آندوسکوپ‌ها هم پرواز می‌کنند

آندوسکوپی با دو بالون، یکی از روش‌های تشخیصی و درمانی جدیدی است که به تازگی وارد دنیای پرشتاب پزشکی، به‌خصوص حیطه بیماری‌های گوارش شده که در مقایسه با دیگر روش‌ها مانند کپسول آندوسکوپی مزایای زیادی دارد؛ از جمله امکان مشاهده سراسر روده باریک و انجام مداخلات درمانی را امکان‌پذیر می‌سازد (هر چند موفقیت آن به تجربه و مهارت فرد انجام دهنده وابسته است). در ادامه، نکات دیگری از این ابزار تشخیصی توضیح داده می‌شود...
روش آندوسکوپی با دو بالون (DBE)، در بیمارانی که ناهنجاری‌های آناتومیکی در دستگاه گوارش خود دارند (که مانعی برای رویکردهای آندوسکوپی استاندارد به شمار می‌رود)، یکی از روش‌های انجام مداخلات درمانی است. این رویکرد می‌تواند شامل کلانژیوگرافی آندوسکوپیک عقب‌گرد (ERCP)، گرفتن نمونه، لیتوتریپسی، باز کردن تنگی‌های مجرای صفراوی و گذاشتن استنت در بیمارانی که Roux-en-Y دارند، باشد.
یک گزارش، حاکی از استفاده از آندوسکوپی دوبالونه برای تسهیل در برداشت زیرمخاطی تومور سطحی کولون به‌وسیله آندوسکوپی است که میان دو منطقه ایلئوم و سکوم قرار داشت و با کولونوسکوپی معمولی و رایج، غیرقابل دسترسی می‌نمود. تومور با موفقیت برداشته شد و هیچ‌گونه عوارض خاصی نیز مشاهده نگردید.
● عوارض
بیشتر گزارش‌ها، حاکی از تحمل خوب این روش درمانی از سوی بیماران است. عوارض جانبی آن، مشابه دیگر روش‌های تشخیصی و درمانی انتروسکوپی است، هر چند یک استثنای مهم آن، بروز پانکراتیت است که نسبت به دیگر روش‌‌ها، شایع‌تر دیده می‌شود. به طور کلی مهم‌ترین عوارض، بیشتر در ارتباط با پارگی روده و پانکراتیت است.
در یک مطالعه بزرگ برای بررسی عوارض جانبی DBE که با حجم نمونه‌ای معادل ۲۳۶۲ نفر انجام شد، در کل ۸۵ حادثه جدی (۴ درصد) گزارش شد که در اعمال درمانی، بیشتر از تشخیصی بود (۳/۴ در مقایسه با ۸/۰ درصد). هیچ مورد مرگی دیده نشد. از سویی، میزان بروز پانکراتیت ۳/۰ درصد گزارش شد. در مطالعه‌ دیگری، پارگی در ۴/۳ موارد دیده شد و خون‌ریزی شدید به دنبال برداشتن پولیپ، در ۶ بیمار (از ۳۸۹۴ بیمار) گزارش شد. همچنین یک مورد مرگ نیز اتفاق افتاد.
محققان تاکید می‌کنند که بیشترین عارضه دیده شده در کل، پانکراتیت بوده است. علت ایجاد و بروز پانکراتیت نامشخص است، هر چند می‌تواند به علت ترومای فیزیکی وارد آمده به پانکراس باشد. افزایش آمیلازسرم بدون علایم بالینی پانکراتیت به خصوص وقتی این روش به درازا بکشد، به طور شایعی مشاهده می‌شود.
از طرفی دیده شده علت بروز پارگی روده نیز چند عاملی است. به طور مثال در لنفوم روده که بیمار شیمی درمانی می‌شود و یا اگر بیماری مبتلا به کرون باشد، احتمال پارگی روده بیشتر است. بنابراین پیشنهاد می‌شود اگر ضایعات شکننده مانند زخم‌های فعال هنگام کارگذاری لوله آندوسکوپی در روده باریک وجود دارند، باید احتیاطات لازم را به عمل آورد و حتی‌الامکان آن را به آرامی گذراند تا خطر مرگ و میر بیماران به حداقل میزان ممکن خود برسد.
● پیشنهادها
محققان به کارگیری آندوسکوپی دو بالونه را در موارد زیر توصیه می‌نمایند: بیمارانی که یافته‌های مثبتی در کپسول آندوسکوپی یا تصویربرداری‌های رادیوگرافیک روده کوچک دارند و نیاز به گرفتن بیوپسی یا انجام مداخلات درمانی کاملا حس می‌شود. البته در بیمارانی که ضایعات مشکوک در روده کوچک دارند، هر چند یافته‌های کپسول آندوسکوپی، هیچ مورد خاصی را گزارش نکند نیز بهتر است این مداخله انجام شود. دسته دیگر، کسانی هستند که به علت خون‌ریزی فعال گوارش، انجام آندوسکوپی‌های استاندارد، دور از دسترس است و در نهایت، کسانی که به علت وجود تنگی در روده کوچک، نمی‌توان از کپسول آندوسکوپی بهره جست.
● مزایا و معایب
آندوسکوپی دو بالونه، نسبت به کپسول آندوسکوپی، به مهارت بالاتر فرد انجام‌دهنده و کار بیشتر برای فراگیری تکنیک‌های آن نیاز دارد. پزشکی مدرن، ممنون این نوع آندوسکوپی است، زیرا همانگونه که گفته شد، تمام روده باریک را بازبینی می‌کند، می‌تواند بیوپسی مستقیم بگیرد و درمان‌های آندوسکوپی را در انتهای تحتانی روده باریک، امکان‌پذیر ساخته است. از طرفی محدودیت‌های موجود در کپسول آندوسکوپی را به طور مناسبی، برطرف می‌کند.
مزایای آندوسکوپی دو بالونه نسبت به انتروسکوپی به جلو فشارنده (push)، می‌تواند شامل منطقه وسیع‌تر مورد بررسی شده باشد، به طوری که اگر لوله آن از راه دهان وارد شود، تا ۳۰۰ سانتی‌متر به جلو می‌رود. باید توجه داشت که انجام انتروسکوپی کامل و واضح، با DBE امکان‌پذیر نیست.
در حال حاضر، فوجی‌نون دو نوع از این دستگاه را وارد بازار کرده: نوع معمولی آن و نوع درمانی. این سیستم، ترکیبی از یک آندوسکوپ باریک با طولی معادل ۲۰۰ سانتی‌متر و یک لوله خارجی نرم که روی آن سوار می‌شود، با طولی معادل ۱۴۵ سانتی‌متر و یک بالون لاستیکی در سرش، همراه با یک پمپ مخصوص است. بالون دیگر، پیش از انجام روش، به سر آندوسکوپ متصل می‌شود. اثر حرکتی چین‌های روده بر لوله خارجی نرم، موجب می‌شود لوله آندوسکوپ در طول روده باریک، به جلو رانده شود. به این ترتیب بیش از طول واقعی خود می‌تواند روده باریک را بررسی کند.
خصوصیت این روش جدید در دنیای آندوسکوپی‌ها، ایمنی و اثربخشی بالای آن در تشخیص و درمان بیماری‌های روده باریک است. برای مثال دسترسی عالی به ضایعات کوچک و عمیق روده باریک را فراهم می‌نماید، به ویژه ضایعاتی که انتروسکوپی به جلو فشارنده به آنها دسترسی ندارد. همچنین فرد انجام دهنده، کنترل خوبی در مهار حرکات انتهای سر آندوسکوپ دارد، به طوری که حتی در قسمت‌های عمقی روده نیز این امر امکان‌پذیر است.
به تدریج می‌توان امید داشت که این روش، جایگزین انتروسکوپی به جلو فشارنده و انتروسکوپی حین عمل شود و در آینده، به عنوان روش استاندارد انتروسکوپی شناخته شود.

دکتر شادی کلاهدوزان

منبع : هفته نامه سپید