پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


چگونه یک رسانه منبع معتبر می شود؟


چگونه یک رسانه منبع معتبر می شود؟
رسانه ها برای تبدیل شدن به یک منبع معتبر باید مسیری را طی کنند که از ارزش های مورد پسند مخاطبان خورد برخوردار شوند.
معتبر سازی (Validation) با وجود تمامی جهت گیری ها و سلیقه ها آمال و غایت هر رسانه است.
همانطور که شهرت ، بزرگی و فراوانی ، مجاورت ،تازگی ، شگفتی دربرگیری ، برخورد و استثناء از ارزشهای موجود در اخبار به شمار می روند و مطلبی را خبر می کنند؛ رسانه نیز باید ارزش هایی را دارا باشد تا بتواند به عنوان یک منبع دارای ارزش و اعتبار بیشتری شود.
ارزش هایی که در معتبر سازی رسانه ها اهمیت دارند وابسته به مسائل روانشناسی و ارتباطات موثری است که در رسانه می تواند آن را از لحاظ درجه بندی ارتقا بخشد.
در ذیل هفت ارزش که در صدر آن" درستی اخبار" قرار گرفته است توسط نگارنده به عنوان ارزش های موثر در معتبر سازی رسانه ها عنوان شده است که اساس اعتبار را در صداقت می داند.
"سرعت در ثبت اخبار" نیز یکی دیگر از ارزش های مطرح شده است که در جهت رقابت رسانه ها بایکدیگر در جذب سریعتر مخاطب است.
" تولیدکنندگی" و " استفاده از آرشیو و سابقه اخبار" به اصالت رسانه ها پرداخته و " پی‌گیری" ، " روشنی و شفافیت " و " مخاطب شناسی و توجه به بازخورد" نیز از جمله ارزش هایی هستند که توجه رسانه به مخاطب را متذکر می گردند.
● هفت ارزش در رسانه
▪ درستی اخبار:
از آنجا که مهم ترین ارزش ذاتی رسانه باید صداقت و درستی خبر باشد این ارزش در صدر دیگر ارزشها قرار دارد.
رسانه ای که اصل درستی و صداقت اخبارش مورد تشکیک مخاطبان باشد نمی تواند انتظار داشته باشد مخاطبانش به آن اعتماد داشته باشند و هر از گاه با انتشار جوابیه اشخاص حقیقی و حقوقی باید آرزوی قرار گرفتن به عنوان یک منبع معتبر را فراموش کند.
جوابیه هایی که در رسانه ها منتشر می شوند حکم دروغ های رسانه را دارند که برخی اوقات دیده می شود رسانه های ضعیف و ناشی که حوصله بدنامی شان را در دادگاه های مطبوعاتی ندارند؛ جوابیه ها را به خاطر کامل نبودن اخبارشان درج می کنند.
غافل از اینکه با درج جوابیه ، بدون رفتن به دادگاه خود به محکومیت رسانه خود اعتراف کرده اند.
مردم از رسانه های ترسو و دروغگو خوش شان نمی آید و ذاتا به دنبال رسانه ای حرکت می کنند که حقیقت بیشتری را داشته باشد.
▪ سرعت در ثبت اخبار
سرعت ، به روز بودن،و انعطاف از جمله ارزش هایی است که آدمی همواره به سوی آن جذب شده و با توجه به این ارزش گویی می خواهد این را بگوید که طرفدار نوگرایی است و کهنگی بدش می آید.
اهمیت به زمان و ثبت اخبار با پی بردن به سرعت در آن یکی دیگر از ارزش های موجود در رسانه هاست که اهمیت به سزایی در جذب مخاطب دارد.
سرعت در ثبت اخبار به خصوص با توجه به دیگر وسایل ارتباطات جمعی حائز اهمیت تر می شود و همیشه یکی از دغدغه های خبرگزاری ها و مطبوعات ثبت زودتر اخبار بوده است.
کم کردن دوازه های خبری و به حداقل رساندن دروازه ها برای بررسی اخبار، سرعت بخشیدن به تنظیم و ثبت اخبار و صفحه بندی و ...از جمله تمهیداتی است که طی چند سال گذشته موجب شده است ثبت اخبار و ارائه آن به مخاطب بیشتر شود.
در کشور ما با وجود دسترسی آسان و سریعتر به اخبار تلوزیون و رادیو به علت وجود دروازه های متعدد در این رسانه ها، خبرگزاری ها و حتی روزنامه ها در بیشتر مواقع از سرعت بالایی در اتقال اخبار برخوردارند .
به روز نبودن از لحاظ سرعت در ثبت اخبار یکی از مشکلات رسیدن به اوج غله موفقیت است و رسانه ها برای رسیدن به بالاترین نقطه موفقیت باید سعی کنند به روز باشند و یا به این سوی حرکت کنند.
با گسترش فرهنگ اینترنت و ایجاد وبلاگ ها و سایت های خبری و روزنامه ها، روز به روز از ارزش خبری هفته نامه ها کاسته می شود و این نشریات باید به سمت روزنامه شدن حرکت کنن و یا روش های تحلیلی و تامل در اخبار و گزارش ها را درپیش گیرند.
