سوء تغذیه در کودکان

عوامل بسیاری می تواند در روش غذایی و اشتهایی کودک تاثیر بگذارد و ما فقط در صورتی می توانیم به او کمک کنیم که دلیل واقعی مشکل او را دریابیم و آن را برطرف کنیم. اشتها یعنی میل خاص دستگاه های بدن که فرد را به سوی انتخاب غذای مورد نیاز و لازم هدایت می کند. اشتها نیز حالتی شبیه نفس کشیدن، بلعیدن و سایر برنامه های بدن انسان بوده و بی اختیار و غیرارادی است.
بدیهی است که تمایل نداشتن کودکان به غذا، والدین را نگران می کند اما باید به میل آن ها احترام گذاشته و در ضمن به حل مساله پرداخته شود. و در ضمن لازم نیست که اوقات غذا خوردن به ساعت جدال و درگیری تبدیل شود. غذا نخوردن کودکان را به بدخلقی آن ها نسبت ندهید. شاید قبل از هر چیز لازم باشد که فرزند خود را نزد پزشک ببرید. زیرا بی میلی به غذا ممکن است با پیدایش هر نوع بیماری هر چند خفیف و جزئی ایجاد شود و پزشک با معاینات دقیق فرزندتان این موضوع را روشن خواهد کرد.
گاهی اوقات والدین تصور می کنند که فرزندشان بی اشتهاست در حالی که بیش از ظرفیت به او غذا می دهند و وقتی او نمی خورد، تصور می کنند که مشکلاتی در اشتهای وی ایجاد شده است. اگر وضعیت رشد فرزندتان در نمودار قد و وزن مطلوب است و رشد طبیعی نشان می دهد پس دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.غالباً تغییر رژیم غذایی نیز بی تاثیر در اشتهای کودک نیست، غذاهای چرب اشتیاق کودک را نسبت به غذا خوردن کم می کنند.
گاهی اوقات وقتی با فرزندتان بیرون می روید و او تقاضای یک شیرینی یا شکلات می کند با او مخالفت نکنید زیرا گاهی اوقات این خوراکی بیشتر غذای روح کودک شما به حساب می آید. البته بهتر است این گونه خوراکی ها بعد از ظهر یا عصر به کودک داده شود تا مانع خوردن غذای اصلی نشود.
یکی دیگر از کارهایی که والدین می توانند صورت دهند این است که یک رژیم غذایی کامل و متنوع را برای کودک درنظر بگیرند. اما به او اجازه دهند که مسوولیت انتخاب غذای خود را به عهده گیرد. بدین ترتیب او تمایل بیشتری برای خوردن غذا پیدا خواهد کرد.نکته قابل توجه دیگر این است که اشتها متغیر است حتی مقدار شام و ناهار افراد با یکدیگر فرق می کند. سن کودک و میزان نیاز او به انرژی، همچنین احساسات او همه در مقدار و نوع غذای مصرفی تاثیر دارند. معمولاً کودکان در سال های دوم و سوم زندگی کمتر از سال او غذا می خورند و در این دوران سرعت رشد هم نسبت به سال اول کندتر می شود.
بنابراین آن ها به انرژی کمتری نیز احتیاج دارند و غذای بسیاری نمی خواهند که همه این موارد طبیعی است و نباید آن ها را وادار به غذا خوردن کرد. از دیگر عوامل موثر بر اشتهای کودکان جو حاکم بر زمان صرف غذا است، بهتر است که کودکان غذا را با شادی بخورند. اگر هنگام صرف غذا همه خوشحال و راضی باشند و از غذا خوردن لذت ببرند می توانند آهسته غذاخوردن و زمین ریختن غذای کودک را بهتر تحمل کنند و با آرامش بیشتری با او کنار بیایند. در ضمن افرادی که برای کودک عزیز و مهم هستند در احساسات کودک نقش به سزایی داشته و حالت آن ها در حین غذاخوردن برای بچه الگو می شود.
نگرانی و ترس بیش از هر چیز موجب بی اشتهایی کودکان می شود.توجه داشته باشید که نگرانی و استرس والدین، بیش از آنچه تصور کنید بر فرزندانتان تاثیر دارد و از آن جایی که فرزندانتان تجربه کافی در زندگی ندارند، ممکن است با احساس ناراحتی والدین بترسند که نکند والدین به دلیل مشکلاتی که دارند فرزندشان را ترک کرده یا دیگر او را دوست نداشته باشند و همین مساله عاملی برای نگرانی و ترس آن ها شده، اشتهای آن ها را به شدت کاهش می دهد پس تا حد امکان فضای آرام و شادی را برای فرزندانتان ایجاد کنید تا آن ها نیز با آرامش و خوشحالی مراحل رشد خود را پشت سر بگذارند.
سوال بسیاری از والدین این است که خوراکی ها و میان وعده های اصلی غذا برای کودکان مناسب است یا نه؟در پاسخ به این سوال باید گفت که می توان از خوراکی های کم حجم مانند سیب، هویج، آب میوه یا میوه استفاده کرد تا علاوه بر این که مواد طبیعی را به بدن کودک می رسانند موجب بی اشتهایی او نیز نشوند.والدین باید توجه کنند که از لحظه تولد تا بزرگسالی فرزندان با مشکلات گوناگون روبه رو می شویم.
بی اشتهایی کودکان تا سنین قبل از دبستان ادامه دارد که عوامل زیادی می تواند در آن تاثیر بگذارد. در عین حال توجه به این نکته ضروری است که پیدایش مشکل یا ناراحتی یکی از بخش های غیرقابل اجتناب در مسیر رشد بچه هاست. اما در صورت برخورد با بی میلی غذای کودکان یا پیدایش هر نوع بیماری به پزشک مراجعه کنید. تا با معاینات دقیق علت اصلی مشخص شود.
در ایران ۸۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال دچارکوتاه قدی متوسط و شدید هستند. یعنی به دلیل عدم مصرف غذای کافی ، دچار سوء تغذیه مزمن هستند. دریافت کم مواد غذایی ابتدا موجب کاهش وزن کودک می شود و اگر این کم غذایی ادامه یابد، به تدریج، کودک خود را با این وضع منطبق می کند.
در برخورد با مادران با اولین سوالی که روبرو می شویم این است که چرا کودک من غذا نمی خورد یا اینکه می گوید کودکم بد غذا است . چیزی نمی خورد و از این حرفهای تکرای در این بخش ابتدا باید یک سری اطلاعات اولیه در این مورد داشته باشیم تا بتوانیم موضوع را بررسی کنیم.
در برخورد با مادران با اولین سوالی که روبرو می شویم این است که چرا کودک من غذا نمی خورد یا اینکه می گوید کودکم بد غذا است . چیزی نمی خورد و از این حرفهای تکرای در این بخش ابتدا باید یک سری اطلاعات اولیه در این مورد داشته باشیم تا بتوانیم موضوع را بررسی کنیم
متولیان سلامت در جهان برای اینکه رویکردی مناسب از شرایط رشد داشته باشند با انجام آزمونها و تست های استاندار به این مهم دست یافته اند . به طور مثال با بررسی قد و وزن کودک در هر شرایط سنی از تناسب رشد قدی و وزنی کودک اطمینان حاصل می کنند. حال اگر کودک با آن شرایط منطبق نبود توصیه های تغذیه ای را پیش می گیرند
همه مادران با نمودار های رشد کودک آشنائی دارند در مراکز بهداشتی و همچنین توسط پزشک کودک در هر بار مراجعه به مرکز این نمودار نقطه گزاری می گردد حال اگر نقاط ثبت شده شرایط کودک را مثبت ارزیابی کرد به مادر اطمینان می دهند که رشد کودک او منطبق با شرایط فعلی اوست و یا اینکه به پر وزنی یا کم وزنی کودک پی می برند که البته در شرایط کم وزنی احتمال کاهش رشد قد یا توقف رشد قد نیز مشخص می باشد.
در رابطه با نمودار رشد باید بگویم که بر اساس نقاط ترسمی برای هر کودک بهتر است که ما با کمک گرفتن از یک نفر کارشناس به تحلیل شرایط فعلی کودک خود و آن هم بر اساس شرایط خودش بپردازیم چرا که نمی توان انتظار داشت که یک کودک همسان دیگر کودکان اطراف ما رشد کند و لیکن کودک ما باید بر اساس شرایط فعلی خود در محدوه جاده سلامتی به رشد خود ادامه دهد که در این رابطه باید به مسائلی مثل شرایط فیزیک پدر و مادر و عمود و عمه ها نیز نگاه کرد چرا که ژن نیز در این مرحله تا حدودی نقش ایفا می کند و نمی توان از کودکی که ولدین کوتاه قد دارد ما انتظار رشد در شرایط یکه کودک هم سن او ولیکن دارای پدر و مادر بلند قد باشیم.
کودکان در خوردن غذا متفاوت عمل می کنند بعضی خودشان هنگام گرسنگی به سراغ غذا می آیند و یا اینکه با دادن غذا توسط والدین جبهه گیری نمی کنند و در پرسش از والین به این موضوع اشاره می شود این کودکان در خانوادهای رشد می کنند که والدین خیلی به خوردن یا نخوردن غذا توسط کودک به قول معروف گیر نمی دهند و کودک روزانه در حد مطلوب از حضور والدین برخورداراست این کودکان برای خودشان مستقل هستند و خیلی به انها توجه آنچنانی نیم شود .
کودک ما برای بدست آوردن محبت بیشتر به دنبال چاره است وبهترین راه را در تمارض با والدین می یابد چرا که هرچه او بیشتر تمارض کند والدین به او بیشتر توجه می کنند و کودک نیز با اشتیاق به کار خود ادامه می هد تا جائی که باعث تحمل گرسنگی او می شود
حال اگر برای چند ساعت این کودک را دور از والدین و در کنار دیگر کودکان نگهداری کنیم می بینیم که به خوبی غذایش را می خورد و با روش قبلی برخورد نمیکند.
دیده شده که کودکان در هنگامی که نزد اقوام هستند خیلی کمتر با تمارض نخوردن نقش ایفا می کنند. اما به علت عادات ایجاد شده و سماجت والدین ممکن است کودک در پیش اقوام نیز به کار خود ادامه دهد ، ولیکن نه به صورت قبل . هنگامی که از والدین کودک خواسته می شود که در هنگام جبهه گیری کودک انها با خونسردی برخورد کنند آنها می گویند ، اگر ما به کودک به زور غذا نخورانم کودک ما میمیرد و از این حرفها.
دانشمندان بارها آزمایش کرده اند که یک کودک بسیار سخت نسبت به این مقوله در تنهایی و گرسنگی خودش به طرف غذا می رود و نیاز ش را برطرف می کند.
کودک شما محبت می خواهد اما دادن غذا با زو ر محبت نیست این عمل جبهه گیری است ، مبارزه منفی است، برخورد متقابل با اعمال کودک جز نتیجه منفی چیزی به همراه ندارد . به قول معروف پیروز این نبرد کودک است که نتیجه آن افزایش مشکلات کودک است .
در مسیری که ما با کمک کودکمان ترسیم کرده ایم به علت کاهش انرژی دریافتی و به طبع آن کاهش دریافت ریز مغذی ها کودک وارد یک سیکل منفی می شود چرا که در شرایطی که فرد دچار کمبود ریز مغذی های می شود اشتهای طبیعی خود را از دست می دهد و این امر باعث افزایش مشکل ما می شود
پیامد دیگر این راه عصبی شدن ، تند خود شدن و حساس شدن کودک ما است . پس بیائیم راه درست را انتخاب کنیم و با یادگیری روشهای خوب دیگران و تجارب دیگران به حل این مشکل بپردازیم . دانشمندان علم تغذیه به این مطلب پی برده اند که بعضی اوقات داشتن یک وزن نسبتا کم اما در محدوده وزن طبیعی بهتر است از اینکه با روان کودک مبارزه کنیم چرا که در یک دوره کودک به جبران شرایط پیش آمده می پردازد و با کنار آمدن پدر و مادر کودک روز به روز با شرایط هماهنگ شده و از تمارض او کاسته می شود .
در ایران ۸۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال دچارکوتاه قدی متوسط و شدید هستند. یعنی به دلیل عدم مصرف غذای کافی ، دچار سوء تغذیه مزمن هستند. دریافت کم مواد غذایی ابتدا موجب کاهش وزن کودک می شود و اگر این کم غذایی ادامه یابد، به تدریج، کودک خود را با این وضع منطبق می کند. یعنی قد و قامت او کوچک می شود تا بتواند با غذای کم به بقای خود ادامه دهد.
