پادکست خوب است خاصه برای ایرانیان

استنلی کوبریک در فیلم «۲۰۰۱، یک ادیسه فضایی»، دستگاهی به نام «اوا پاد» را پیش بینی کرده بود که در سال ۲۰۰۱ برای راهپیمایی فضایی فضانوردان مورد استفاده قرار می گیرد. اما ۴۰ سال بعد آنچه واقعاً در سال ۲۰۰۱ ارائه شد، تنها بخشی از نام «اوا پاد» را یدک می کشید. این بار «استیو جابز» سکان تخیل را به دست گرفته بود و در نتیجه آن دستگاه کوچکی به نام «آی پاد» (iPod) شکل گرفت که ادیسه دیگری را این بار نه در فضا که در اینترنت دنبال می کرد. در سال ۲۰۰۴ و با گسترش وبلاگ نویسی، ادیسه آی پاد مفهوم جدیدتری را خلق کرد؛ پدیده یی که نخستین بار روزنامه «گاردین» آن را «پادکست» نامید.
پادکست که به فارسی «پادپخش» هم نامیده می شود در واقع همان وبلاگ صوتی (یا تصویری) است. اندیشه هایی که این بار به جای نوشته شدن، صوت یا تصویر می شوند، سپس از طریق اینترنت به دستگاه های پخش صدای کاربران منتقل شده و سر آخر شنیده یا دیده می شوند. در کامل ترین شکل خود، پادکست ها به صورت خودکار و با استفاده از «فید»ها توزیع شده و حتی انتقال آن به دستگاه پخش صدا نیز به صورت خودکار انجام می پذیرد. هرچند ممکن است کاربر خود نیز مستقیماً نسبت به دریافت پادکست اقدام کند. یکی از نکات اصلی پادکست که آن را از رادیو یا تلویزیون متمایز می سازد این است که اینجا کاربر است که محتوا را انتخاب می کند. لذا تولیدکنندگان محتوا عملاً برای تولید محتوای مناسب با یکدیگر وارد رقابت می شوند. رقابتی که نتیجه آن تولید محتوای بهتر است. به طور کلی گسترش اینترنت و فراگیر شدن دستگاه های پخش صدای دیجیتالی - همان ها که به ام پی تری پلیر معروفند - از اصلی ترین عوامل رشد فزاینده تولید و کاربرد پادکست هستند. از سوی دیگر، هم اینک حتی ارزان ترین گوشی های موبایل، این دو بستر اصلی پادکست، یعنی اینترنت و دستگاه پخش صدا را در خود دارند. وجود ۲/۳ میلیارد مشترک تلفن همراه در جهان و پیش بینی افزایش یک میلیارد مشترک دیگر تا سال آینده، خبری نیست که «پادکستر»ها بتوانند به سادگی از کنارش بگذرند.
اما در کنار موج جهانی «پادکستینگ»، ایران امروز بیش از همیشه تشنه این پدیده نوپا ولی قدرتمند است.
- در ایران ضریب نفوذ تلفن همراه بالا است و عملاً بیش از ۳۰ میلیون ایرانی در هر لحظه از شبانه روز، یک دستگاه پرقدرت تلفن همراه- که تنها یکی از توانایی هایش پخش صدا است - را با خود حمل می کنند. دستگاهی که متاسفانه هنوز به علت عدم فراگیر شدن GPRS خیلی برای اتصال به اینترنت استفاده نمی شود.
- ضریب نفوذ ۲۸ درصدی اینترنت در میان ایرانیان هرچند زیاد نیست، اما برای «پادکستینگ» قابل قبول است. امروزه ۱۸ میلیون ایرانی از روش های مختلف، خود را به اینترنت می رسانند.
-متاسفانه با آنکه بیش از ۸۰ درصد ایرانیان باسواد هستند اما به طور متوسط روزانه حدود ۲ تا ۱۰ دقیقه از وقتشان را صرف مطالعه می کنند. حقیقت این است که فرهنگ غالب در جامعه ما، فرهنگ شنیداری است. در جامعه ما «قصه شنیدن» جایگاهی ویژه دارد.
