جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

المپیک در دل تاریخ کهن


المپیک در دل تاریخ کهن
بازی های المپیک که به عنوان بزرگترین جشنواره ورزشی هر چهار سال یکبار در یک کشور دنیا برگزار می شود با آنکه در روزگاران گذشته بسیار دور که پیشرفت های علم و صنعت تا این اندازه نبود و همه چیز ابتدایی می نمود تفاوتی بسیاری یافته که این دگرگونی در زمینه های گوناگون را حتی در صد ساله اخیر می توان دید.
به گزارش گروه ورزشی تبیان، آنچه در سال ۱۸۹۶ میلادی در آتن به نام بازی های جدید المپیک برگزار شد با آنچه در مونیخ، مونترال، مسکو و لس آنجلس انجام شد، قابل قیاس نیست.
پژوهشگران بیش از یک قرن است که در زمینه پیدایش بازی های باستان در یونان به کاوش پرداخته و همه ساله صد ها کتاب و رساله و فیلم تهیه و تدوین کند ولی خلاصه کلام اینکه نویسندگان دهه اول آنچه به رشته تحریر درآورده اند امروز هم معتبر و پا برجا است زیرا زمینه تحقیق وقتی بر یک مدار باشد و گذشته به درستی روشن نباشد، نتایج حاصله نیز هم شکل و یکسان خواهد بود و به ناچار از همان گذرگاه ما هم این مراسم سنتی و باستانی را مورد تحلیل قرار می دهیم.
● المپیک باستانی یونانیان
از جشنهای معروف یونانیان جشن المپیک بوده است که اغلب بخاطر پیروزی در جنگ یا بزرگداشت روزهای تولد و مرگ پادشاهان و بزرگان در هر ۴ سال یکبار برگزار می شد.
آن مسابقه ها در حدود هزار و دویست سال بدون اینکه حتی یک وقفه در جریان مسابقات ایجاد شود ادامه داشته است. در این شرلیط باید گروهی را به نظر آوریم که هر چهار سال یکبار گرد هم می آیند اینان از همه نقاط یونان و تمام مدیترانه به دشت «المپیا» روی می آورند و تنها ورزشکاران شرکت کننده نبودند عده ای هم مردان برجسته دیار خود بودند.
همانطور که گفته شد المپیک باستان در محلی بنام المپیا برگزار می شد. المپیا پناهگاه مقدس اساطیر یونان بوده است که بر قله های کوه المپیوس قرار داشته است. همچنین محلی که بازی ها در آنجا برگزار می شد به علت موقعیت خاص جغرافیائی افراد زیادی را بسوی خود جلب می کرد و به همین سبب افراد در مجاورت یکدیگر به مفهوم واقعی صمیمیت و دوستی پی می بردند و با یکدیگر همکاری بیشتری می کردند. در گوشه میدان المپیا گذرگاهی به نام «کریپت» که معنی آن «گذرگاه پنهان» است وجود داشت که به استادیوم می رسد بر روی دیوار ها آثاری از مجسمه های گچی دیده می شود از این کوچه هزاران ورزشکار عبور کرده اند که حالا دیگر آثاری از آنان نمی توان یافت.
در کنار میدان مسابقه چهار دیوار سر پوشیده ای وجود داشته که کشتی گیران در آنجا به بدن خود روغن زیتون مالیده و خود را آماده می ساخته اند. این سالن با میدان مرتبط بود و در کنار آن منبع کوچکی قرار داده بودند تا کشتی گیران بدن های آغشته به شن نرم و روغن را شست و شو دهندو پاک کنند و از دالان ها و کوچه های سر بسته می گذشته اند.
مراسم جشن با تشریفات خاص از جمله رژه ورزشکاران و مسابقه های ورزشی توأم با مسابقه های موسیقی و هنری انجام می شد. هنرمندان، نویسندگان، خطیب ها، شاعران و موسیقیدانان ارزشی مخصوص داشته و مورد توجه مردم بودنده اند. آخرین گروه که به بازی ها روی می آوردند، کاسبکار ها و دستفروشان و دوره گرد ها بودند که فرآورده های خود را عرضه می کردند و در حقیقت برپا کنندگان بازارهای فصلی بودند.
یک اجتماع شکل یافته از مردم های دور و نزدیک، با لهجه های متفاوت (یونانی ها ایتالیائی ها و سیسیلیها) تابع نظمی خاص بودند. بازار ادبیات و موسیقی رونق داشته و دیپلماسی ویژه ای ارتباط ریشه داری را بین اقوام مختلف بسط می داده است. البته هدف اصلی این جشن ها حفظ تندرستی و پرورش بدن نبود، بلکه از تشریفات مذهبی توأم با عملیات بدنی بخاطر پیروزی های جنگی خود انجام می دادند ولیکن با وجود این هدف، رهبران و اداره کنندگان آن زمان دریافته بودند که انجام جشن های المپیک نقش بزرگی را در رفع اختلافات داخلی و خارجی ایفا می کند و چه بسا پادشاهان نقاط مختلف در این مراسم گرد هم جمع می شدند و تمامی اختلافات خود را فراموش و کنار می گذاردند.
بازیهای المپیک باستان ابتدا فقط در یونان انجام می شد و تنها یونانیان اصیل می توانستند در آن شرکت کنند و برای قرنها مسئله اخلاق بدقت مورد نظر و توجه بود و چون جنبه مذهبی آن برجنبه ورزشی ترجیح داشت لذا از حضور افرادی که دارای سوء پیشینه و انجام جنایات و خلافکاری های اخلاقی بودند جلو گیری می شد و گاهی از شرکت بستگان آنها نیز ممانعت می کردند. ورزشکاران جوان مجاز بوده اند که وارد میدان شوند و آمادگی خود را برای نوعی کشتی گیری اعلام دارند و در سوی دیگر میدان ورزش های سبک صورت می گرفته است.
همچنین در ابتدا زنها را حتی برای تماشای بازیها نیز راه نمی دادند، لذا نام زنی بنام "هیپو دامیاری" بخاطر تلاشی که برای شرکت بانوان در المپیک مبذول داشت بعنوان مؤسس المپیک بانوان باید همواره بخاطر داشت.
در بازیهای المپیک ابتدا داوران سوگند یاد می کردند که مقررات را با رعایت عدالت و در نظر گرفتن جنبه انصاف و حقیقت به مرحله اجرا در آورند، سپس ورزشکاران سوگند یاد می کردند که تابع قوانین و مقررات بوده و از اصول المپیک تبعیت کنند و بعد از آنکه ورزشکاران رژه می رفتند بازی ها آغاز می شد. در پایان به هر یک از برندگان علاوه بر تاج گلی که بر سرشان می نهادند، یک شاخه نخل می دادند و مراسم اختتام بصورت شکرگذاری و نیایش پایان می یافت.
جوانان ۴ سال تمرین می کردند تا در جشن «المپیا» به پیروزی برسند، تاج زیتون بر سر نهند و شاعران در مدح آنان قصیده بخوانند مجسمه سازان به طرز شگفت آور مجسمه آنان را از مرمر و سنگ های سخت بتراشند و نامشان باقی بماند.
رشته های ورزشی در ابتدا به دویدن، ارابه رانی، پنتاتلن، پرش ها، پرتاب دیسک و پرتاب نیزه و سر انجام کشتی گیری اختصاص داشته و به تدریج تغییر کرده و روبه تکامل نهاده است.
در دویدن، ورزشکاران طول میدان را که یک «استاد» می گفتند و برابر با ۱۹۲/۲۷ متر بود می دویدند. تصور کنیم که دور تا دور میدان ۴۵۰۰۰ نفر گرد آمده و ورزشکاران دیار خود را تشویق می کند. دوندگان در خط آغاز در کنار هم بر روی خطوط سنگی می ایستادند و در یک لحظه تلاش آغاز می شد.
ورزشی که در دوره باستان سر و صدای زیادی به پا کرده بود و طرفداران پرشماری داشت نوعی کشتی گیری و مشت زنی توام با هم بوده است که آنرا «پانکراسیون»می نامیدند (همانند کشتی گیله مردان گیلان خودمان که آن را مشت کشتی می گویند.) در این نوع مبارزه استادی زیادی در کشتی و مشت زنی لازم بود تا پهلوانی به مقام نخست برسد.
در باره جزئیات آن به مدارکی نیاز است که امروز در دسترس نیست زیرا از آن زمان خیلی فاصله داریم. دنیای امروز ما خشونت در ورزش را نمی پسندد و روز به روز از جنبه های سخت آن می کاهد و به راهی نمی رود که رومی ها در قرون گذشته می رفتند.
یونانی ها در این زمینه خیلی دقیق بوده اند مقررات خاص مسابقه را گردن می نهادند و از تقلب کردن و به کار بستن وسایل غیر مجاز رو گردان بودند. سوگند ورزش کارانه آنان خود گواهی است بر این مساله. کتیبه های باقیمانده از آن زمان به ما نشان می دهد که ورزشکاران متقلب نوعی خاص جریمه می شده اند و مبلغی را که می پرداخته اند، داوران در صندوقی نگاه داشته و با صرف آن مجسمه هایی از زئوس می ساخته و در محل هایی که به چشم می خورده است، قرار می داده اند.
● طبقه بندی زورآزمائیها
در آن روزگاران پس از پایان یافتن رشته های انفرادی و تک ماده ای برای گزینش بزرگترین قهرمان مسابقه های پنج گانه که آن را «پنتاتلن» می گفتند، صورت می گرفت. در این رشته قوی ترن پهلوانان به میدان می آمدند و در دویدن پرش کردن پرتاب کردن نیزه کشتی گرفتن و پرتاب دیسک به رقابت می پرداختند. یونانی ها عقیده داشتند که ورزشکاری می تواند در پنج گانه به پیروزی برسد که از خصوصیات روحی و بدنی ویژه ای برخوردار باشد.
زورآزمائیهای المپیا طبقه بندی می شد یک روز مخصوص نوجوانان بود روز دیگر برای با سابقه ها و کسانی که به رشد کافی رسیده بودند جریان می یافت.
پنجمین روز به مراسمی به مراسم مذهبی اختصاص داشت و آخرین روز داوران و روحانیون با شکوه و طمطراق کم نظیری در جایگاه بلندی متمرکز می شدند و قهرمانان رشته های مختلف را معرفی می کردند.
● نخستین قهرمان در دل تاریخ
چهل و پنج هزار یونانی در بعد از ظهر یک روز تابستانی در سال ۷۷۶ پیش از تولد مسیح در ورزشگاهس وسیع و شیبدار که چمنزاری زیبا آن را احاطه کرده بود بر پای ایستادند و ضمن شادی بسیار و هورا کشیدن «کروئبوس» (coroebus) یک آشپز مقیم نزدیکی های آلیس را که در یک مسابقه دوی سرعت به مقام قهرمانی رسیده و حریفان خود را پشت سر نهاده بود تشویق کردند. این مسابقه تقریبا ۲۰۰ یارد بود و وی نخستین مرد پیروز در مسابقه های المپیک بود ...
البته بازی ها پیش از این مسابقه هم جریان داشت ولی در جایی ثبت نشده بود، بنابر این در تاریخ سال ۷۷۶ پیش از میلاد نخستین سال بازی ها و «کروئبوس» هم به عنوان نخستین قهرمان المپیک شناخته شده است و جستجو در رویداد های تاریخی یونان به سال های پیش از ۷۷۶ در زمینه بازی های المپیک به جایی نرسیده است.
در نهایت با غلبه رومیان بر یونان بازی های المپیک شکوه خود را از دست داد و صحنه رقابت های انسانی گذشته به میدان کارزارهای خونین و نبرد اسیران با هم و گلادیاتورها و نبرد انسان با حیوان تبدیل شد تا اینکه در سال ۳۹۴ میلادی بفرمان "تئو دوسیوس" پادشاه رومی برگزاری مسابقات المپیک برای همیشه ممنوع شد.
بازی های المپیک را به همین دلیل به دو دوره باستان و نوین تقسیم می کنند. المپیک باستان از سال ۷۷۶ پیش از میلاد مسیح آغاز و تا سال ۳۹۴ بعد میلاد ادامه داشته و المپیک نوین از سال ۱۸۹۶ آغاز و تاکنون ادامه دارد. ضمن اینکه از شروع بازیهای المپیک تا کنون ۳۱۵ المپیک برگزار شده است.
منبع : علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند


همچنین مشاهده کنید