سفری به دنیای ذائقه‌ها

همیشه کسب اطلاعات در مورد آداب و رسوم مردم کشورهای مختلف برای همه جالب بوده است. این موضوع حتی در مورد عادات غذائی و این‌که مردم کشورهای مختلف بسته به شرایط اقلیمی، جغرافیائی، اقتصادی، فرهنگی یا حتی باورهای مذهبی‌شان از چه گروه‌های غذائی بیش از همه استفاده می‌کنند، صادق است. این رژیم‌های غذائی می‌تواند روشن کند که سلامت یا بیماری‌های ‌رایج مردم یک کشور به چه عواملی وابسته است. در یک بررسی مقایسه‌ای، میزان ارزش پولی کلیه مواد غذائی که در طول یک هفته، توسط یک خانواده از چند ملیت مختلف به مصرف می‌رسیده است، بررسی شد. در این بررسی علاوه‌بر این‌که عادات غذائی کشورهای یاد شده و تصاویر آن را خواهید دید، نظرات آقای دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم ‌درمانی را در زمینه مفید یا مضر بودن این عادات در زندگی خواهید خواند تا ببینید رژیم مردم هر کشور تا چه اندازه برای شما قابل استفاده است و مردم در دیگر نقاط دنیا چگونه روزگار می‌گذرانند.
● ایتالیا، خانواده مانزو از سیسیل، ارزش غذا ۲۶۰ دلار
حتماً نام رژیم غذائی مدیترانه‌ای را شنیده‌اید و می‌دانید افرادی که ازا ین رژیم استفاده می‌کنند بهترین وضعیت سلامتی را دارند و البته مردم ایتالیا نیز از مصرف‌کنندگان همین رژیم غذائی هستند. در این بررسی دیده شده است خانواده مانزو ساکن این کشور، از میوه به‌خصوص موز، خرمالو، گلابی، انگور و انجیر به اندازه کافی استفاده می‌کنند به‌علاوه، سبزیجات نیز بعد از میوه‌ها بیشترین مصرف را برای آنها دارد به‌طوری که گوجه‌فرنگی، کلم، پیاز و سیر مورد علاقه بیشتر مردم این کشور هستند. علاوه‌بر میوه و سبزی‌ها، نان و غلات سبوس نگرفته در کنار ماکارونی و غلات آماده صبحانه‌ای نیز به میزان قابل ملاحظه‌ای در این برنامه غذائی دیده می‌شود. در این کشور، خوردن گوشت قرمز و حتی سایر فرآورده‌های پروتئینی کمتر است و انواع لبنیات نیز میزان مصرف کمی در میان ایتالیائی‌ها دارد. جالب است بدانید مردم در این ناحیه از انواع نوشیدنی‌ها و حتی آب کمتر استفاده می‌کنند.
اما دکتر وفا در زمینه اثرات استفاده از این برنامه غذائی می‌گوید، براساس جدیدترین دانش تغذیه که نتیجه مطالعات طولانی انجام شده در معتبرترین دانشگاه‌های دنیا است، دیده شده که رژیم غذائی مدیترانه‌ای یکی از سالم‌ترین رژیم‌های غذائی در جهان است. به‌طوری که محققان دانشکده بهداشت دانشگاه هاروارد، هرم غذائی معروف دپارتمان کشاورزی آمریکا را براساس آن تصحیح کرده‌اند. هم‌اکنون سازمان جهانی بهداشت نیز تأکید زیادی بر مصرف میوه، سبزی و غلات کامل در برنامه غذائی روزانه دارد که از مهم‌ترین اجزاء این الگوی غذائی محسوب می‌شوند.
در بین سبزی‌ها نیز گوجه‌فرنگی و سیر جزو غذاهای عملکردی (Functional Foods) هستند که در این رژیم در دسته‌ غذاهای پرمصرف قرار دارند. تأکید دیگر، بر کاهش مصرف چربی‌های اشباع است که مهم‌ترین منابع غذائی آنها، گوشت قرمز و لبنیات پرچرب هستند. اما در کشور ما با توجه به شیوع بالای کمبود آهن و کلسیم به‌خصوص در میان دختران و زنان، حذف کردن گوشت قرمز و لبنیات از رژیم غذائی منطقی نخواهد بود بلکه انتخاب انواع کم‌چرب یا بدون چربی این غذاها توصیه می‌شود. نوشیدن آب ساده به‌عنوان بهترین نوشیدنی در طی روز به‌صورت متناوب و همراه هر وعده غذا از توصیه‌های مفید برای حفظ و ارتقاء سلامت است که البته در میان مردم این کشور رواج نداشته و زمینه‌های بروز سنگ‌های کلیوی را فراهم خواهد کرد. اما مصرف بالای میوه و سبزی‌های تازه خود می‌تواند تا حدودی جایگزین مناسبی برای تأمین آب مورد نیاز بدن به‌خصوص در آب و هوای معتدل باشد.
