کنترل رسانه‌ها در عراق

هنگامی که نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در سال ۲۰۰۳ به خاک عراق حمله کردند حدود ۶۰۰ خبرنگار از بنگاه‌های خبری گوناگون در سراسر جهان این نیروها را همراهی کردند.
وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون)‌ به این خبرنگاران که مورد تایید آنها بودند اجازه داد برای نخستین بار با واحدهای نظامی این کشور از نزدیک همراه شوند.
در حالی که برخی از دولتمردان حکومت آمریکا این موضوع را از این جهت مورد توجه قرار دادند که حضور خبرنگاران امکان گزارش لحظه به لحظه از وضعیت زندگی (یا مرگ)‌ سربازان آمریکایی را فراهم می‌کند ، مدیران رسانه‌های جمعی آمریکایی بیشتر نگران این شده بودند که گزارش‌های ارسال شده به جای این‌که باعث امیدبخشی در مردم بشود به مشکلات و سختی‌ها و دلتنگی‌های سربازان بپردازد و اثراتی نامطلوب بر جای بگذارد.
بسیاری از منتقدین بر این اعتقاد بودند که کنترل عملکرد خبرنگاران برای دولت امری ضروری است زیرا لازم است در وضعیت جنگ در عراق پشتیبانی افکار عمومی از بین نرود.
برخی از اعضای موثر رهبری پنتاگون و همین‌طور اعضای دولت بر این اعتقاد بودند که عامل شکست آمریکا در جنگ ویتنام را باید در عملکرد رسانه‌ها جستجو کرد زیرا این رسانه‌ها بودند که صحنه‌هایی از جنایات انجام شده در ویتنام و جنگ‌های چریکی ویتنامی‌ها را به گونه‌ای توصیف می‌کردند که افکار عمومی جامعه اصل جنگ در ویتنام را کاری غیراخلاقی و نادرست تصور می‌کرد.
همین موضوع باعث شد تا آنها به دنبال جلوگیری از تکرار چنین واقعه‌ای در عراق باشند. آنها تلاش کردند تا از پخش گزارش‌های ناامیدکننده و صحنه‌های تاریک جنگ خودداری کنند و عملکرد خبرنگاران را به گونه‌ای محدود کنند که این نوع وقایع در رسانه‌ها مطرح نشود.
آنها سعی کردند تا وقایع مربوط به کشته شدن شهروندان عراقی و نتایج حاصل از خساراتی که به اماکن عمومی وارد می‌شد در پخش برنامه‌ها قرار نگیرد همان‌طور که ماروین کالب، متخصص حوزه رسانه متذکر شده بود در واقع برنامه کنترل خبری، بخشی از برنامه وسیع‌تری بود که از طریق آن کاخ سفید استراتژی مشخصی را برای جنگ در عراق دنبال می‌کرد.
در حالی که این امکان وجود داشت تا اخبار گوناگون و فراوانی در مورد خسارات ناشی از جنگ تهیه و پخش شود تنها گزارش‌های محدودی در این مورد تهیه می‌شد که در آنها وقایع جنگ از دیدگاه سربازان و نیروهای نظامی آمریکایی به تصویر کشیده می‌شد و اغلب گزارش‌هایی که از زاویه نگاه عراقی‌ها تهیه شده بود غیرقابل پخش اعلام می‌شد.
در مجموع می‌توان گفت با مقایسه گزارش‌هایی که توسط نیروهای آمریکایی کنترل شده بود و گزارش‌هایی که فاقد این کنترل بودند گزارش‌های کنترل شده تجارب ناشی از جنگ توسط عراقی‌ها را کمتر منعکس می‌ساخت.
در حالی‌که گزارش‌های کنترل شده سعی می‌کرد تا شرایط سخت و دشوار حضور نیروهای آمریکایی در عراق را به تصویر بکشد اما در این گزارش‌ها به نگرانی و وحشت هزاران عراقی از اوضاع و شرایط وحشتناک جنگ اشاره‌ای نمی‌شد.
اگر این دو نوع گزارش را با یکدیگر مقایسه کنیم می‌توان گفت گزارش‌های مستقل هم به مصاحبه و گفتگو با سربازان آمریکایی پرداخته و هم به مشکلات و مسائل انسانی مردم عراق اشاره می‌کردند اما در گزارش‌های کنترل شده این وضعیت وجود نداشت.
واقعیت این بود که موضوعات بسیار فراتر از آنچه که در گزارش‌های کنترل شده مطرح می‌شد و در آنها به پیروزی نیروهای آمریکایی اشاره می‌شد قابل طرح بود و این مساله آزادی خبری را با توجه به کنترلی که نیروهای نظامی بر گزارش‌ها اعمال می‌کردند زیر سوال می‌برد.

مترجم: محمدمهدی لبیبی

منبع : روزنامه جام‌جم