▪ تولیدکنندگی
یکی از ارزش های اصلی هر رسانه میزان وجود اطلاعات تولیدی آن رسانه است که منحصر به آن رسانه است.
به قول فردوسی که می گفت:" توانا بود ، هر که دانا بود" قدرت و اعتبار از آن رسانه ای است که دارای اخبار و اطلاعات زیادی باشد و بتواند از آن اخبار به خوبی استفاده کند.
اخبار ، گزارش و یادداشت هایی که پیرامون مسائل روز و روش خاص نشریه نوشته می شود از جمله ارزشمند ترین مطالب تولیدی هر رسانه است.
البته تولید و انحصار مطالب به این معنا نمی باشد که اگر رسانه ای زود تر از رسانه های دیگر مطلبی را به ثبت رسانید امتیاز آن مطلب را از آن خود کرده است که این خود در جایگاه خود ارزشمند و جالب است ولی رسانه های دیگر هم می توانند با کمی خلاقیت از نگاه دیگری ، مطلب شان را دارای ارزش کنند.
قالب مطالبی که بعد از اخبار به ثبت رسیده از یک جریان تهیه می شود به صورت گزارش خبری تهیه می‌شود.
رسانه هایی که بعد از تعدادی رسانه ، به مطبی می پردازند؛حین بیان خبر نام خبرگزاری ها و رسانه ها را که پیش از آن رسانه از آن رویداد خبری به ثبت رسانده اند؛ ذکر کرده و بعد از آن خبر خود را از آن جریان به آن رویداد اضافه می کنند یا به شیوه کلاسیک اخبار گذشته را به عنوان آرشیو نقل می کنند.
یکی از امتیازات تاخیر برای تهیه مطلب ،دیدگاه و تحلیل روشن تر رسانه به آن خبر است که می توان گزارش یا یادداشت مورد نظر را هوشمندانه ارائه کرد.
حرکت به سمت افزایش اخبار و مطالب تولیدی ارزش و اعتبار رسانه را بین دیگر رسانه بالا برده و بعد از گذشت زمانی اندک رسانه ای که به این سمت حرکت کرده منبعی معتبر می شوود که اخبار و اطلاعات ارزشمندی را به ثبت می رساند.
▪ استفاده از آرشیو و سابقه اخبار
با توجه به فراوانی اخبار و تولیدات رسانه ای جامعه فاقد حافظه مناسبی برای ثبت اخبار و رویدادهاست.
رسانه در جوامع امروز علاوه بر اطلاع رسانی حکم حافظه تاریخی را نیز بازی می کند.
هنوز هم رسانه های معتبر ، اتاقی را به آرشیو اختصاص می دهند و خبرنگاران خود را به مطالعه در مطالب آرشیو سوق می هند تا با توجه به سابقه اخبار گزارشی را که می خواهند؛تهیه کنند.
در حال حاضر اینترنت به آسانی سابقه و اطلاعاتی را پیرامون خبر به خبرنگار می دهد.
به طور مثال اگر در پایتخت سرقت مسلحانه صورت می گیرد خبرنگار با رجوع به آمار سرقت های مسلحانه می تواند خبرش را خیلی پخته تر ارائه کند.
اگر سابقه خبر از اهمیت بیشتری برخوردار است خبرنگار می تواند حتی آن را در لید بیاورد تا مخاطبان از رجوع به سابقه خبر که اهمیت زیادی دارند لذت ببرند.
مانند: "سومین سرقت مسلحانه طی دوماه اول سال جاری توسط گروه ..."
کلمه سومین برخاسته از رجوع خبرنگار به سابقه خبر است.
یا: "گروه ناشناس سومین سرقت خود را..."
در این عبارت گروه ناشناس و سومین سرقت هر دو مطالعاتی بوده که خبرنگار با رجوع به سابقه خبر بدست آورده است.
البته معمول این است که سابقه خبر در زیر خبر اصلی آورده شود ولی خلاقیت خبرنگار قانون بردار نیست و او می تواند با توجه به اهمیت مطلب آن را در عبارت هایی بالایی خبر حتی در لید بگنجاند.
سابقه خبر نشانگر اصالت رسانه و توجه خبرنگار به حافظه تاریخی جامعه است.
در این صورت است که خبرنگار نیز به عنوان یک مورخ از جایگاه بالتری برخوردار می شود و مورد احترام مخاطبان خود قرار می گیرد.
این ارزش در میان دیگر ارزش های رسانه برای معتبر سازی منبع خیلی موثر است و رسانه با توجه به سابقه خبر و آرشیو از اعتبار و اصالت بالایی در دیدگاه خواننگان برخوردار می شود.
اگر چه توجه به سابقه خبر یکی از شیوه ها و شگرده های تاثیر گذاری و حساسیت زایی به یک مطلب نیز می تواند مورد توجه نیز قرار گیرد.
▪ پی‌گیری
برخی از اخبار نیاز به پی گیری دارند و این امر از سوی رسانه موجب می شود همانند عادت به سریال های جذاب تلوزیونی، مخاطب سلسله اخبار و گزارش های مربوط به یک رویداد را دنبال می کند.