به همین دلیل کوتاه قدی تغذیه ای به عنوان یک شاخص ارزیابی توسعه، در جهان مطرح است. دوران کودکی از مهم ترین دوران زندگی برای دست یابی به رشد کافی و پایه ریزی برای تأمین سلامت در دوره های بعدی زندگی است.
تغذیه نامناسب کودک در این دوران عواقب غیرقابل برگشتی به دنبال دارد. کوتاه قدی، کم وزنی،لاغری همراه با کاهش ضریب هوشی ، کاهش قدرت یادگیری،افزایش ابتلا به بیما ری ها و کاهش توانمندی های جسمی و ذهنی مهم ترین عوارض سوء تغذیه در دوران کودکی است.
حجم معده کودک، کوچک است و به همین دلیل در هر وعده غذایی میزان محدودی غذا می تواند بخورد. از طرفی رشد جسمی کودک سریع و درنتیجه نیاز به مواد غذایی زیاد است. به بیان ساده تر غذای کمکی که کودک در هر میان وعده می تواند استفاده کند باید ارزش غذایی زیادی داشته و حاوی مواد مغذی مورد نیاز برای رشد وی با شد. تنقلات غذایی کم ارزش نظیر چیپس، پفک، نوشابه و ... مواد مغذی لازم را برای رشد کودک ندارد.
این مواد سیری کاذبی را ایجاد می کنند که موجب محروم شدن کودک از غذاهای اصلی و مواد مغذی و در نهایت موجب بروز لاغری و سوء تغذیه وی می شود و از طرفی مصرف مداوم این مواد، می تواند سبب بروز چاقی در کودک شود. تغذیه مناسب و استفاده از میان وعده های با ارزش غذایی نظیر شیر ، میوه ، خرما ، نان و پنیر و گردو، نان و پنیر و سبزی و ... در برنامه غذایی کودک، موجب رشد مناسب او می گردد.
مصرف تنقلات کم ارزش به دلیل دارا بودن مقدار زیادی نمک، چربی و شکر زمینه ساز بروز بیماری های مزمن ( قلبی – عروقی، چاقی، فشارخون و... .) در دوران بزرگ سالی است. این گونه تنقلات حاوی افزودنی های رنگی، نگه دارنده ها و طعم دهنده های مصنوعی هستند.
که مصرف بی رویه آنها موجب بیش فعالی کودکان می گردد. متأسفانه تغییر الگوی مصرف مواد غذایی در طول دهه های اخیر، موجب جای گزینی تنقلات غذایی کم ارزش به جای میان وعده های مناسب و با ارزش گردیده است. این در حالی است که حدوداً ۹۰ درصد کودکان ۲-۱ سا ل و ۴۷ درصد کودکان ۶ ماهه تا یکسال کشورمان در مناطق شهری و روستایی هر روز پفک می خورند.
وجود آمارمرگ ومیر بیش از ۳۰۰ نفر در روز به علت عوارض بیماری های قلبی –عروقی و روند رو به رشد سایر بیماری های مزمن از قبیل انواع سرطان ها، دیابت و ... . حاکی از لزوم توجه هر بیشتر به تغذیه کودکان کشورمان است. ذایقه افراد از دوران کودکی شکل می گیرد. مصرف تنقلات شور یا چرب موجب تمایل آنها به این گونه مواد در سال های بعدی زندگی می شود که این امر زمینه ساز ابتلا به انواع بیماری های مزمن است.
با توجه به اینکه عادات خوب غذا خوردن در سال های اولیه زندگی پایه گذاری می شود. والدین نه تنها باید غذاهای با کیفیت بالا برای تامین نیازهای تغذیه ای کودکان آماده کنند، بلکه لازم است یک محیط غذاخوری مثبت بوجود آورند.
تا بدین طریق کودکان آنها دارای رفتار و دیدگاه های مثبت نسبت به غذاهای با ارزش بالا باشند. مصرف بی رویه نوشابه همراه با غذا ، علاوه برایجاد سیری کاذب، جذب مواد مغذی مانند کلیسم را مختل می کند.آمارها نشان می دهد که، مصرف تنقلات کم ارزش در کشور روند رو به رشدی داشته، که این امر پیا مدهای زیانباری دررشد مطلوب و مناسب کودکان برجای می گذارد.
