تلفن‌های اعتباری، مزاحمان جدید خانواده‌ها

طی سال‌های گذشته، بخش ICT کشور برای همراهی با معیارهای توسعه کشور بر تعداد مشترکین تلفن‌های ثابت و همراه خود افزود به‌طوری که پس از برنامه‌ریزی‌های انجام شده پس از طی مدت اندکی واگذاری تلفن‌های ثابت در تهران و کلانشهرها نیز به روز شد و متقاضیان استفاده از این خدمات دیگر لازم نیست همچون سال‌های گذشته چند سال منتظر نصب کابل‌های مخابراتی در در منازل باشند و پس از گذشت زمانی حداقل یک ماه اولین بوق‌های تلفن ثابت در منازل آنها به گوش برسد.
امروز مخابرات پس از اخذ ودیعه‌ای نهایتاً ۱۰۰ هزار تومانی در همان روز یا فردای آن سیم‌های مربوط به تلفن ثابت را نصب کرده و اولین زنگ‌های ارتباطی برقرار می‌شود. این برقراری ارتباط اگرچه باعث خوشحالی مشترکین شد اما پس از چندی زنگ خوردن‌های مکرر تلفن و در نهایت شنیدن صدای فوت‌های پی در پی و یا تک زنگ‌هایی که در نیمه‌های شب اهالی منزل را از خوابی ناز بیدار می‌کند موجب شد تا شرکت مخابرات در کنار توسعه شبکه مخابراتی خود اداره رسیدگی به جرائم و شکایت‌های مشترکین مخابراتی را راه‌اندازی کند و با وضع قوانین بازدارنده جلوی چنین اقداماتی را بگیرد. تشکیل این اداره در شرکت مخابرات اگرچه با موضع سکوت ادامه یافته و تاکنون نیز به فعالیت خود ادامه داده است اما هیچ‌گاه به‌طور رسمی و شفاهی از سوی این اداره، جرایم متعلقه به مزاحمین تلفنی اعلام نشده و این امر شاید دلیل اصلی افزایش تعداد مزاحمین تلفنی همزمان با گسترش شبکه مخابراتی کشور است. این امر البته از سوی شرکت مخابرات رد شده و بنا به آمار تعداد مزاحمین تلفن‌های ثابت طی سال گذشته نسبت به سال‌های قبل کاهش محسوسی یافته است که به‌نظر می‌رسد کاهش تعداد مزاحمت‌های تلفنی از سوی تلفن‌های ثابت با افزایش تعداد مزاحمت با تلفن همراه مرتفع شده است. به هر جهت آنچه از قوانین موجود در شرکت مخابرات برمی‌آید اعمال مجازات حبس از یک ماه تا ۶ ماه و قطع تلفن از یک هفته تا قطع دائم است که از سوی مجلس و شورای نگهبان نیز مورد تایید قرار گرفته است. آنچه در پی می‌آید گفت‌وگویی است با مجید علیمردانیان مشاور مدیرعامل و رئیس اداره بازرسی و رسیدگی به شکایات مخابرات که سعی شده است هرچه بیشتر نوع برخورد و دلیل اصلی مزاحمت‌های تلفنی را جویا شویم.
▪ درباره رسیدگی به مزاحمت‌های تلفنی دقیقاً چه اقدامی صورت می‌گیرد؟
ـ در این اداره تمام مزاحمت‌ها در سطح مراکز مخابراتی به این مرکز ارسال می‌شود و بر طبق قوانین موجود با این مزاحمت‌ها برخورد می‌شود به این صورت که از کلیه مراکز مخابراتی گزارشات مزاحمت‌های تلفنی ارسال و پس از کدبندی و تقسیم‌بندی و احراز از صحت و سقم اطلاعات ارسال شده از سوی شاکی، اطلاعات موجود دسته‌بندی می‌شود و براساس قوانین موجود و مصوب با آنها برخورد خواهد شد.
▪ نحوه برخورد با این مزاحمت‌ها چطور است؟
ـ براساس دسته‌بندی انجام شده مزاحمین به ۳ دسته تقسیم‌بندی می‌شوند دسته اول آن دسته از مزاحمین هستند که برای اولین‌بار مزاحم تلفنی شده‌اند و ۲ دسته دیگر هم مزاحمینی هستند که برای بار دوم و سوم از آنها شکایت شده است.
▪ چه مجازاتی از سوی مخابرات شامل حال این مشترکین می‌شود؟
ـ براساس قانون اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۴ تاسیس شرکت‌ مخابرات ایران مصوب ۲۱/۴/۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی صراحتا اعلام کرده هر کس وسیله مخابراتی در اختیار خودش را وسیله مزاحمت دیگری قرار دهد و به قصد سوءنیت یا بدون نیت ارتباط دیگری را مختل کند و موجب مزاحمت دیگری گردد اگر برای بار اول پس از کشف و محرز شد ارتباط مخابراتی مشترک برای یک هفته قطع و با ارسال اخطار کتبی با وی برخورد می‌شود.