یکی از ارزش های سریال های تلوزیونی هم عادت دان مخاطب به رسانه است.
در برخی موارد رویداد مثل برگزاری المپیک است که با در نظر گرفتن مقدمات و متاخراتش چند ماه خوراک رسانه را شامل می شود و گاهی هم رویداد مثل حادثه ترور یک شخصیت سیاسی است که در یل لحظه انجام می شود ولی رسانه می تواند با تغییر نوع مطالبش اگر بخواهد تا چند هفته از این رویداد گزارش و مصاحبه تهیه کند.
▪ روشنی و شفافیت
پر محتوایی صفتی است که رسانه های محافظه کار را برای رسیدن به این صفت عاجز کرده است.
طی یک جریان تقلب انتخاباتی، رسانه ای می نتویسد: بر اساس اظهارات یکی از افراد مسئول، جریانی از گروه های سیاسی با نفوذ به وزارت کشور با همکاری یکی از مقامات بلند پایه این وزارت سعی در خوانده نشدن آراء تعدادی از صندوق های یکی از مناطق تهران را داشت.
در عبارت فوق حداقل ۴ مجهول وجود دارد.
تنها روشنی خبر، انجام یک تقلب انتخاباتی بوده است ولی این که چه کسی این را گفته؟ چه جریانی قصد این کار را داشته؟ با همکاری چه کسی از مقامات بوده؟ چه میزان صندوق انتخاباتی بوده؟ کدام منطقه از تهران مد نظر بوده؟همه از ابهاماتی هستند که خبر را محافظه کارانه جلوه می دهند.
به نظر من ۳ موقعیت موجب می شود رسانه هایی به سمت تهیه این گونه اخبار بروند و این گونه اخبار تهیه شوند.
الف) محافظه کاری رسانه:
یعنی رسانه خیلی بیشتر از این که رسانه باشد حافظ منافع برخی از جریانات و قدرت هاست و اطلاع رسانی به جامعه بعد از نگهداری منافع اولویت دارد.
ب) ترس:
رسانه به زعم خود به رسالت اطلاع رسانی پرداخته است و این مجهولات به این خاطر بوده است که کسی نتواند از آن شکایت کند.
ولی باید گفت رسانه آنقدر غیر حرفه ای بوده است که نتوانسته خبرش را به مصاحبه با یک یا دوجریان استحکام بخشد.
در ثانی وقتی نام ترس در اخبار دیده شود خواننده در دراز مدت از این رسانه دل کنده و به سوی رسانه ای که به صورت شفاف اطلاع رسانی می کند خواهد رفت.
ج) شایعه سازی:
ایجاد جو و جنگ روانی یکی از کارهای نادرست رسانه های محفلی است.
این رسانه ها با تهیه برخی از اخبار دروغ مردم و جامعه را به تحمیق گرفته تا علیه جریان یا قدرتی تعدادی جنگ روانی را به راه بیاندازند.
با توجه به این که اطلاع رسانی در این فرآیند مورد هدف نیست و مردم در این گونه اعمال نادرست بازیچه رسانه ها قلمداد می شوند این عمل اقدامی کثیف به حساب می آید.
با بررسی این ۳ موقعیت که منجر به درج اخبار مجهول می شوند می توان این نتیجه را گرفت در هیچ موقعیتی اطلاع رسانی به مردم هدف اصلی نیست و مردم در اولویت قرار ندارند.
البته اگر جامعه برای مطبوعات حالت طبیعی خود را نداشته باشد؛ این گونه اخبار رواج خواهد داشت و این رسانه های مجهول پرداز به خاطر این که رسانه ای روشن تر از خود ندارند؛ رسانه های شجاع خوانده می شوند و مردم به آنها اقبال خوبی نشان می دهند.
مسلما این شرایط خوبی برای امنیت و سلامت اطلاع رسانی در جامعه محسوب نمی شود و هر دروغی که می تواند پایه توطئه ای بزرگ باشد می تواند از طریق این رسانه ها در جامعه رواج پیدا کند.
● مخاطب شناسی و توجه به بازخورد
نظر سنجی و اهمیت به ذائقه مخاطبان یکی از اصول پذیرفته رسانه های بزرگ و معتبر است.
خبرگزاری دانشجویان در ایران با ایجاد مرکز افکار سنجی ،سعی می کند شناخت دقیقی از مخاطبانش داشته باشد.
بهترین راه مخاطب شناسی نظرسنجی است . رسانه با قرار دادن یک موضوع برای نظرسنجی می تواند به صورت غیر مستقیم نظرات مردم را در مورد برنامه های خود بداند.
به طور مثال وقتی اکثریت مردم طی یک نظر سنجی از تورم و گرانی مسکن شکایت می کنند رسانه باید به سمت تهیه گزارش هایی برود که به دغدغه مردم اهمیت دهد.
اهمیت دادن به دغدغه های مردمی منبع را به مردم و مخاطبانش نزدیک تر می کند و رسانه در بسیاری از مواقع به عنوان زبان گویای مردم تبدیل می شود.
علی قلی زاده


همچنین مشاهده کنید