● مکزیک، خانواده کازالس، ارزش غذا ۱۸۹ دلار
نان سفید باز گروه نان و غلات در حد متوسطی مورد استفاده این خانواده مکزیکی قرار می‌گیرد. میوه‌هائی نظیر موز، آناناس، پرتقال و هندوانه بیشترین سهم را حتی بیشتر از سبزی‌ها در برنامه غذائی به خود اختصاص داده‌اند. به‌علاوه، مواد غذائی پروتئینی نظیر تخم‌مرغ در کنار مقدار کمی لبنیات خورده می‌شوند و به همراه آنها مصرف زیاد انواع نوشابه و البته آب در این برنامه غذائی یک هفته‌ای دیده می‌شود.
دکتر وفا در مورد این رژیم غذائی می‌گوید، مصرف زیاد غلات تصفیه شده احتمال بروز دیابت و سرطان‌های دستگاه گوارش را افزایش خواهد داد. مصرف زیاد نوشابه‌های گازدار نیز به دلیل قند بالا، ترکیبات کافئینه و گاز، زمینه بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن را فراهم خواهد کرد. اما دریافت بالای میوه و سبزی با تنوع زیاد از عادات غذائی بسیار خوب در جهت حفظ سلامت است به‌خصوص اگر تازه باشند.
● مصر، خانواده احمد، ارزش غذا ۵/۶۸ دلار
سبزیجات برگ سبز، به‌خصوص فلفل دلمه‌ای، در کنار ترب، پیاز، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و سیر بیشترین حجم برنامه غذائی این خانواده مکزیکی را به خود اختصاص داده است. علاوه‌بر آن موز و هندوانه بعد از سبزیجات، پرمصرف‌ترین مواد غذائی بوده‌اند. در میان منابع غذائی پروتئینی، گوشت قرمز به همراه مقدار کمی نان بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. اما به‌نظر می‌رسد لبنیات به میزان حداقل در میان مصریان به مصرف می‌رسد و مایعات کمترین سهم را دارند.
دکتر وفا درباره داشتن این عادات غذائی می‌گوید، در واقع مصر را می‌توان یک کشور مدیترانه‌ای دانست و مصرف زیاد سبزی و میوه در این کشور مشابه سایر کشورهای منطقه است. اما مصرف زیاد گوشت قرمز و لبنیات پرچرب از عادات غذائی است که کمتر در سایر کشورهای مدیترانه‌ای وجود دارد، و این می‌تواند دلیل شیوع بیشتر بیماری‌های مزمن در این کشور، در مقایسه با سایر کشورهای دارنده رژیم غذائی مدیترانه باشد.
● لهستان، خانواده شبژینسکی، ارزش غذا ۱۵۴ دلار
جالب است که مردم لهستان از انواع شکلات در برنامه غذائی روزانه‌شان به میزان فراوانی استفاده می‌کنند. خوردن کم میوه در میان مردم این کشور رواج دارد و البته در صورت مصرف، بیشتر گلابی و لیمو میل می‌کنند. هویج، گل کلم، گوجه‌فرنگی و فلفل دلمه‌ای پرمصرف‌ترین سبزیجات در میان لهستانی‌ها هستند و لبنیات به‌طور متوسطی خورده می‌شود اما گوشت و فرآورده‌های آن به همراه مواد غذائی گروه غلات کمترین مصرف را به خود اختصاص داده‌اند.
دکتر وفا در این زمینه معتقد است که شکلات با کیفیت خوب حاوی مقادیر بالائی از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که برای پیش‌گیری از بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن مفید شناخته شده است اما یک اصل اساسی در دانش تغذیه اصل تعادل است، به عبارت دیگر، در صورتی‌که در مصرف هر خوراکی (در این‌جا شکلات‌ها) زیاده‌روی شود، به دلیل قند و چربی بالا زمینه ابتلا به چاقی و بیماری‌های مزمن دیگر فراهم خواهد شد.
● آلمان، خانواده ملاندر، ارزش غذا ۵۰۰ دلار
برنامه غذائی مردم در این کشور گران‌ترین برنامه غذائی در میان گروه‌های بررسی شده بوده است. حتماً می‌پرسید مگر آنها از چه مواد غذائی استفاده می‌کنند؟ باید در پاسخ به شما بگوئیم، انواع لبنیات از پنیرهای مختلف گرفته تا ماست در طعم‌های گوناگون بیشترین حجم برنامه غذائی آلمانی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. گوشت قرمز و فرآورده‌های حاصل از آن نیز حجم قابل ملاحظه‌ای را در برنامه غذائی آنها اشغال کرده‌اند.