بررسی ها نشان می دهد مصرف پفک به خصوص قبل از وعده های غذایی به دلیل ایجاد سیری کاذب کودکان را از خورن غذای اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز رشد کودک را تامین کند، باز می دارد. از سویی دیگر نمک ، ذایقه کودک را به خوردن غذاهای شور عادت می دهد.
همچنین مطالعات انجام شده رابطه بین مصرف نمک و افزایش فشار خون در دوران بزرگسالی را ثابت کرده است.مصرف بی رویه نوشابه همراه با غذا ، علاوه برایجاد سیری کاذب، جذب مواد مغذی مانند کلیسم را مختل می کند.
به جای تنقلات کم ارزش می توان از موادی مانند : نخودچی، کشمش، گردو، بادام ، پسته ، گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده، توت خشک، انجیر خشک و برگه ها به عنوان میان وعده استفاده کرد. همچنین کودکان را به مصرف دوغ و آب میوه تهیه شده در منزل به جای نوشابه تشویق کنید
صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) می گوید در هر دقیقه، ده کودک در جهان به دلیل نرسیدن مواد غذایی کافی به آنها جان خود را از دست می دهند و یک چهارم از کودکان زیر پنج سال در کشورهای در حال توسعه به کم وزنی مبتلا هستند و به رغم طرحهای متعدد برای رفع این مشکل، شمار کودکان زیر پنج سال که به دلیل کمبود مواد غذایی به کم وزنی مبتلا هستند از سال ۱۹۹۰ تا کنون فرقی نکرده است. سالانه ‪ ۱۲میلیون کودک زیر پنج سال در جهان می‌میرند و حدود ‪ ۴۹درصد از علل مرگ اطفال در کشورهای درحال توسعه سوء تغذیه است .
سوء تغذیه کودکان یکی از مسائلی است که محصور در مناطق ترکمن نشین نمیباشد و این مسئله در بعد جهانی مطرح است . یکی از دلایل سوء تغذیه را در مناطق ترکمن نشین ، بنیه نا مساعد بعضی از خانواده ها میباشد. بیشترین توجه به سوء تغذیه در این ناحیه به نوع کمبودها و عدم دریافت کافی مواد غذایی معطوف میگردد . میزان تحصیلات عالیه در بین ترکمنها فوق العاده صعود یافته است از سویی ترکمنصحرا زمینی حاصل خیز دارد و با بحر خزر همجوار بوده و غنی از فراورده های دریایی است ، اما اکثریت سوء تغذیه در این نواحی به دلیل عدم کفایت در تغذیه است .
دلیل دیگر سوء تغذیه در مناطق ترکمن نشین پر خوری کودکان میباشد . سوء تغذیه ناشی از پرخوری منجر به چاقی و بیماری های مختلف کودکان می شود. دلیل سوم ابن وضعیت عدم توجه والدین و مسئولین به تغذیه کودکان است . بی توجهی تعدادی از والدین به صبحانه فرزندانشان و دادن پول بجای غذای مغذی موجب خرید غذای غیر مغذی در دانش آموزان میگردد .
رشد قد و وزن اغلب اطفال ترکمنها از شش تا هشت ماهگی به دلیل تغذیه از شیر مادر در حد طبیعی است . اما سوء تغذیه ناشی از کمبود مواد غذایی در دو - دو و نیم سالگی در بالاتریت حد میباشد .اما در بین دانش آموزان مناطق ترکمن نشین کمبود آهن را یکی ازوسیعترین نوع سوء تغذیه است و کمبود آن باعث خستگی زودرس ، کاهش پیشرفت تحصیلی آنها می شود. بدین دلیل است که پاره ای از دانش آموزان در ساعات اولیه دچار خستگی و خواب آلودگی میگردند . سوء تغذیه در دوران تحصیلی و سنین رشد دانش آموزان آثار ماندگار و غیرقابل جبرانی بر روی وضعیت جسمی و روحی آنها برجای می‌گذارد .
