اولین شاخص ITU از دستیابی کشورها به تکنولوژی دیجیتال

اولین شاخص جهانی در زمینه میزان دستیابی کشورها به تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی(ICT) بسیاری را شگفت زده کرده است .
اسلوونی درست پست سر فرانسه قرار دارد و جمهوری کره که هیچگاه در میان ۱۰ رتبه اول ICT به لحاظ بین المللی قرار نمی‌گیرد، در رده چهارم ایستاده است . صرفنظر از کانادا که در رده دهم ایستاده است، ۱۰ کشور برتر در این فهرست اروپایی و آسیایی هستند.
شاخص دستیابی به تکنولوژی دیجیتال(DA۱) از سایر فهرست‌های تا کنون منتشر شده متمایز است و متغیرهای جدید و متفاوتی از قبیل میزان تحصیلات و توانایی خرید در آن لحاظ شده است. این شاخص همچنین ۱۷۸ اقتصاد یا کشور را در بر می‌گیرد که همین مساله آن را به عنوان اولین رده بندی جهانی ICT مطرح کرده است.
بر اساس این شاخص کشورها در چهار طبقه بندی به لحاظ دستیابی به تکنولوژی دیجیتال قرار گرفته‌اند که این رده‌ها عباتند از برتر(High)؛ بالا(upper) ؛ متوسط(Middle)؛ پایین(Low) . کشورهایی که در رده اول یعنی (High) قرار گرفته‌اند، کشورهای اروپای شرقی، مرکزی و حوزه دریای کارائیب و نیز کشورهای حوزه خلیج فارس و اقتصادی نوظهور آمریکای لاتین هستند.
بسیاری از این کشورها از ICT برای ابزار پیش برنده توسعه و سیاست‌های دولت استفاده می‌کنند، چه معتقدند، این موضوع آنها را قادر می‌سازد که به سطح موثری از دستیابی به ICT برسند و پروژه‌های ICT مهمی مانند شهر اینترنت دوبی در امارات عربی متحده (بالاترین رده در میان ملت‌های عرب در اندیکسDA۱) و نیز سوپر مولتی مدیا کریدور در مالزی (بالاترین رده را در میان کشورهای در حال توسعه دارد) و سایبرسیتی در موریتانی (که بالاترین مقام را در میان کشورهای آفریقایی دارد). DA۱ یا همان اندیکس دستیابی به تکنولوژی دیجیتال ابزار مفیدی برای پیشرفت و توسعه ونیز برآوردن جاه طلبی‌ها و آرزوهای اقتصادی نوظهور خواهد بود.
۴ ببر آسیا، بیشترین پیشرفت را در ICT طی ۴ سال گذشته داشته‌اند. این نتایج همچنین حاکی از این است که زبان انگلیسی یک عامل مهم در پذیرش و تداول سریع تکنولوژی نیست به ویژه که در حال حاضر دسترسی به داده‌ها و مطالب مختلف به زبان‌های دیگر کاملا آسان است و این امکان فراهم شده است تا داده‌ها و اطلاعات به زبان‌های مختلف دنیا قابل دسترس باشد.
شاخص دستیابی به تکنولوژی دیجیتال (DA۱) در حقیقت بخشی از نسخه گزارش توسه مخابراتی جهانی است که توسط اتحادیه ارتباطات مخابراتی بین المللی(ITU) منتشر شده است.
انتشار هم زمان این گزارش با برگزاری کنفرانس سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی(WSIS)، می‌تواند یک منبع مفیدی برای دولت‌ها، بنگاه‌های توسعه بین المللی، سازمانهای غیر دولتی و بخش خصوصی برای ارزیابی شرایط هر کشور در میزان دستیابی به تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی خواهد بود.
● تعریف مجدد پتانسیل ICT
مایکل مینگ از اعضای واحد اقتصاد و مالیه ITU می‌گوید: اندیکس دستیابی به تکنولوژی دیجیتال به ما می‌گوید: وقت آن رسیده است که پتانسیل دستیابی به ICT را مجددا تعریف کنیم.
تا کنون زیربنها و تاسیسات زیر بنایی محدود، به عنوان مانع اصلی برای اتصال و دستیابی به امکانات دیجیتال بوده است، اما نتایج تحقیق چنین به ما می‌گوید که توانایی خرید و از طرف دیگر تحصیلات فاکتورهای مهم در این زمینه هستند. برای اندازه گیری و ارزیابی توانایی افراد در دستیابی و استفاده از تکنولوژی دیجیتال ، پژوهش ITU از معیارهای سنتی سازمانها که بر موسسات زیربنایی از قبیل تلفن همراه و ... فراتر می‌رود.
برای مثال نزدیک به ۴۰ درصد پاسخ دهندگان اهل کشور پرو به این تحقیق می‌گویند، آنها یا کامپیوتر نداشتند و یا از توانایی خرید خدمات اینترنتی برخوردار نبودند .
بنابراین در این تحقیق قدرت خرید فاکتوری در ارزیابی شرایط هر کشور و از طرف دیگر موفقیت کشورها در این زمینه می‌دانند . این تحقیق همچنین حاکی از این است که استفاده از اینترنت ارتباط مستقیم با تحصیلات دارد. در چین، بیش از نیمی از کاربران اینترنت، دانش آموختگان دانشگاه‌ها هستند.
تحقیقDA۱ ۸ متغیر را با یکدیگر ترکیب می‌کند تا بتواند ۵ حوزه را ارزیابی کند. قدرت خرید، سطح آموزش، کیفیت خدمات ICT و استفاده از اینترنت نتیجه‌ای که در شاخص به دست آمده است به موانعی که بر سر راه انتخاب ICT وجود دارد، اشاره می‌کند که این می‌تواند به کشورها کمک کند تا نقاط ضعف و قوت خود را مشخص و تعریف کنند.
همچنین گزارش DA۱ از جهات دیگر هم بر تحقیق ICT برتری دارد و آن به دلیل دقت آن در انتخاب متغیرهاست که شفافیت آمارها و داده‌ها را تضمین می‌کند.
در کنار جهان شمولی، این گزارش بر عواملی که تاثیر زیادی بر تعیین توانایی افراد برای دستیابی به ICT دارد، تأکید می‌کند. این گزارش عامدانه برخی متغیرها که موضوع قضاوت کیفی هستند از قبیل محیط کنترل کننده را نادیده می‌گیرد. مینگن توضیح می‌دهد: ساختار بازار و میزان رقابت برای همه سطوح تعریف باز هستند. ما عامدانه عوامل و معیارهای کیفی را مستثنی کردیم برای اینکه از پیشداوری در محاسبه اجتناب کنیم.
● نیاز جوامع اطلاعاتی به ابزار بهتر
تلاش‌های ITU برای تعیین و تعریف شاخص‌ها برای ارزیابی شرایط کشورهای مختلف در دستیابی به ICT یک روند روبه رشدی را در جامعه بین‌المللی به سوی استفاده از معیارهای معین و شفاف را نشان می‌دهد. سازمان ملل یک مجموعه اهداف توسعه‌ای را پذیرفته است، اهداف توسعه هزاره (MDG) و شاخص‌های کمکی برای نشان دادن پیشرفت در کاهش فقر، گرسنگی و سایر حوزه‌ها، امروزه دستیابی به ICT هم در زمره اهداف«MDG» یعنی توسعه هزاره در اولویت هجدهم این برنامه گنجانده شده است.
مخصوصا بحث درباره ICT اهمیت دارد ، چرا که دستیابی وسیع به ICT می‌تواند توسعه اقتصادی را رونق بخشیده و زندگی شهروندان را رونق بخشد .
اینترنت امکان دستیابی فوری به اطلاعات را در هر جا و هر زمانی فراهم می‌کند و می‌تواند به تحقق وعده‌های اساسی در مورد بهداشت و سلامت جامعه، آموزش و نیز حفظ محیط زیست کمک کند. بدین ترتیب ICT به عنوان ابزار اساسی برای دستیابی به اهداف توسعه‌ای دیگر نظیر(MDG) یعنی اهداف توسعه هزاره، تعریف می‌شود.
نسخه کامل گزارش، شرح کاملی از شاخص‌هایی که برای اندازه گیری و ارزیابی میزان دسترسی به ICT استفاده شدند را ارایه می‌دهد. نگاهی به افزایش استفاده از تکنولوژی ارتباطات در تجارت و بازرگانی ، آموزش و حکومت؛ بررسی نقش ICT و اهداف توسعه هزاره سازمان ملل.
شاخص دستیابی به ICT یا تکنولوژی دیجیتال بر اساس ۸ متغیر تنظیم شده است که به طور کلی آنها را در ۵ طبقه بندی قرار داده است.
هر یک از متغیرها به عنوان یک شاخص در نظر گرفته شده است . طبقه بندی متغیرها عباتند از :
۱) تاسیسات زیربنایی :
- دسترسی به تلفن
- دسترسی به تلفن همراه
۲) توانایی خرید (هزینه دسترسی به خدمات اینترنت به نسبت درآمد سرانه ملی)
۳) دانش
- سطح سواد بزرگسالان
- میانگین سواد در سطوح مختلف ابتدایی، راهنمایی و...
۴) کیفیت
۵) کاربری و استفاده:)کاربران اینترنت)
▪ ایران ؛ متوسط ضعیف
در شاخص‌های ارایه شده از سوی ITU ایران با شاخص ۴۳درصد در رده متوسط و در رده هفتاد ودوم جهان و پایین تر از کشورهایی چون قطر، امارات، مالزی، بحرین، کویت قرار دارد.

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات