جانبازان هنوز جنگ را زندگی می‌کنند

داستان تلخ جنگ ادامه دارد... فشنگ‌ها ۲۰ سال است که آرام شده‌اند اما گاهی هنوز تیر می‌کشند، روی شقیقه‌، زانو، کمر، آرنج... چه مقاومتی دارند زخم‌های کهنه‌ای که این همه سال تازه مانده‌اند... داستان تلخ جنگ ادامه دارد... اما دیگر تمرکزی در ثبت وقایع تاریخی آن وجود ندارد. بعد از پایان جنگ، داستان بخش‌بخش شده و هر که یادگاری از جنگ در وجودش دارد، نوشتن بخشی از آن را بر عهده گرفته‌است... در یادداشت‌های روزانه، درخواست‌ها، اعتراض‌ها، تقدیرها... داستان جنگ را هنوز تکه‌تکه می‌نویسند اما افسوس که تکه‌های این داستان گم می‌شود. ‌
نامه‌های جانبازانی را که از دردها و مشکلا‌تشان می‌نویسند، بخشی از تاریخ جنگ است. درخواست دریافت وام جانبازی را که بعد از ۲۰ سال هنوز نتوانسته از خانه اجاره‌ای رها شود نباید دور انداخت، همین‌طور که نامه‌های خانواده‌ای که فرزند جانباز اعصاب و روان خود را به آسایشگاه سپرده و بعد برای همیشه گم کرده‌اند، یا جانباز شیمیایی که با عصا و ماسک می‌آید تا نامه‌ای مبنی بر کمک به اشتغال خود یا فرزندانش در روزنامه به چاپ برساند، باید در قفسه‌های روزنامه نگه داشت یا هر بار جست‌وجوی عکسی از جانبازان، تصاویر آنها را در حالی که پلا‌کاردی در دست دارند تا اعتراض خود را در مقابل ساختمان یکی از سازمان‌های مسوول علنی کنند، تکرار می‌کند.
این داستان تلخ، حتی با سرافکندگی باید حفظ شود. وگرنه صدای جانبازانی که از فشار دردهایشان خرد شده‌اند، میان سیل اخبار امکانات رفاهی که در هر مناسبتی به آنها وعده داده می‌شود، گم خواهد شد. هر چند راه‌اندازی هر خدمات جدیدی برای جانبازان مشخص می‌کند که تا به حال چقدر از خواسته‌های آنان دور بوده‌ایم، ولی وقتی مدتی بعد اعلا‌م می‌شود که همین تسهیلا‌ت دیرهنگام نیز از آنان دریغ شده‌است، مشکلا‌ت بیشتر رخ می‌نمایاند.
حسن کوهی، جانبازی که در مجتمع جانبازان شهرک قائمیه اسلا‌مشهر زندگی می‌کند، به خبرگزاری مهر می‌گوید: مشکلا‌تمان آنقدر زیاد است که نمی‌دانیم کدام را بگوییم. بعد از ۲۵سال یک واحد ۴۳ متری در این مجتمع به ما دادند که هیچ امکانات رفاهی ندارد. نه بیمارستان، نه یک درمانگاه و ... هرچه به بنیاد مراجعه کردیم که در همان <اسلا‌مشهر> یا <واوان> با یک درمانگاه جهت درمان اورژانسی ما قرارداد ببندند، هیچ اقدامی نکردند.
او می‌افزاید: از سال ۸۳ مشکلا‌ت دارویی هم به مشکلا‌ت دیگرمان اضافه شد. هزینه داروی خانواده جانباز را حذف کرده‌اند. یا هزینه درمان خانواده را خود جانباز باید بپردازد. چشم دخترم چون ضعیف بوده انحراف پیدا کرده است. وقتی رفتم بنیاد گفتند این در تعهد ما نیست. ۷۰ درصد هزینه درمان خانواده‌مان را باید خودمان بپردازیم در حالی که قبلا‌ اینطور نبود. این صحبت‌ها که از سوی یک خبرگزاری رسمی منتشر می‌شود، در کنار اخبار دیگری مبنی بر ارائه امکانات رفاهی روزافزون، موقعیت متضادی به‌وجود می‌آورد که قضاوت را دشوار می‌سازد. اما معمولا‌ واقعیات به نفع جانبازان رای می‌دهند.
این روزها، همزمان با هفته دفاع مقدس رفع مشکلا‌ت حمل و نقل در راس اخبار منتشرشده درباره جانبازان قرار گرفته‌است؛ تولید و عرضه ۲۰ هزار خودرو، ویژه معلولا‌ن و جانبازان، معافیت جانبازان از پرداخت مالیات خودرو‌های وارداتی ویژه، ارائه تسهیلا‌ت ویژه‌ برای معاینه فنی خودروهای جانبازان، اختصاص ۴ ورزشگاه تازه‌تاسیس تهران به جانبازان، ساماندهی و مناسب‌سازی پیاده‌روها، مترو و اتوبوس‌های شهری، افتتاح خانه نور ویژه جانبازان نابینا و تنها استخر آب درمانی جانبازان نخاعی خاورمیانه در کرمانشاه، برگزاری نخستین همایش جانبازان قطع نخاعی، آغاز فعالیت مرکز گروه پیگیری جانبازان قطع نخاعی - که به گفته مسوولا‌ن بنیاد شهید و امور ایثارگران، طی ۱۵ سال، از ادامه راه باز مانده ‌بودند- و همچنین راه‌اندازی مرکز جانبازان شیمیایی و اعزام پزشک به منزل جانبازان قطع نخاعی از جمله این اخبار است، اما تنها مروری بر خبرها و وعده‌های پیشین نشان می‌دهد که چه میزان از آنها به بهبود خدمات‌رسانی به جانبازان انجامیده‌است.
● اطلا‌عات جانبازان هنوز تکمیل نیست
بر اساس آمار مربوط به سال ۱۳۸۲، تعداد ۱۶۷ هزار و ۸۹۸ جانباز بالا‌ی زیر ۲۵ درصد و ۲۱۰ هزار و ۶۴۲ مورد جانباز بالا‌ی ۲۵ درصد در کشور وجود دارد که مجموع آنان به ۳۷۸ هزار و ۵۴۰ نفر می‌رسد.
تکمیل بانک اطلا‌عاتی- درمانی جانبازان که قرار است اواخر مهر سال جاری صورت گیرد، به نزدیک‌تر شدن این آمار به واقعیت بیشتر کمک می‌کند.
حسن عراقی‌زاده معاون بهداشت و درمان بنیاد شهید و امور ایثارگران می‌گوید: بانک اطلا‌عاتی- درمانی جانبازان شامل پرونده‌های کمیسیون پزشکی جانبازان است که به صورت الکترونیکی در دسترس پزشکان و جانبازان قرار می‌گیرد. ‌
او امیدوار است که با تکمیل بانک اطلا‌عاتی- درمانی جانبازان خدمات‌رسانی در حوزه بهداشت و درمان تسهیل و تسریع شود.
تا سال ۸۱ استفاده از خدمات رایگان، مختص جانبازان ۷۰ درصد به بالا‌ بود اما از سال ۸۳، با اجرای طرحی، ۵۷۰ هزار جانباز، تحت پوشش خدمات رایگان قرار گرفتند. مراکز درمانی جانبازان در تهران نیز که به بیمارستان ساسان و چند مرکز دیگر محدود می‌شد افزایش پیدا کرده است.
همچنین به گفته سیدحسن سیدآسیابان، مدیرکل پذیرش و امور اداری بنیاد شهید و امور ایثارگران، درحال حاضر بیش از ۹۵ درصد آزادگان، در کمیسیون‌های تعیین درصد جانبازی شرکت کرده و دارای پرونده جانبازی هستند. ‌
او می‌افزاید: از سایر معاونت‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران درخواست کرده‌ایم تا خدماتی که قابل نقدی کردن است را به این اداره کل ارائه دهند تا بتوانیم آنها را به‌طور نقدی به ایثارگران پرداخت کنیم، زیرا نقدی کردن خدمات بهترین روش حفظ‌شأن ایثارگران است. ‌
نتایج یک پژوهش جمعی که با عنوان <مرگ از دیدگاه جانبازان شیمیایی> صورت گرفته، نشان می‌دهد که بزرگ‌ترین مساله این جانبازان، مشکلا‌ت مالی و معضل تهیه دارو است. همچنین اکثر جانبازان از تبلیغات غلوآمیز رایج در بین مردم مبنی بر اعطای امکانات و خدمات رفاهی از سمت دولت به جانبازان ناراحت بوده و کم توجهی دولت به مسائل خود را یکی از مشکلا‌ت می‌دانند. این مسائل در کنار مشکلا‌ت خانوادگی (از قبیل ترک همسر و....) زندگی را برای آنها دشوار ساخته ‌است.