-معضل ترافیک خصوصاً در کلانشهرها باعث شده بسیاری از ایرانیان چندین ساعت از روز خود را در ماشین و در ترافیک سپری کنند. این اتلاف وقت هرروزه، بهترین فرصت را برای «شنیدن» فراهم می آورد. همه آنچه گفته شد، یعنی آنکه جامعه ایران آماده پادکست است. کافی است پادکست مورد علاقه تان را از اینترنت دریافت کنید، آن را به دستگاه پخش صدایتان - که احتمالاً همان گوشی تلفن همراهتان است - منتقل کنید و در لحظه لحظه شلوغی ترافیک از فرهنگ شنیداری تان کمال استفاده را بکنید، هرچند هنوز بر سر اینکه «کتاب صوتی» هم پادکست محسوب می شود یا نه بحث است، اما به هر حال کاربرد هر دو بی اندازه شبیه است. پادکست می تواند کمک کند که مردم ایران به جای کتابی که نمی خوانند، لااقل کتاب «بشنوند». اما رواج پادکست در ایران مستلزم تولید محتوای مناسب به زبان فارسی است. هرچند به دلایل مختلف، منطقی نیست که رشد پدیده یی مثل پادکست در ایران را با گسترش آن در کشور پیشرفته یی مثل امریکا مقایسه کرد، اما می توان تاریخ پادکست را تحلیل کرد و ایده هایی گرفت - همان اتفاقی که برای وبلاگ افتاد. فروشگاه اینترنتی iTunes که در کنار آی پاد و در سال ۲۰۰۳ توسط شرکت اپل راه اندازی شد هم اینک بیش از یکصدهزار پادکست را به رایگان در اختیار مشترکین خود قرار می دهد. قطعاً نمی توان نقش بستر های اینترنتی و مخابراتی لازم برای تولید، توزیع و استفاده از پادکست ها را در کشورهای پیشرفته نادیده گرفت، اما گسترش پادکست بیش از هرچیز مدیون رواج فرهنگ تولید محتوای پادکست است.
«پادکست» هم اسمش را و هم فرهنگش را مدیون خبرگزاری ها، رسانه ها و سازمان های معتبری است که خیلی زود ارزش آن را درک کردند، درباره اش نوشتند یا خود نیز، به تولیدش اقدام کردند. در سال ۲۰۰۴ یعنی درست همان سالی که پادکست رسماً شکل گرفت، بی بی سی «رادیو ۴» خود را به شکل پادکست بر روی اینترنت قرار داد و یک سال بعد کاخ سفید سخنرانی های رادیویی رئیس جمهور را به شکل پادکست ارائه کرد. اما در ایران، هنوز هیچ یک از خبرگزاری ها، روزنامه ها یا سازمان های بزرگ پادکست ندارند یا اگر دارند خیلی جدی اش نگرفته اند. در میان کاربران نیز، حرفه یی ترها بیشتر «وبلاگ» را می شناسند تا «پادکست» را و از طرفی محدودیت سرعت ۱۲۸ کیلویی اینترنت خانگی نیز عرصه را برای کنجکاوی هایشان درباره پادکست تنگ کرده است. غیرحرفه یی ها هم هرچند «خبر» و «قصه» را دوست دارند اما فعلاً جز رادیو، تلویزیون و کمی ماهواره قصه گوی دیگری ندارند و آخرین مدل دستگاه های موبایل شان فعلاً فقط برای گوش دادن به قصه هایی که «بلوتوث» شده اند استفاده می شود. تولید پادکست، ساده و ارزان است و ایران تشنه پادکست است. باید در مورد پادکست گفت و نوشت، تا هم بیشتر تولید شود و هم بیشتر استفاده شود. در ایران، ادیسه آی پاد و پادکست هنوز راه درازی در پیش دارد.

پیام معین افشاری

منبع : روزنامه اعتماد