در میان این مردم، میوه‌ها کمتر مورد توجه بوده و نهایتاً دیده شده است آنها از موز، پرتقال و هلو استفاده می‌کنند و مصرف انواع نوشیدنی‌های گازدار و حتی آب در میان آنها در طول یک هفته جایگاه ویژه‌ای دارد. جالب است بدانید غلات و سبزیجات کمترین سهم را در این برنامه‌ غذائی به خود اختصاص داده‌اند. دکتر وفا درباره داشتن این عادات غذائی خاطرنشان می‌کند که این انتخاب‌ها مشخصه رژیم غذائی غربی است. خوردن زیاد لبنیات به‌خصوص از انواع پرچرب احتمال بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی، سرطان و چاقی را زیاد می‌کند هرچند که منبع بسیار خوب پروتئین با کیفیت بالا و کلسیم است.
هم‌چنین دریافت بی‌رویه گوشت قرمز نیز احتمال بروز بیماری‌های پیش‌گفته را به‌خصوص در افراد و جوامع غربی که تحرک کمی نیز دارند، بالا می‌برد و از طرف دیگر، کاهش مصرف میوه و سبزی و انتخاب بیشتر میوه‌های شیرین نیز به افزایش احتمال بروز این بیماری‌ها کمک می‌کند. ضمن این‌که مصرف نوشیدنی‌های گازدار حتی در کشور خودمان یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش موارد ابتلا به پوکی استخوان و اختلالات الکترولیتی شناخته شده است.
از آن‌جا که، برنامه غذائی آلمانی بسیار گران است و از نظر علم تغذیه نیز زیان‌های فراوانی را برای مصرف‌کننده‌اش در پی دارد، پیروی از آن بسیار نامناسب است.
● ایالات متحده، خانواده رویس از کارولینای شمالی، ارزش غذا ۳۴۲ دلار
مردم در این کشور پیتزاخورهای به‌قول معروف ”قهاری“ هستند و در کنار این غذا، گوشت قرمز و انواع فرآورده‌های آن بیشترین سهم برنامه غذائی‌شان را به خود اختصاص داده است. در کنار آن، خوردن شکلات و سایر سس‌ها در میان آمریکائی‌ها بسیار رایج است و نان و غلات به میزان حداقل به مصرف می‌رسد. خانواده رویس کشور به‌ندرت از سبزی و میوه‌ها استفاده می‌کنند به‌طوری که چند خوشه انگور به‌عنوان میوه و یک تا دو عدد گوجه‌فرنگی به‌عنوان سبزی در طول یک هفته توسط این خانواده میل می‌شود. جالب است بدانید مردم در این کشور کمتر از غذاهای طبیعی استفاده می‌کنند و اکثر موادغذائی مصرفی‌شان از محصولات کارخانه‌ای تشکیل شده است.
دکتر وفادار در این رابطه معتقد است، دریافت مقادیر زیاد غذاهای آماده (Fast Foods) نتیجه زندگی ماشینی است که متأسفانه به سرعت در جوامع مختلف در حال افزایش است. این غذاها به دلیل این‌که تراکم بالای کالری و در مقابل آن تراکم پائین مواد مغذی را دارند از کمترین ارزش تغذیه‌ای برخوردار هستند. مصرف زیاد قند‌های ساده نیز زمینه ابتلا به عدم تحمل گلوکز، دیابت و چاقی را فراهم خواهد کرد. از طرفی، افزایش مصرف غذاهای صنعتی و فرآوری شده (به دلیل داشتن مقدار زیاد مواد نگهدارنده) و توأم با آن کاهش مصرف میوه و سبزی‌های تازه، احتمال بروز سرطان و بیماری‌های قلبی ـ عروقی را در این جامعه افزایش خواهد داد.
● چاد، خانواده‌ ابوبکر، ارزش غذائی ۳ دلار
این کشور در قاره آفریقا جای دارد و بسیار فقیر است برنامه غذائی مردم این کشور در یک هفته بسیار محقر بوده و مواد غذائی تشکیل‌دهنده آن شامل ذرت، ارزن و کمی برنج به همراه حداقل سبزی و میوه‌های بومی و یک بطری آب است. در حالی‌که اثری از انواع لبنیات و فرآورده‌های گوشتی نیست. دکتر وفا در مورد عادت غذائی این مردم رنج‌دیده می‌گوید، الگوی غذائی مردم این کشور بسیار وابسته به اقتصاد کشورشان است. بنابراین، کمبود انواع ویتامین‌ها و املاح به دلیل کاهش دریافت انواع گروه‌های غذائی به وضوح در تمامی گروه‌های سنی مشاهده می‌شود. مشخص است که، در بسیاری از موارد، غذا حتی تأمین‌کننده کالری مورد نیاز روزانه‌ افراد نیز نیست.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه

منبع : مجله زندگی ایده آل