شنبه, ۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 April, 2024
مجله ویستا

شبکه‌ها در راهند، قرن‌ جدید قرن‌ مشارکت‌ ملتها


شبکه‌ها در راهند، قرن‌ جدید قرن‌ مشارکت‌ ملتها
در طول‌ تاریخ‌ تکوین‌ جوامع‌ بنا به‌ پیشرفت‌ راهکارهای‌ ارتباطی‌ در زمینه‌ کار و کنش‌های‌ اجتماعی‌، لزوم‌ تشکیل‌ گروه‌ها و تیم‌هایی‌ در جهت‌ متمرکز کردن‌ فعالیت‌ انسانها احساس‌ می‌شده‌ است‌ این‌ لزوم‌ چه‌ در زمان‌ حاکمیت‌ یک‌ فرد در اداره‌ جوامع‌ و چه‌ در زمان‌ راهیابی‌ اراده‌ ملتها در بدنه‌ حاکمیت‌ همیشه‌ مشهود بوده‌ است‌.
گو اینکه‌ ملتها در جهت‌ انتظام‌ بخشیدن‌ به‌ امور خویش‌ و گاه‌ دولت‌شان‌ شبکه‌هایی‌ هر چند محدود را برای‌ سامان‌ بخشیدن‌ به‌ فعالیت‌ اجتماعی‌ سیاسی‌ متشکل‌ می‌گردند. در اؤر شکل‌گیری‌ حاکمیت‌ مدرن‌ و به‌ تبع‌ آن‌ لزوم‌ تقسیم‌ کار در حوزه‌های‌ مختلف‌ اجتماعی‌، سیاسی‌ بیش‌ از پیش‌ مفهوم‌ شبکه‌ (ل‌ظق‌) وارد ادبیات‌ فعالیتی‌ ملتها شد. قرن‌ بیستم‌ را شاید بتوان‌ قرن‌ حاکمیت‌، دموکراسی‌ مبتنی‌ بر نمایندگی‌ در کشورهای‌ دارای‌ سیستم‌ دموکراتیک‌ نام‌ نهاد. اما با آغاز هزاره‌ جدید و آغاز قرن‌ بیست‌ و یکم‌ گو اینکه‌ شبکه‌ها در راهند و دموکراسی‌ مبتنی‌ بر مشارکت‌ جای‌ مدل‌ دموکراسی‌ مبتنی‌ بر نمایندگی‌ را خواهد گرفت‌. در اؤر هر چه‌ پیچیده‌تر شدن‌ روابط‌ بینابینی‌ انسانها در درون‌ حوزه‌های‌ تعاملی‌ اجتماعی‌ سیاسی‌ اهمیت‌ شبکه‌ها به‌ عنوان‌ گلوگاه‌ تنظیم‌ و ترسیم‌ راهکارهای‌ فعالیتی‌ سیستم‌های‌ قرن‌ بیست‌ و یکم‌ مطرح‌ است‌.
نیاز به‌ مدیریت‌ در اؤر شکل‌ بخشیدن‌ به‌ مفهوم‌ کار نوین‌ همیشه‌ مطرح‌ بوده‌ است‌ گو اینکه‌ مدیریت‌ نقطه‌ ؤقل‌ فعالیت‌، تولید، اداره‌ یک‌ جامعه‌ است‌. به‌ دلیل‌ افزایش‌ آگاهی‌ در بدنه‌ جوامع‌ و پیچیده‌ شدن‌ روابط‌ کار در عرصه‌ تولید فکر، فعالیت‌ و اداره‌ جوامع‌ لزوم‌ مدیریت‌ مبتنی‌ بر مشارکت‌ نیز به‌ عنوان‌ اصل‌ گریزناپذیر قرن‌ بیست‌ و یکم‌ خواهد بود. هزاره‌ جدید به‌ جرات‌ می‌توان‌ گفت‌ دوران‌ شکل‌گیری‌ سیستماتیک‌ شبکه‌هاست‌. شبکه‌هایی‌ که‌ برگرفته‌ از اطلاعات‌ و آرا و اندیشه‌هایی‌ در جهت‌ شکل‌ دادن‌ به‌ نیازهای‌ دوره‌ جدید از جمله‌ مشارکت‌ فعال‌ ملت‌ها در عرصه‌ تولید فکر و اندیشه‌ و عمل‌ شبکه‌یی‌ بوده‌ و به‌ واقع‌ به‌ دلیل‌ اینکه‌ طبقات‌ اجتماعی‌ آگاه‌ به‌ حقوق‌ و جایگاه‌ خویش‌ در جوامع‌ در حال‌ شکل‌گیری‌ است‌ و نیز از طرفی‌ به‌ دلیل‌ اینکه‌ حجم‌ اطلاعات‌ در اؤر تکنولوژی‌ نوین‌ اطلاع‌رسانی‌ و دنیای‌ متنوع‌ رسانه‌ها بر شاهرگ‌ شبکه‌ها جریان‌ دارد، کارکرد شبکه‌ها بیش‌ از پیش‌ مطرح‌ است‌. به‌ واقع‌ به‌ جهت‌ اینکه‌ تنوع‌ تصمیم‌گیری‌ها و فرصت‌های‌ فعالیتی‌ تعاملی‌ در هزاره‌ جدید فضای‌ باز سیستماتیکی‌ را رقم‌ زده‌ است‌ تنها در صورت‌ وجود مشارکتی‌ کاملا فعال‌ و پویا از طرف‌ گروه‌های‌ دارای‌ جایگاه‌ اجتماعی‌ مشخص‌ برای‌ پیش‌ بردن‌ چشم‌انداز آینده‌ جهان‌ متصور است‌. زمانی‌ که‌ جزیی‌ترین‌ اتفاق‌ در اؤر دنیای‌ عظیم‌ رسانه‌یی‌ و با ریزرسانه‌ها و کدهای‌ اطلاعاتی‌ ارتباطی‌ به‌ سراسر جهان‌ مخابره‌ می‌شود، این‌ شبکه‌ها هستند که‌ حجم‌ عظیم‌ فعالیت‌های‌ بشر قرن‌ بیست‌ و یکم‌ را شکل‌ خواهند بخشید.
به‌ دلیل‌ تخصصی‌ شدن‌ فعالیت‌ها و متنوع‌ شدن‌ روابط‌ تولید کار اندیشه‌ تعریف‌ دولت‌ کارا در قرن‌ بیستم‌ به‌ دولتی‌ در خدمت‌ ملت‌ها تقلیل‌ یافته‌ و مدیریت‌ مبتنی‌ بر مشارکت‌ در دنیایی‌ از شبکه‌های‌ عظیم‌ تعاملی‌ ظهور یافته‌ است‌. دیگر نه‌ دولت‌ تصمیم‌گیرنده‌ و برنامه‌ریز آینده‌ پیشبرد کارکردهای‌ جامعه‌ بلکه‌ این‌ شبکه‌های‌ فعالیتی‌ ملت‌ها است‌ که‌ سمت‌ و سوی‌ کلان‌ پیشبردی‌ جامعه‌ را شکل‌ خواهد بخشید. از طرفی‌ چون‌ روابط‌ سیاسی‌ اجتماعی‌ جوامع‌ در اؤر گسترده‌ شدن‌ فضای‌ اطلاعات‌ و تخصصی‌ شدن‌ اداره‌ حاکمیت‌ جوامع‌ از رابطه‌یی‌ استاتیک‌ و تعریف‌ شده‌ و قالبی‌ به‌ رابطه‌یی‌ کاملا دینامیک‌ مبدل‌ می‌گردد، اداره‌ جامعه‌ مبتنی‌ بر نمایندگی‌ و مدیریت‌ دولتی‌ دیگر پاسخگوی‌ پیشبری‌ چشم‌انداز جوامع‌ نخواهد بود. اینجاست‌ که‌ مشارکت‌ فعال‌ ملت‌ها که‌ در قالب‌ شبکه‌های‌ با برنامه‌ و ساز و کار معین‌ شکل‌ گرفته‌ است‌ نه‌ به‌ عنوان‌ ضرورت‌ که‌ به‌ عنوان‌ اصل‌ پذیرفته‌ شده‌ است‌.
گو اینکه‌ بشر قرن‌ بیست‌ و یکم‌ خارج‌ از اراده‌ حاکمانش‌ عزم‌ خوبی‌ در جهت‌ ارتباط‌ گفت‌وگو و تعامل‌ با سایر ملت‌ها داشته‌ و برای‌ تعریف‌ چنین‌ سطحی‌ از ارتباط‌ شبکه‌های‌ عظیم‌ ازاطلاعات‌ آرا اندیشه‌ و برنامه‌ را ایجاد کرده‌ است‌. شبکه‌هایی‌ که‌ بنا به‌ نیاز به‌ تحول‌ در هزاره‌ جدید در حال‌ شکل‌گیری‌ است‌ و هر کدام‌ نمایندگی‌ و داعیه‌ بخشی‌ از توانمندی‌شان‌ در ارایه‌ اطلاعات‌ و کسب‌ آن‌ از طرفی‌ واداشته‌ و به‌ نوعی‌ مشارکت‌ خویش‌ را در جهت‌ تاؤیرگذاری‌ بر اتفاقات‌ و تصمیم‌گیری‌های‌ جهان‌ اعلام‌ می‌دارند. در قرن‌ جدید دیگر این‌ ملت‌ها هستند که‌ آرا و عقاید خویش‌ را به‌ تکنولوژی‌ رسانه‌یی‌ و با حجم‌ اطلاعات‌ پویا و دینامیک‌ به‌ دور از محدودیت‌های‌ دولت‌ کنترل‌گر و قوانین‌ دست‌ و پاگیر کل‌ نگر به‌ گوش‌ همنوعان‌شان‌ می‌رسانند.
دیگر شهروندان‌ قرن‌ جدید نیازی‌ به‌ تعریف‌ و تعیین‌ حقوق‌شان‌ از طرف‌ پدر مابی‌ به‌ نام‌ دولت‌ نداشته‌ و به‌ جهت‌ دستیابی‌ به‌ سطحی‌ از آگاهی‌ و علم‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ تاؤیر کارکردیشان‌ را بر سیستم‌ مدیریتی‌ جوامع‌ در اؤر مفهومی‌ به‌ نام‌ مشارکت‌ در قالبی‌ به‌ نام‌ شبکه‌ اعلام‌ می‌دارند. در قرن‌ جدید ملت‌ها به‌ زبان‌ مشترک‌ با یکدیگر در بستری‌ از مشارکت‌ برای‌ رفع‌ نیازمندی‌های‌ قرن‌ جدید به‌ گفت‌وگو نشسته‌اند. ملت‌هایی‌ که‌ در اداره‌ کشورشان‌ دیگر نه‌ به‌ قیم‌ و نماینده‌ نیاز دارند بلکه‌ خواستار مشارکت‌ فعال‌ و دینامیک‌ خویش‌ در قالب‌ شبکه‌های‌ تعاملی‌اند. ملت‌هایی‌ که‌ از قوانین‌ دولت‌هاشان‌ گذشته‌اند و خط‌ و حدود و تعامل‌شان‌ را با بنیانهای‌ فرهنگی‌ متناسب‌ با اخلاق‌، علم‌ و ضروریات‌ قرن‌ بیست‌ و یکم‌ که‌ متکی‌ بر اصالت‌ دادن‌ به‌ فردیت‌ و مشارکت‌ است‌ تنظیم‌ می‌کنند.
در چنین‌ هزاره‌یی‌ دیگر مفهوم‌ مشارکت‌ از حد یک‌ تز سیاسی‌ به‌ یک‌ فرهنگ‌ تبدیل‌ می‌گردد. فرهنگ‌ بستر شکل‌دهی‌ به‌ مفهوم‌ مشارکت‌ فعال‌ شهروندان‌ هزاره‌ جدید است‌. فرهنگی‌ که‌ در قالب‌ شبکه‌هایی‌ هوشمند، فعال‌ و پویا کارکرد داشته‌ و اقتصاد، سیاست‌، ملت‌ها را تحت‌الشعاع‌ قرار داده‌ است‌. مرزهای‌ قدیمی‌ قرن‌ بیست‌ جایش‌ را به‌ مرزبندی‌های‌ فرهنگی‌ ملت‌ها در کنار خطی‌ ترسیمی‌ به‌ نام‌ فرهنگ‌ جهانشمول‌ خواهد داد.
در چنین‌ مرزبندی‌هایی‌ ساختارهایی‌ که‌ به‌ مفاهیم‌ فرهنگ‌ ارتباطات‌ فرهنگی‌ مشارکت‌ ملت‌ها تعامل‌ ملت‌ها عینیت‌ می‌بخشد همان‌ شبکه‌ها هست‌. شبکه‌هایی‌ که‌ دارای‌ ساکنین‌ آشنا به‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ و حقوق‌ شهروندی‌ بود و در اؤر گسترش‌ تکنولوژی‌ نوین‌ ارتباطی‌ رسانه‌یی‌ دهکده‌ جهانی‌ را مفهوم‌ بندی‌ می‌کنند و نظم‌ زمان‌ قرن‌ بیست‌ و یکم‌ را تنظیم‌ خواهند کرد. گو اینکه‌ ضرباهنگ‌ ورود شبکه‌ها بر طبل‌ ملت‌ها کشورها و فرهنگ‌ها می‌نوازد.
پس‌ به‌ صدای‌ این‌ ضرباهنگ‌ گوش‌ فرا دهیم‌ تا از قاطبه‌ تحولات‌ و پیشرفت‌ در هزاره‌ جدید عقب‌ نمانیم‌! اساسا گردش‌ آزاد اطلاعات‌ در دهکده‌ جهانی‌ و ظهور مقوله‌ جهانی‌ شدن‌، شرکت‌های‌ چند ملیتی‌، فراملیتی‌ فرصت‌هایی‌ را پیش‌ روی‌ گروه‌های‌ مختلف‌ اجتماعی‌ سیاسی‌ قرار داده‌ است‌، رنگین‌ پوستان‌، می‌توانند اندیشه‌ها و عقاید خویش‌ را در قالب‌ شبکه‌های‌ ارتباطی‌ عرضه‌ دارند.
زنان‌ به‌ عنوان‌ اقلیت‌ دوران‌ قدیم‌، امروز، در هزاره‌ جدید تا بالاترین‌ سطوح‌ مدیریت‌ راه‌ خواهند یافت‌ که‌ این‌ همه‌ در اؤر شکل‌گیری‌ مفهوم‌ مشارکت‌ نوین‌ امکان‌پذیر است‌. دیگر نه‌ ایدئولوژی‌ حاکمیت‌ دارند بلکه‌ منابع‌ مختلفی‌ از اندیشه‌ها و عقاید و اطلاعات‌ در کالبد اجتماعی‌ سیاسی‌ هزاره‌ جدید حکمفرماست‌. بار دیگر بشر امروز فرصت‌ یافته‌ است‌ که‌ تجربه‌ جدیدی‌ را در ذیل‌ تکنولوژی‌ اطلاعات‌ تجربه‌ کند. تجربه‌یی‌ که‌ بیش‌ از پیش‌ به‌ مقوله‌ ارتباطات‌ گسترده‌ و شبکه‌بندی‌ شده‌ بستگی‌ دارد. گو اینکه‌ چندگانگی‌ و تنوع‌ به‌ مدد ظهور شبکه‌ها جهان‌ را وارد عرصه‌ جدیدی‌ از فعالیت‌ کرده‌ است‌ البته‌ قطعا چنین‌ فرایندهایی‌ به‌ بحران‌های‌ جدیدی‌ هم‌ خواهد انجامید بحران‌هایی‌ که‌ بحران‌ مشترک‌ همه‌ ساکنین‌ زمین‌ است‌ و ما هم‌ به‌ عنوان‌ ساکنین‌ زمین‌ مصون‌ از این‌ بحران‌ها نخواهیم‌ بود همانطوری‌ که‌ از مزایایش‌ هم‌ بی‌نصیب‌ نیستیم‌.
منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات


همچنین مشاهده کنید