▪ منظور قانون از کشف چیست؟
ـ یعنی برای سازمان بازرسی و رسیدگی به شکایات مخابرات محرز شود که اطلاعات انعکاس یافته از سوی مشترک متشاکی صحیح است و فرد با آن شماره مزاحم شده است.
▪ اگر این مزاحمت‌ها ادامه پیدا کند چه برخوردهایی با آنها خواهد شد؟
ـ برای بار اول پس از اخطار و قطع یک هفته‌ای که نسخه‌ای از اخطار در پرونده مشترک نیز باقی خواهد ماند مشترک به عنوان سابقه‌دار در نزد مخابرات شناخته می‌شود و پس از واریز هزینه‌های وصل مجدد، خط مشترک وصل خواهد شد. اگر همین مشترک چنانچه برای بار دوم مزاحمت ایجاد کند پس از کشف مزاحمت ارتباط تلفنی به مدت ۳ ماه قطع خواهد شد همراه با اخطار کتبی قبلی و مشترک باید برای وصل مجدد خط حتما حضور پیدا کند و تا مشترک حاضر نشود و تقاضای کتبی برای وصل مجدد ندهد خط قطع خواهد بود که این موضوع برای سیم‌کارت‌های ثابت و اعتباری نیز مصداق دارد.
▪ این مراجعه به چه دلیل است؟
ـ در زمان مراجعه مشترک فرم‌های مخصوص وجود دارد که مشترک (مالک خط) باید آنها را پر کند که این به منظور تعهدنامه کتبی مشترک جهت عدم مزاحمت دوباره است و پس از اخذ هزینه‌های مجدد خط مشترک وصل خواهد شد.
▪ و اگر بار سومی پیش آید؟
ـ در این حالت، شرکت مخابرات ارتباط تلفنی را به صورت دائم قطع می‌کند و سلب امتیاز از خط تلفن می‌شود و تمامی منصوبات تلفنی هم جمع خواهد شد و ودیعه مربوطه که به مخابرات داده شده پس از کسر بدهی‌های مشترک بازپرداخت می‌شود (مسترد می‌شود). این قانونی است که از سال ۶۶ پس از تایید شورای نگهبان اعمال می‌شود.
▪ به غیر از جرایمی از قبیل قطع و اخطار و در نهایت هزینه وصل مجدد ، جریمه کیفری نیز در نظر گرفته شده است؟
ـ در کنار این جرایم که مربوط به خود مخابرات است، چون این عمل از نظر اجتماعی هم عمل مذمومی است، بنابراین مخابرات کیفری برای آن در نظر گرفته است، یعنی طبق قانون تعزیرات به موجب قانون ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی چنانچه شاکی (مشترکی که کسی مزاحمش شده است) علاوه بر اینکه به مخابرات شکایت و درخواست مزاحمت‌یابی می‌کند به یکی از محاکم مراجعه و طرح دعوی کند، به علت اینکه مراکز قضایی رابطه نزدیکی با مراکز مخابراتی دارند و واحدی در شرکت مخابرات رابط نیروی انتظامی و قوه قضائیه با شرکت مخابرات است، به محض وارد شدن نامه از محاکم قضایی به این اداره درباره این متشاکی سابقه مزاحمت و اطلاعات ریزش را به محاکم قضایی می‌دهیم.
▪ این طرح دعوی چه نوع مجازاتی را برای متشاکی به همراه دارد؟
ـ چنانچه طرح دعوی شاکی به نتیجه برسد، متشاکی از سوی محاکم قضایی به یک تا ۶ ماه حبس محکوم خواهد شد.
▪ از بدو تاسیس این دفتر، موردی پیش آمده که به حبس برسد؟
ـ وقتی قوه قضائیه برای ما نامه‌ای می‌فرستد ما جواب نامه و ریز اطلاعات را به آنها ارائه می‌دهیم ولی اینکه پس از طرح دعوی چه مجازاتی شامل حال آنها می‌شود یا به کجا می‌رسد خبری به ما ارسال نمی‌شود.
▪ آماری از مزاحمت‌های بار اول، دوم و سوم چطور، در این زمینه آماری ندارید؟
ـ چرا، ریز این اطلاعات موجود است. در سال ۸۶ جمع مزاحمت‌های کشف شده به ۶۵۸۸ مورد رسید که از این تعداد ۷ درصد تنها در حد یک تذکر بوده، ۵ درصد قطع یک هفته‌ای (مزاحمت نوع اول)، ۵/۰ درصد قطع ۳ ماه (مزاحمت نوع دوم) و ۳۸ درصد مزاحمت از تلفن همگانی، ۲۵ درصد هم مربوط به مزاحمت با تلفن همراه بوده است. از این ارقام، ۴ درصد از ارگان‌های دولتی، ۱۹ درصد از سایر استان‌ها، ۴/۰ درصد هم اطلاعات ارسالی اشتباه بوده است.
▪ درصد مزاحمت‌های تلفن همراه به تفکیک نوع اپراتور نیز مشخص است؟
ـ بله، از ۲۵ درصد مزاحمت‌های تلفن همراه، همراه اول باتوجه به تعداد مشترکینش رکورددار است و ۵۵ درصد از این تعداد را شامل می‌شود و پس از آن ایرانسل با ۲۹ درصد و تالیا با ۱۶درصد در آمار مزاحمان تلفن همراه قرار گرفته‌اند.
▪ این آمار در مقایسه با سال‌های قبل، چقدر افزایش یا کاهش داشته است؟
ـ براساس این آمار، نسبت به سال ۸۵ که تعداد مزاحمت‌های کشف‌شده به ۹۳۵۶ فقره رسیده بود، کاهش ۲۹ درصدی را شاهد هستیم که همین رقم نیز در سال ۸۴، ۹۹۳۳ مورد بوده، یعنی تعداد مزاحمت‌های تلفنی در سال ۸۵ به‌نسبت سال ۸۴ کمتر بوده و در سال ۸۶ کاهش قابل‌توجهی داشته است.
▪ علت این کاهش تعداد مزاحمت‌ها در چیست؟
ـ پس از راه‌اندازی سیستم Caller ID یا شماره‌انداز، شرکت مخابرات از ابتدای سال ۸۶، تعداد مزاحمت‌های تلفنی کاهش قابل‌توجهی یافت، به‌طوری که شاکی باتوجه به استفاده از این سیستم، شماره فرد مزاحم را در اختیار دارد و چرخه برخورد با مزاحم سرعت بیشتری می‌گیرد. البته در کنار این سیستم، به‌کارگیری سایر سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری هم در این امر دخیل بوده‌اند.
بعنی برخوردهای شرکت مخابرات در کاهش تعداد مزاحمت‌ها نقش خاصی نداشته است؟
چرا، مسلما نوع برخورد و اینکه مشترک (مزاحم) بداند اقدام وی از دید مخابرات مخفی نمانده و با آن برخورد می‌شود، تاثیر زیادی در عدم مزاحمت مجدد وی دارد. البته بیش از ۵۰ درصد مزاحمت‌های تلفنی در نوع اول باقی می‌مانند و با یک تذکر کوچک رفع می‌شوند و خیلی کم پیش می‌آید که مزاحمی برای بار دوم یا سوم و حتی قطع خط ارتباطی مجددا اقدام به مزاحمت تلفنی کند.
▪ سیستم نرم‌افزاری که گفتید، به چه نحوی است؟
ـ این سیستم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مزاحم‌گیری ما کاملا سریع و به‌صورت شبانه‌روزی است تا اعمال قانون انجام شود، یعنی مشترک پس از ارائه شکوائیه خودش به شرکت مخابرات، تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری موجود در مخابرات روی فرکانس ارسالی از سوی مشترک حساس شده و در پی مزاحم تلفنی اوست.
▪ یعنی مشترکین پس از اعلام شکوائیه، خودشان باید اعداد پایلوتی را شماره‌گیری کنند؟
ـ بله، در تمام دنیا برای ردیابی دیجیتالی مزاحم‌یاب یک سیگنال به شبکه ارسال می‌شود. مثلاً به مشترک گفته می‌شود پس از حصول از تماس تلفنی مزاحم، عدد یک، عدد ۲ یا هر عدد دیگری را شماره‌گیری کند که این امر یک فرکانس خاص به مخابرات و سیستم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ما می‌فرستد تا جهت پیگیری بیشتر اقدام گردد.
▪ این سیستم قبلا هم اعمال می‌شد؟
ـ بله، پس از ارائه درخواست شاکی، سیستم سوئیچینگ مزاحم‌یاب فعال می‌شود. پیش از برقراری Caller ID این سیستم فعال بوده و مزاحم‌های تلفنی از این طریق شناسایی می‌شوند.
▪ یعنی شناسایی اصلی برعهده مشترک است؟
ـ بله، صددرصد اول مشترک شاکی باید مزاحم را بشناسد و با اعلام مزاحم از طریق یک سیگنال به مخابرات اعلام می‌کند که تماس‌گیرنده مزاحم تلفنی است.
▪ اگر از این بحث بگذریم، در میان آماری که فرمودید، درصدی از مزاحمت‌های تلفنی از طریق ارگان‌های دولتی صورت گرفته بود، برخورد با این مزاحمت‌ها چگونه است؟
ـ ابتدا برای این گروه یک تذکر کتبی به مدیریت مربوطه ارائه می‌شود که بیشترین نوع مزاحمت‌ها با این تذکر کتبی کنترل می‌شود و چون در ادارات دولتی کاملاً مشخص است که چه کسی با چه تلفنی صحبت می‌کند، در همان بدو شناسایی مزاحمت تمام خواهد شد. اما اگر با تذکر هم مشکل حل نشد همان برخوردهای قانونی از سوی شرکت مخابرات اعمال خواهد شد و حتی اگر شاکی خصوصی داشته باشد مراتب به محاکم قضایی ارسال می‌گردد و تمام جرائم مربوطه برای چنین مزاحم‌هایی هم اعمال می‌شود.
▪ آماری در مورد کمترین و بیشترین مزاحمت‌ها در مناطق شهری دارید؟
ـ بله، آمار به ریز وجود دارد ولیکن اگر اجازه بدهید، من به یک نکته اکتفا کنم که بیشترین مزاحمت‌های تلفنی بنا به تجمع مراکز زندگی و جمعیتی است و کمترین آمار مزاحمت‌ها مربوط به مناطق متمرکز از ادارات و نهادهای تجاری است که کاملاً مشخص می‌کند که دلیل اصلی افزایش مزاحمت در این مناطق چیست.
▪ از لحاظ فصلی یا ماهی چطور؟ تاثیری دارد؟
ـ بله، اتفاقاً نکته جالب در مزاحمت‌های تلفنی کاهش این مزاحمت‌ها در ماه‌های محرم و صفر و رمضان است که به‌نظر می‌رسد مسائل مذهبی موجود در فرهنگ ما، بر این مزاحمان هم تاثیر دارد و در این ماه‌ها تعداد مزاحمت‌های تلفنی گزارش شده بسیار کاهش می‌یابد. در سال ۸۶ این رقم حتی به ۲۷ درصد رسیده که نسبت به ماه مشابه سال قبل یا حتی ماه پیش از آن تعداد مزاحمت‌های تلفنی کم شده است.
▪ شما اعلام کردید که شکایت از مزاحمان تلفن همراه برعهده خود اپراتورهاست، در حالی که شرکت مخابرات خود متولی همراه اول است. چرا کار رسیدگی به شکایت این گروه به خود اپراتورها ارجاع داده می‌شود؟
ـ رسیدگی به این شکایات در این اداره نیز بررسی می‌شود و ما پس از کشف و محرز شدن مزاحمت‌های تلفنی اطلاعات را به بازرسی اپراتور اول، دوم و تالیا می‌فرستیم تا اقدامات جدی‌تر و تذکرها را انجام دهند. قطع سیم‌کارت‌های اعتباری مزاحمان نیز توسط اپراتورها صورت می‌گیرد.
▪ این اپراتورها هم از قوانین مصوبه سال ۶۶ تبعیت می‌کنند؟
ـ من اطلاعی ندارم ولی آنها هم اقدام و کنترل کامل را انجام می‌دهند.
▪ دلیل اصلی مزاحمت‌های تلفنی به‌نظر شما چیست؟
ـ یکی از عوامل اصلی تزلزل نظام اخلاقی در خانواده‌ها، کوتاهی در تربیت صحیح فرزندان، بیکاری، فقدان امکانات لازم برای تفریح نسل جوان، عدم برقراری شرایط برای ازدواج بموقع، اختلافات خانوادگی، اختلافات مالی، وضعیت خاص حاکم از نظر اقتصادی، روحیه فریبکاری و مزاحمت است و دوری از معنویات و اخلاق اسلامی شاید دلیل اصلی مزاحمت‌های تلفنی است که آثاری جز فروپاشی نظام خانوادگی، ایجاد تشویش و رعب‌ووحشت در خانواده و جامعه می‌شود و شاید عامل اصلی وارد آمدن فشارهای روانی روی افراد است که منجر به سلب آرامش افراد خانواده می‌شود.
▪ پس برای پیشگیری از این مزاحمت‌ها چه اقداماتی را باید انجام داد؟
ـ آموزش صحیح نحوه استفاده از تلفن، آموزش این امر که چنانچه شماره‌ای را هم اشتباه گرفتیم، حتماً صبر کنیم تماس برقرار شود و پس از عذرخواهی از تماس اشتباه، تلفن را قطع کنیم چون ممکن است مشترک مزاحم‌گیر داشته باشد و تماس اشتباه ما به عنوان مزاحم تلفنی تلقی شود و حتی اینکه اجازه استفاده از تلفن شخصی‌شان را به کسانی که شناختی از آنها ندارند، ندهند.

گفتگو: نرگس رسولی

منبع : آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایستنا