المپیک و سیاست

توجه به جنبه‌های نرم‌افزاری قدرت بویژه ورزش چه در نظام‌های داخلی و چه در نظام بین‌المللی نقش موثری نسبت به جنبه‌های سخت‌افزاری قدرت مثل توان نظامی و کنترل شدید انتظامی و امنیتی دارد. درجاهایی مثل کشور لیبریا فوتبال صلح و امنیت را خلق می‌کند و به منظور پرهیز از خشونت شهروندان تمایل شدیدی به انتخاب چهره‌های ورزشی دارند. ژورژ وآ فوتبالیست محبوب این کشور با استقبال با شکوه شهروندانش مواجه می‌شود و به این ترتیب ورزش و سیاست باهم پیوند نزدیکی برقرار می‌کنند. در سطح جهانی جنبه‌های نرم‌افزاری قدرت بویژه ورزش نقش مهمتری نسبت به جنبه‌های سخت‌افزاری ایفا می‌کند و به این منظور مجمع عمومی سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۵ را سال ورزش و تربیت بدنی نامگذاری می‌کند.
کشور ما نیز به اهمیت این مقوله از قدرت پی برده و با اختصاص هزینه‌های فراوان سعی دارند با کسب مقام ومدال بیشتر برتری خود را به رخ دیگران بکشانند. به طوری که امروزه برتری در ورزش به یکی از مولفه‌های قدرت یک کشور یا یک بلوک تبدیل شده است. بازی‌های المپیک امروزه نمادی از رقابت سالم کشورها است. این بازی‌ها پیشینه‌ای طولانی دارند و از کوه‌های المپیادی یونان در سال ۷۸۰ قبل از میلاد مسیح شروع شده و تا به امروز هم برقرار است. تعامل ورزش و سیاست در رقابت‌های المپیک شکل واضح‌تری به خود می‌گیرد. در المپیک ۱۹۳۶ هیتلر با ایده ناسیونالیسم افراطی خود یا همان نازیسم سعی نمود از المپیک ۱۹۳۶ برلین به نحو احسن استفاده نماید و قهرمان پروری نژاد نازی‌ها را به رخ همگان بکشاند. در سال ۱۹۷۲ کشورهای مسلمان به خاطر منازعه اعراب و اسرائیل در کنار تحریم نفتی اسرائیل و تغییر موضع در صادرات نفت به ابزار المپیک نیز پناه می‌برند.
در سال ۱۹۷۶ به خاطر تبعیض نژادی در آمریکا هنگام کسب مدال طلا توسط آمریکاییان به نشانه اعتراض سر و صدای تماشاچیان بلند شد. در المپیک امسال نیز شاهد تعامل ورزش و سیاست بودیم این در حالی بود که در همان ابتدای حمل مشعل مدافعان حقوق بشر و سازمان‌های طرفدار حقوق بشر که از حمایت غرب و اتحادیه اروپا برخوردارند خواهان تحریم بازی‌‌های پکن شدند. به طوری که سگولن رویال نامزد سوسیالیست‌ها در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه صراحتا خواهان تحریم این بازی‌ها شد. چین هم در بعد خارجی و هم در بعد داخلی پتانسیل چنین اتهاماتی از جانب غرب را داشت این کشور به واسطه رابطه تنگاتنگی که از لحاظ سیاسی و بویژه اقتصادی با سودان دارد همواره از قطعنامه‌هایی که در شورای امنیت و بویژه قطعنامه ۱۵۹۳ و ۱۷۰۶ به سختی مجبور به رای دادن شد و در بعضی از موارد بسیاری از قطعنامه‌ها را وتو نمود. در بعد داخلی نیز با مسئله تبت و دالایی‌لاما روبرو است و همواره دالایی‌لاما توجه غرب و بویژه اتحادیه اروپا و آمریکا را به سوی مسئله تبت معطوف ساخته است. در زمان شروع بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ هم همین تعامل به خوبی بین ورزش و سیاست برقرار شد. این در حالی بود که المپیک امسال در حالی روی داد که از یک طرف شعله‌های جنگ در قفقاز روشن شد و از سوی دیگر شعله‌های صلح در پکن.
در جریان مدال گرفتن نماینده آمریکا بازهم فضای سالن و ورزشگاه سرود ملی آمریکا را ناهموار ساخت و این درحالی بود که بوش و لورا از نزدیک شاهد قطع سرود کشورشان بودند در روز افتتاحیه بازهم بوش توسط معترضان هو شد. و این درحالی بود که در هنگام رژه کاروان عراق تماشاگران به طور عجیبی به تشویق پرداختند. حضور سارکوزی و همسرش، پوتین و دیگر شخصیت‌های سیاسی خودنمادی از تعامل این دو عرصه در جهان کنونی است و روزبه‌روز اهمیت این مسئله بیشتر می‌شود. تا جایی که می‌توان امیدوار بود در آینده شخصیت‌های ورزشی به طور گسترده‌ای به پست‌های کلیدی در کشورشان دست یابند گرچه ولادیمیر پوتین این راه را طی نموده و ژورژو‌آ لیبریایی نیز تا آ‌ستانه ریاست جمهوری پیش رفت اما در آینده شاهد پیشرفت‌های سیاسی آنان به مانند پیشرفت ورزشی‌اشان خواهیم بود.

هادی محمدی‌فر

منبع : روزنامه رسالت