در دو دهه قبل سوء تغذیه ناشی از پرخوری فقط در قشر ثروتمند ترکمن صحرا مشاهده می شد اما امروزه در میان کارمندان و ندرتا بین فقرا نیز روئیت میگردد که یکی از علل آن بد خوری ، کاهش تحرک کودکان و مصرف غذاهای کنسروی است . کاهش تحرک کودکان بیشتر در شهرهای مناطق ترکمن نشین مشاهده میشود که علت عمده آن تلویزیون ، کامپیوتر و بازیهای کم تحرک خانگی است .
دانشگاه پزشکی گلستان مطالعه ای با هدف ارزیابی کم وزنی ، لاغری و کوتاهی قد کودکان کمتر از ۲ سال استان گلستان انجام داده است و یافته ها به شرح ذیل میباشد :
شیوع کم وزنی در کودکان ۴/۲۱درصد . لاغری ۵/۱۶درصد و کوتاه قدی ۴/۳۱ درصد . بیشترین شکاف بین شیوع سوءتغذیه در دو جنس در کوتاه قدی دیده می شود (پسران ۳/۱۴درصد و دختران ۲/۷ درصد) . شیوع کم وزنی، لاغری و کوتاه قدی با بالا رفتن سن کودکان افزایش نشان داده است . مادران بی سواد ۸/۲ برابر مادران دیپلم و بالاتر دارای کودک زیر دو سال کم وزن بودند و مادران بی سواد حدود ۵/۱ برابر مادران دیپلمه یا بالاتر از دیپلم کودک لاغر داشتند .
آمار بالا بیانگر آن است که کم سوادی مادران به عنوان عوامل خطر عمده کم وزنی و کوتاه قدی مطرح می باشد و عامل کم سوادی ، معمولا فقر مالی است که در روستاها بیشتر از شهرهای روئیت میگردد . اما در این ارتباط ما چه میتوانیم بکنیم ؟!
● تنقلات،عامل اصلی سوء تغذیه در کودکان
با توجه به تلاش های صورت گرفته در جهان در جهت بالا بردن سطح سلامت جامعه،این اقدامات موجب کاهش مرگ و میر مخصوصاً در اطفال، و افزایش طول عمر در اغلب کشورهای جهان شده است.اما سوء تغذیه ی انرژی پروتئین هم چنان مهم ترین مشکل تغذیه ای در اغلب کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما می باشد.
سوء تغذیه از توانمندی و کارآیی کشورکم می کند. براساس پژوهش ها مصرف تنقلات بی ارزش مانند انواع
پفک، چیپس، نوشابه های گازدار، سس های چرب و ... . ازجمله دلایل شیوع انواع سوء تغذیه در کوکان کشورمان است.
در ایران ۸۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال دچارکوتاه قدی متوسط و شدید هستند. یعنی به دلیل عدم مصرف غذای کافی ، دچار سوء تغذیه مزمن هستند. دریافت کم مواد غذایی ابتدا موجب کاهش وزن کودک می شود و اگر این کم غذایی ادامه یابد، به تدریج، کودک خود را با این وضع منطبق می کند. یعنی قد و قامت او کوچک می شود تا بتواند با غذای کم به بقای خود ادامه دهد. به همین دلیل کوتاه قدی تغذیه ای به عنوان یک شاخص ارزیابی توسعه، در جهان مطرح است.
دوران کودکی از مهم ترین دوران زندگی برای دست یابی به رشد کافی و پایه ریزی برای تأمین سلامت در دوره های بعدی زندگی است. تغذیه ی نامناسب کودک در این دوران عواقب غیرقابل برگشتی به دنبال دارد. کوتاه قدی، کم وزنی،لاغری همراه با کاهش ضریب هوشی ، کاهش قدرت یادگیری،افزایش ابتلا به بیما ری ها و کاهش توانمندی های جسمی و ذهنی مهم ترین عوارض سوء تغذیه در دوران کودکی است.
حجم معده کودک، کوچک است و به همین دلیل در هر وعده غذایی میزان محدودی غذا می تواند بخورد. از طرفی رشد جسمی کودک سریع و درنتیجه نیاز به مواد غذایی زیاد است. به بیان ساده ترغذای کمکی که کودک در هر میان وعده می تواند استفاده کند باید ارزش غذایی زیادی داشته و حاوی مواد مغذی مورد نیاز برای رشد وی با شد. تنقلات غذایی کم ارزش نظیر چیپس، پفک،
نوشابه و ... مواد مغذی لازم را برای رشد کودک ندارد. این مواد سیری کاذبی را ایجاد می کنند که موجب محروم شدن کودک از غذاهای اصلی و مواد مغذی و در نهایت موجب بروز لاغری و سوء تغذیه ی وی می شود و از طرفی مصرف مداوم این مواد، می تواند سبب بروز چاقی در کودک شود.
تغذیه مناسب و استفاده از میان وعده های با ارزش غذایی نظیر شیر ، میوه ، خرما ، نان و پنیر و گردو، نان و پنیر و سبزی و ... در برنامه ی غذایی کودک، موجب رشد مناسب او می گردد.
مصرف تنقلات کم ارزش به دلیل دا را بودن مقدار زیادی نمک، چربی و شکر زمینه ساز بروزبیماری های مزمن ( قلبی – عروقی، چاقی، فشارخون و... .) در دوران بزرگ سالی است. این گونه تنقلات حاوی افزودنی های رنگی، نگه دارنده ها و طعم دهنده های مصنوعی هستند. که مصرف بی رویه ی آنها موجب بیش فعالی کودکان می گردد. متأسفانه تغییر الگوی مصرف مواد غذایی در طول دهه های اخیر، موجب جای گزینی تنقلات غذایی کم ارزش به جای میان وعده های مناسب و با ارزش گردیده است. این در حالی است که حدوداً ۹۰ درصد کودکان ۲-۱ سا ل و ۴۷ درصد کودکان ۶ ماهه تا یکسال کشورمان در مناطق شهری و روستایی هر روز پفک می خورند. وجود آمارمرگ ومیر بیش از ۳۰۰ نفر در روز به علت عوارض بیماری های قلبی –عروقی و روند رو به رشد سایر بیماری های مزمن از قبیل انواع سرطان ها، دیابت و ... . حاکی از لزوم توجه هر بیشتر به تغذیه ی کودکان کشورمان است. ذایقه ی افراد از دوران کودکی شکل می گیرد. مصرف تنقلات شور یا چرب موجب تمایل آنها به این گونه مواد در سال های بعدی زندگی می شود که این امر زمینه ساز ابتلا به انواع بیماری های مزمن است.
با توجه به اینکه عادات خوب غذا خوردن در سال های اولیه زندگی پایه گذاری می شود. والدین نه تنها باید غذاهای با کیفیت بالا برای تامین نیازهای تغذیه ای کودکان آماده کنند، بلکه لازم است یک محیط غذاخوری مثبت بوجود آورند. تا بدین طریق کودکان آنها دارای رفتار و دیدگاه های مثبت نسبت به غذاهای با ارزش بالا باشند.
مصرف بی رویه ی نوشابه همراه با غذا ، علاوه برایجاد سیری کاذب، جذب مواد مغذی مانند کلیسم را مختل می کند.
آمارها نشان می دهد که، مصرف تنقلات کم ارزش در کشور روند رو به رشدی داشته، که این امر پیا مدهای زیانباری دررشد مطلوب و مناسب کودکان برجای می گذارد.
بررسی ها نشان می دهد مصرف پفک به خصوص قبل از وعده های غذایی به دلیل ایجاد سیری کاذب کودکان را از خورن غذای اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز رشد کودک را تامین کند، باز می دارد. از سویی دیگر نمک آن، ذایقه ی کودک را به خوردن غذاهای شور عادت می دهد. همچنین مطالعات انجام شده رابطه ی بین مصرف نمک و افزایش فشار خون در دوران بزرگسالی را ثابت کرده است.مصرف بی رویه ی نوشابه همراه با غذا ، علاوه برایجاد سیری کاذب، جذب مواد مغذی مانند کلیسم را مختل می کند.
به جای تنقلات کم ارزش می توان از موادی مانند : نخودچی، کشمش، گردو، بادام ، پسته ، گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده، توت خشک، انجیر خشک و برگه ها به عنوان میان وعده استفاده کرد. همچنین کودکان را به مصرف دوغ و آب میوه ی تهیه شده در منزل به جای نوشابه تشویق کنید.

سلمان نظری کردکلائی