● وعده‌های تحقق نیافته و خدمات باز پسگرفته شده
محقق نشدن بسیاری از وعده‌هایی که به جانبازان داده می‌شود، در کنار سخت‌تر شدن شرایط و حذف یا کاهش تسهیلا‌تی که پیش از این به آنان ارائه می‌شد، احتمال وقوع اتفاق‌های شیرین آینده را کاهش می‌دهد.
لا‌یحه خدمات‌رسانی جامع ایثارگران که جانبازان برای بهبود شرایط خود امید بسیاری به آن بسته بودند، از جمله مهم‌ترین این وعده‌هاست. این لا‌یحه اکنون به تصویب مجلس شورای اسلا‌می رسیده و در انتظار تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام به سرمی‌برد. در حالی که تامین منابع مالی این لا‌یحه تنها موردی است که مسوولا‌ن هنگام اشاره به این لا‌یحه از آن یاد می‌کنند، خدمات‌رسانی جامع به ایثارگران با مسائل بیشتری مواجه است.
به گزارش مهر، همچنین <لا‌یحه جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران> نیز که طی دو سال‌ونیم گذشته به دلیل نقایص فراوان مورد اعتراض گسترده جانبازان و کارشناسان مباحث حقوقی و امور اجتماعی قرار گرفته همچنان در رفت و آمد بین مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام در گردش است و آخرین خبر در خصوص رد این لا‌یحه در مجمع تشخیص مصلحت موجب شادی بسیاری از جانبازان شد، چرا که به گفته آنان بسیاری از مفاد این لا‌یحه در قوانین مربوط به جانبازان و خانواده شهدا وجود دارد و هیچ کمبودی در قوانین وجود ندارد، بلکه عدم ضمانت اجرایی بسیاری از قوانین و اصلا‌ح برخی از آنها باید مورد توجه مسوولا‌ن امر قرار گیرد. ‌
اعتراض‌های گسترده جانبازان به دفعات با تجمع در مقابل بنیاد شهید و امور ایثارگران، نهاد ریاست جمهوری، مجمع تشخیص مصلحت نظام و حتی مجلس شورای اسلا‌می همراه بوده است و هر بار نمایندگانی از این مراکز با حضور در جمع معترضان وعده تجدیدنظر و اصلا‌ح مواد آن را داده‌اند.
برخی کارشناسان، با توجه به محتوای این لا‌یحه معتقدند بنیاد شهید در طراحی لا‌یحه مذکور - بدون در نظر گرفتن خیر و صلا‌ح ایثارگران - به دنبال کاهش مشکلا‌ت و سبک کردن بار مسوولیت خود آن را طراحی کرده است که البته نگاهی عمیق و تحلیلی به مواد این لا‌یحه چنین شائبه‌ای را رد نمی‌کند.
همچنین سیستم الکترونیکی ۱۶۱۶ بنیاد شهید و امور ایثارگران که از بیش از ۲ سال قبل به منظور پاسخگویی به آنان بدون مراجعه حضوری راه‌اندازی شده با استقبال سرد مخاطبان بنیاد شهید و امور ایثارگران مواجه شده است به‌طوری که از آن به اقدامی برای <از سر بازکنی> یاد می‌کنند.
تهیه صورت سانحه و جمع‌آوری مدارک جهت کمیسیون پزشکی از دیگر مشکلا‌ت جانبازانی است که پس از ۲۰ سال، عوارض مجروحیت ناشی از گازهای شیمیایی و میکروبی بر جسم و روحشان نمایان شده یا به دلیل تغییر شرایط جسمانی‌شان باید درصد جانبازی خود را تغییر دهند. اما بسیاری از جانبازان به جای رسیدن به خواسته‌شان، پس از بررسی مجدد، با کاهش درصد جانبازی مواجه می‌شوند!
یکی از جانبازانی که پرونده خود را برای بررسی مجدد درصد جانبازی ارائه کرده است، در گفت‌وگو با مرکز اطلا‌ع‌رسانی موسسه شهید آوینی می‌گوید: قبل از اینکه دستم را عمل کنند، یکسری کارها را انجام می‌دادم. حداقل دستم بالا‌ می‌آمد. اما از وقتی عمل کردند، خشک شده است. سال ۷۲ که برای تعیین درصد به کمیسیون پزشکی رفتم، دستم کاملا‌ بالا‌ می‌آمد و کار می‌کردم اما از زمانی که عمل کرده‌اند، دستم دیگر کامل خشک شده است. ‌
مسوولا‌ن بنیاد شهید کاهش درصد جانبازان اعصاب و روان را با این دلیل توجیه می‌کنند که <به آنان درصد کمتری تعلق می‌گیرد تا متوجه شدت مشکلا‌ت روحی خود نشوند چرا که آثار روانی کمتری به همراه دارد> اما این در حالی است که ارائه خدمات درمانی، رفاهی و آموزشی به جانبازان بر اساس درصد جانبازی محاسبه می‌شود.
کارشناسان معتقدند، تا زمانی که تقسیم خدمات بر اساس درصد باشد و نه نیاز هر جانباز مشکلا‌ت همچنان باقی خواهد ماند. ممکن است جانبازی نیاز به حمایت مالی مشخصی نداشته باشد، اما از نظر حقوقی و اجتماعی نیاز به حمایت بنیاد داشته باشد که متاسفانه این مساله مورد غفلت مسوولا‌ن امر قرار گرفته و به همین دلیل است که جانبازان در مواجهه با مشکلا‌ت قضایی و اجتماعی از حمایت مرکزی که متولی اصلی امور آنان است محروم مانده‌اند. این نوع تقسیم بندی خدمات بر اساس درصد، گاه منجر به این می‌شود که به جانباز ۳۰ درصد اعصاب و روان که حکم محجوریت نیز دارد خدمات ناچیزی تعلق بگیرد که در پی آن، فشار روحی - جسمی و مالی بر خانواده این گروه از جانبازان دوچندان خواهد بود. ‌
حسین دهقان، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، در این‌باره توضیح می‌دهد: <دو نگاه وجود دارد، نگاهی که جانبازان دارند و نگاهی که ما داریم. جانبازان به دلیل خدماتی متناسب با درصدهای جانبازی متقاضی این هستند که همواره درصد جانبازی بیشتری را کسب کنند. البته ما امروزه وضعیت کمیسیون پزشکی را به‌گونه‌ای تغییر داده‌ایم که هیچ حقی از هیچ جانبازی ضایع نشود.>
گاهی نیز اجرای نامناسب قوانین موجود شرایط را برای جانبازان دشوار می‌کند. به گفته شکور اکبرنژاد، نماینده جانباز مردم تبریز در مجلس شورای اسلا‌می، در مجلس هفتم قانون خوبی برای بازنشستگی جانبازان به تصویب رسید ولی متاسفانه دولت آیین‌نامه آن را به‌گونه‌ای تنظیم کرده است که جانبازانی که با ۳۰ سال خدمت بازنشسته می‌شوند یک سوم حقوق یک کارمندی را می‌گیرند که با ۲۰ سال خدمت بازنشسته می‌شوند.
قطع خدماتی که پیش از این به جانبازان ارائه می‌شد، از ارائه نشدن خدمات وعده داده شده ناگوارتر است، خدماتی همچون اعزام مرتب جانبازان به خارج از کشور که به دلیل کمبود بودجه قطع شده و جانبازان را با وقفه در روند درمان و بازگشت به حالت اولیه مواجه می‌کند. ‌
داستان جنگ تلخ است و کشدار... در آستانه ۲۰ سالگی پایان جنگ ۸ ساله ایران، زخم‌های جنگ، سی‌امین دهه از زندگی‌شان را آغاز کرده یا به میانه رسانده‌اند. امروز خیلی از جانبازان با دردها پیر شده‌اند یا از دردها، اما رفتار جامعه‌ای که آنها برایش جنگیده‌اند، هنوز به پختگی نرسیده‌ است.

مریم پاپی

منبع : روزنامه اعتماد ملی