قرآن و زمین شناسی

‌● مقصود از این که کوه ها هم چون میخ هستند چیست؟
قرآن مجید در سوره های متعددی در باره آفرینش کوه ها سخن گفته و راز خلقت واسرار وجود آنها را با تعبیرات گوناگونی بیان کرده استاز بین رازهای وحکمت های آفرینش کوه ها بیشتر روی استقرار و آرامشی که در پرتو کوه ها نصیب ساکنان زمین شده است تکیه کرده و وجود آنها را مانع از پدید آمدن حرکات نا موزون واضطراب ونوسان معرفی مینماید و در سوره های گوناگون با عبارات متعدد می فرماید: ((والقی فی الارض رواسی ان تمید بکم))((ودر زمین کوه های استواری افکند {مبادا}که شما را بلرزاند))
وگاهی این حقیقت را به عبارت دیگر بیان کرده و میفرماید: ((والجبال اوتادا)) ((کوه ها را میخهای زمین آفریده ایم))
● عوامل لرزش واضطراب زمین:
حال این سوال مطرح میشود که منشاء این اضطراب و نوسان چیست؟که کوه ها از بروز آن جلو گیری مینماید
۱) کره زمین دارای چهارده تا شانزده حرکت مختلف است که بعضی مربوط به داخل زمین است و اکثرا نسبت به کرات دیگر انجام می شود .در اینجا به ذکر عمده آن میپردازیم:
الف)حرکت وضعی(دورانی)
زمین در هر بیست وچهار ساعت یک بار از مغرب به مشرق دور مهور خود می چرخد و شب وروز به وجود می آید سرعت این حرکت دورانی در مدار استوا در هر ساعت ۱۶۶۶کیلو متر و در هر ثانیه ۴۶۱متر است که هرچه به قطبین نزدیک شویم از مقدار آن کاسته میشود.
ب) حرکت انتقالی :
زمین با حرکت اتتقالی سریع خود که سرعت آن ۱۷۰هزار کیلومتر در ساعت است به دور خورشیدمی چرخد
ج) حرکت هلیسی:
چون منظومه شمسی در هر ثانیه ۲۰ کیلو متر در فضا و به مقصد نا معلومی به دنبال ستاره( وگا )حرکت میکند کره زمین مجبور است سرعت حرکات وضعی و انتقالی خود را چنان ترتیب دهد تا از کاروان نام برده عقب نماند و پیشروی نیز ننماید
سرعت این حرکت در روز اول تیر ماه ثانیه ای ۲۸۹۰۰ کیلومتر ودر اول دی ماه ۳۰ هزار کیلو متر است
به طور مسلم این حرکت سریع زمین و بلاخص حرکت وضعی آن در تماس با هوای مجاور آن ودر برخورد با ملکولهای هوا با سطح کره آنچنان گرمائی تولید می کند که برای مشکل ساختن حیات روی زمین کافی است این مشکل در صورتی پیش می آید که هوای مجاور زمین همراه خود زمین حرکت نکند و در اثر برخورد با ملکول های هوای ساکن که همه جوانب آنرا مانند پوست پیاز فرا گرفته است حرارت شدیدی تولید میشود ولی اگر هوای مجاور زمین پایاپای خود زمین حرکت نماید و هر دو دست به دست هم وبه یک سمت در حال حرکت باشد قطعا چنین خطری پدید نخواهد آمد
از این رو وجود کوه ها وپستی وبلندی ها ی زمین در حرکت "هوای مجاور" همراه زمین نقش موثری دارند زیرا در پرتو فواصل کوه ها وپستی وبلندی های آن قشر جامد زمین را به صورت سرزمین شخم زده در آورده است و هوای مجاوری که با سطح زمین تماس دارد در میان کوه ها حبس شده وپستی وبلندی های مختلف زمین که حتی در برخی از مناطق به هشت کیلومتر میرسد هوای چسبیده به زمین را در داخل خود نگاه داشته است و هنگام حرکت زمین هوای داخل فرورفتگی ها و چسبیده به آن، با آن حرکت میکند و هر دو در مسیر واحدی پایاپای یکدیگر به گردش خود ادامه میدهند و شاید این آیه:
((والقی فی الارض رواسی ان تمید بکم)){نحل/۱۵}<<و در زمین کوه های استواری افکند تا شما را از حرکات نا موزون حفظ کند>>
اشاره به این راز بزرگ باشد که در سایه کوه ها به وجود می آید
۲) ممکن است که این حرکات نا موزون که کوه ها مانع از بروز آن است به خاطر جاذبه نیرومند ماه باشد که می تواند در پوسته زمین جذر ومدی مانند آنچه در دریا رخ میدهد ایجاد کند و همواره در حرکت و اضطراب باشد. ولی مانع از بروز این نوع از حرکات نا موزون،همان کوه است رزرا کوه ها در حقیقت حکم یک زره محکم فولادین را دارند که دور تا دور زمین را احاطه کرده و با توجه به ارتباط و پیوندی که از زیر به هم دارند یک شبکه نیرومند کده زمین را نپوشانده بود و پوسته روی زمین از یک قشر نرم و لطیفی مانند خاک وشن تشکیل شده بود به آسانی تحت تاثیر جاذبه نیرومند ماه واقع شده و حرکات نا موزونی مانند جزر و مد دریاها را در آن به وجود می آورد با اینکه قشر محمی پوسته زمین را پوشانده ، باز هم حرکات خفیف را در آن پیدا میشود وهر بار حدود ۱۵ سانتیمتر پوسته زمین به تدریج بالا وپائین میرود
۳) عامل این لرزشها مواد مذابی است که هسته مرکزی زمین را تشکیل می دهد و در دل زمین مملو از گازهای مترا کمی است که با شدت هر چه تمام تر بر آن فشار وارد میکند زلزله های جبران ناپذیری که خسارت های جبران ناپذیری به وجود می آورد به عقیده گروهی از دانشمندان نتیجه حرارت مواد مذاب و گازهای درونی است که با شدت خارج میشوند
در این صحنه متلاطم یگانه عاملی که مانع متلاشی شدن قطعات زمین میشود همان کوههاست .ریشه های کوه های سنگین که در اعماق زمین فرو رفته وقطعات زمین را در بر گرفته ،آن ها را به هم اتصال میدهد وبسان میخ ها که قطعات تخته را به هم متصل میسازد و از انفکاک وجدایی آن جلو گیری میکند قطعات زمین را از تفریق وپاشیدگی باز میدارد شاید آیه (والجبال اوتادا )(کوه هارا میخ های زمین قرار دادیم )
اشاره به همین حقیقت باشد که بیان گردید
امیرمومنان در ستایش و بیان عظمت کاخ آفرینش چنین میفرماید (و وتد بالصخور میدان ارضه )(و به وسیله کوه ها اظطراب و لرزش زمین را به آرامش تبدیل کرد )و در جای دیگر می فر ماید (و عدل حرکتها بالسیارات من جلا میدها)(وحرکات زمین را با صخره های عظیم و قله کوه های بلند نظم داد)
علامه طباطبایی(ره)مینویسد .این که کوه ها را میخ خوانده ،شاید به این علت بوده که پیدایش کوه هایی که روی زمین است از عمل آتشفشان های تحت الارض است که یک نقطه از زمین را میشکافند و مواد مذاب زمینی از آن فوران میکند و به اطراف آن نقطه میریزد و به تدریج اطراف آن نقطه بالا می آید تا به صورت میخی که روی زمین کوبیده باشنددر آید و باعث سکون وآرامش فوران آتشفشان و نوسان زمین از بین برود
در مجمع البیان آمده است که خداوند متعال می توانست با چیزی غیر از کوه ها زمین را در مقابل زلزله حفظ کند ،ولی کوه ها برای درک مردم مناسب تر ند و توجه و دقت آنان را به خود جلب میکنند
در آیه (الم نجعل الارض مهادا )آیا زمین را بستر قرار ندادیم ؟قران،زمین را به گهواره ای تشبیه نموده که قطعات آن به وسیله کوه ها –که بسان میخ اند –به هم پیوسته اند و سنگینی انها باعث اعتدال حرکات آن شده است ،به طوری که در عین حرکت آرام است ،و در ایه بعدش (والجبال اوتادا)ضمن تشبیه کوه ها بخ میخ،به ریشه های آنها اشاره می نماید و این نیز از آیات علمی و اعجاز قرآن است
زیرا تا یک قرن پیش دانشمندان کوه ها را توده های سنگی عظیمی می پنداشتند که مانند تپه های مصنوعی روی زمین ریخته شده اند ولی دانشمندان اخیرا پی بردهاند که قسمت عمده هر کوهی ،زیر سطح زمین قرار دارد
چنان که( ژرژگاموف )استاد دانشگاه واشنگتن مینویسد (نظریه سطحی بودن کوه ها در زمین شناسی، یک قرن پیش ،از نظریه های عمومی بوده و اخیرا به این موضوع پی برده اند که بخشی از هر کوه زیر سطح آن قرار دارد )
در حالی که قرآن چهارده قرن پیش،پرده از این راز بزرگ برداشته و کوه ها را میخ های زمین معرفی کرده است زیرا این که خداوند کوه ها را میخ های زمین قرار داده برای این است که اجزائش در حال حرکت از هم متلاشی نشوند
اما دلیل این که کوه ها میخ های زمین اند که آن را به صورت مهد(پرورشگاه )کامل در آورده اندفعل (جعل)(قرار دادن)اشعار بر این دارد که زمین با میخکوب شدن به وسیله تکوین مستمر کوه ها ،از اضطراب و زلزله ها و انفجار ها به سکون گرائید وقسمت های درونی (مواد مذاب )و قشر های بیرونی و آب و هوا که پیوسته در هم می آمیخت و تغییر مکان میداد مانند قطعات جدائی بود ،به هم متصل شد و با فشرده شدن مواد رسوبی که پایه نخستین کوه ها میباشد هر قسمت و قطعه ای از طبقات آن ،در جای خود قرار گرفت و سطح زمین را از فشار انفجارهای درونی و زلزله های همیشگی باز داشت و اگر این فشار به هم پیوستگی کوه ها نبود که مانند ته میخ ها در درون زمین پرچ شده و از بعضی قسمت های زمین سر برآورده ،زمین به صورت مهد آسایش و پرورش کنونی در نمی آید
فوایدو اسرار کوه ها منحصر به آنچه که گفته شد نیست .بعضی از این فواید عبارتند از
۱) سر چشمه نهر ها
قرآن مجید در برخی از آیات هنگام یادآوری آفرینش کوه ها ،از وجود نهر ها و چشمه های بزرگ که یکی از مظاهر بزرگ خلقت و نشانه وجود تدبیر در عالم آفرینش است سخن می گوید و حکمت دیگر این که این دو (کوه ها و نهر ها )را در کنار هم ذکر می کنند این است که ریشه این نهر های عظیم ،وجود این کوه ها است ،زیرا هوا در ارتفاعات بسیار سرد است و برف و باران به سان یخچال های طبیعی در آنجا ذخیره میگردد و بسیاری از فصول سال بر اثر کاهش حرارت ،از برف و یخ پوشیده است و در فصل گرما برف ویخ به تدریج آب شده و به صورت چشمه سار ها جاری می گردند و قسمت اعظم این مایه زندگی در سایه کوه ها تامین می گردد
۲) تصفیه آب
کوه ها در تصفیه آب ها نقش (تصفیه شنی)را دارند . تصفیه شنی عبارت است از عبور آب از لایه های شنی ،زیرا لایه های شنی در قسمت پایین ،از قلوه سنگ ودر قسمت بالا از ماسه های نرم تشکیل میشود . عبور آب از طبقات مختلف کوه ها سبب می شود که باکتر های آب گرفته و آب از مواد خارجی تصفیه شود
قرآن مجید به این دو راز بزرگ در ضمن آیه کوتاهی اشاره نمود و می فرماید (و در آن (کوه های)استوار (و)بلندی قرار دادیم ،و آبی گوارا به شما نوشاندیم) جمله (رواسی شامخات )(کوه های بلند)ناظر به راز اول است که کوه ها بر اثر سردی منطقه از بابت ارتفاع ،حکم مخزن آب را دارند و جمله (و اسقیناکم ماء فراتا)(برای شما آب گوارا فراهم نمودیم)ازآنجا که پس از بیان آفرینش کوه ها آمده است ،می رساند که کوه ها در گوارا ساختن آب ها که همان تصفیه آن از مواد خارجی و باکتری هاست ،نقش موثری دارند
۳) پناهگاه بودن کوه ها
قران کریم می فرماید (و از کوه ها برای شما پناهگاه هایی مقرر کرد
● جمع بندی
با جمع بندی مطالب ذکر شده ،میتوان فواید و اسرار وجود کوه ها را به شرح زیر بر شمرد
۱) کوه ها باعث حفظ کره زمین و جلوگیری از پراکندگی آن و موجب آرامش می شود
۲) کوه ها عامل اصلی جلوگیری از سیل و طوفان است ،و در برابر باد های طوفان زا مقاومت شدید دارد،و عامل جلوگیری از کویر و بیابان های خشک و سوزان است
۳) کوه ها از حرکات ویران کننده و لغزش زمین جلو گیری می کنند و سپر زمین در برابر حرکات سر سام آور می شوند که هم چون زرهی زمین را در بر گرفته اند و این سبب می شود که از لرزشهای شدید زمین که بر اثر گاز های درونی اتفاق می افتد تا حد زیادی جلوگیری شود
۴) کوه ها حرکات پوسته زمین را در مقابل جذر و مد ناشی از ماه به حداقل می رساند
۵) کوه ها عامل اصلی ذخیره آبند که با ایجاد دره به حکم قانون جاذبه آب را در سراشیبی قرار داده و باعث می شودکه درختان و مزارع از آن سیراب شوندو رشد و نمو یابند
۶) پستی و بلندی با وجود کوه ها عامل زندگی انسان و حیوان با تدبیر خداوند کریم است
۷) کوه ها عامل ایجاد نهر ها و نهر ها عامل پیدایش طبیعت سر سبز و میوه های رنگارنگ است و همه این ها تدبیری است متصل و متحد که از وجود مدبری حکیم حکایت می کند
۸) اگر فشار و به هم پیوستگی کوه هانبود زمین به صورت فعلی در نمی آمد و در نتیجه از وجود کوه ها بود که تمدن ها گسترش یافت
۹) کوه ها فشار هوا و وزش باد ها را به صورت ملایم در بر دارند
۱۰) در اثر حرکت انتقالی و وضعی زمین اگر کوه ها نبودند بین هوای (ثابت)سطح زمین وزمین(متحرک)اصطکاک شدیدی پدید می آمد که حیات ناممکن می شد ،لذا وجود کوه ها باعث شده تا هوای ثابت سطح زمین پا به پای زمین حرکت کند و مانع اصطکاک شود
نکته در قرآن ،کوه ها به میخ تشبیه شده است و می دا نیم که وقتی میخی را به جایی می کوبند قسمت عمده آن به داخل فرو میرود و قسمتی از آن بیرون می ماند پس می توان گفت تمام فواید و اسراری را که برای کوه ها بیان شد با این تشبیه ،چنین توجیه میشود که قسمت بیرونی کوه ها ،فواید بیرونی را دارد
● نتیجه گیری
از این که خداوند کوه ها را به میخ تشبیه کرده است با توضیحاتی که آمد شاید بتوان نتیجه گرفت که (والجبال اوتادا)
یکی از آیات علمی قرآن است با این بیان که قبلا به این نظریه قائل بودند که کوه ها سطحی هستند ،ولی الان به این نتیجه رسیده اند که قسمت عمده کوه زیر سطح زمین قرار دارد و قرآن با یک تشبیه زیبا این مطلب را چهارده قرن پیش بیان نموده است

مقاله ای از دکتر محمد رضائی چاپ شده در مجله دانشمند.
ویرایش وتایپ:ایمان رستگار

منبع : گیگاپارس