سرمایه گذاری غیرمستقیم

در بورس اوراق بهادار تهران هم چون هر بازار سرمایه دیگری، دو گروه افراد به سرمایه گذاری مشغول اند. افرادی که حرفه ای تلقی می شوند و عمدتا شامل اشخاص حقوقی اند و افرادی که غیرحرفه ای تلقی می شوند و دانش چندانی در مورد بازار سرمایه و کیفیت سهام ندارند. در حالی که گروه اول به طور دایمی در حال تحلیل شرکت ها هستند، اطلاعات جمع آوری می کنند و با استخدام کارشناسان متعدد به تحلیل این اطلاعات می پردازند و می کوشند ارزش های ذاتی را محاسبه کنند، گروه دوم بدون دانش لازم در این بازار معامله می کنند.این گروه در حالی به خرید و فروش این دارایی ها اقدام می کنند که کم ترین اطلاعاتی از کالاهای مالی ای که می خرند در اختیار ندارند. می دانیم که هر گاه خریدار کالایی فاقد اطلاعات باشد و به خرید کالاهایی دست بزند که از کیفیت و قیمت آنها با خبر نیست، میدان سوءاستفاده در آن بازار جدی می شود. در بازاری که به طور فزاینده سرمایه گذاران جدیدی در آن وارد می شوند، سرمایه گذارانی که اخیرا فرا گرفته اند به جای سرمایه گذاری در کالاهای واقعی، به سمت کالاهایی مالی حرکت کنند، حصول اطمینان از کیفیت دارایی هایی که خریداری می کنند، باعث حفظ آنها و نهادی کردن حضور آنها در بازار سرمایه می شود.
● سرمایه گذاری غیرمستقیم
دنیا برای مقابله با این وضعیت، یعنی جدا کردن افرادی که فاقد دانش حرفه ای اند، از کسانی که حرفه ای بازار سرمایه اند، سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس را توصیه می کند. در این روش، به منظور اطمینان از اعمال نیروهای عرضه و تقاضا و عادلانه بودن توزیع اطلاعات، سرمایه گذاران غیرحرفه ای، از طریق واسطه در بازار سرمایه حضور می یابند و خود به طور مستقیم به خرید تک سهم نمی پردازند. این واسطه ها متنوع اند و معروف ترین آنها صندوق های سرمایه گذاری مشترک، اداره کنندگان طرح های بازنشستگی متعدد، شرکت های سرمایه گذاری و مشابه آنها هستند. این نهادهای مالی که کارشناسان و متخصصان بسیاری را در اختیار دارند، واسطه قرار می گیرند و سرمایه گذاری مستقیم عامه شهروندان را به سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس بدل می کنند. این نهادهای مالی با تشکیل سبد سهام و سایر اوراق بهادار می کوشند تا ریسک را برای سرمایه گذاران کاهش دهند و البته در قبال ارائه این خدمات دستمزدی هم می گیرند. بدین ترتیب، عامه شهروندان با استفاده از خدمات این نهادهای مالی در موقعیتی مساوی با عامه سرمایه گذاران غیرحرفه ای در بورس قرار می گیرند.در کشور ما، با توسعه بازار سرمایه و با حضور هر چه بیشتر مردم در این بازار ، ضرورت دارد که در اسرع وقت نسبت به ایجاد نهادهای سرمایه گذاری مناسب برای تجهیز پس اندازهای مردم و دادن امکان حضور غیرمستقیم در بازار سرمایه به آنان، اقدام شود. اکنون همگان می پذیرند که خرید تک سهم توسط سهامداران غیرحرفه ای امری بسیار خطرناک است که باید از آن اجتناب شود. این سهامداران باید به خدمت گرفتن نهادهای مالی متخصص، که برای آنها سبد اوراق بهادار مناسبی را شکل می دهند، به طور غیرمستقیم در بازار سرمایه ایران سرمایه گذاری کنند. خوشبختانه، در حال حاضر شرکت های بیمه عمر، بازنشستگی و شرکت های تامین اجتماعی نیز در بازار سرمایه ایران فعال شده اند و به نظر می رسد که عامه شهروندان از این مجاری به طور غیرمستقیم در بورس تهران سرمایه گذاری می کنند به علاوه بسیاری از شهروندان ایرانی نیز فرا گرفته اند که سهام شرکت های سرمایه گذاری را خریداری نمایند که سبد مناسبی از اوراق بهادار بازار سرمایه ایران است. البته، تعداد شرکت های سرمایه گذاری، به معنای واقعی کلمه؛ در ایران بسیار محدود است، و عمده شرکت هایی که به عنوان شرکت سرمایه گذاری در بورس تهران طبقه بندی شده اند، شرکت های هلدینگ اند و شرکت های سرمایه گذاری به معنی اخص کلمه نیستند.
البته، سرمایه گذاری مستقیم مردم در بازارهای کارای سرمایه از قبیل بازار نیویورک یا لندن ریسکی به مراتب کمتر از سرمایه گذاری مستقیم مردم در بازارهای غیر کارا دارد. در بازار کارا، تحلیل بسیاری روی سهام صورت گرفته است و قیمت هر سهم، کلیه اطلاعات گذشته و حال را منعکس می کند و به دلیل پایین بودن حجم اطلاعات محرمانه، فرصت سرمایه گذاری مساوی به همه بازیگران داده می شود. یعنی، در بازار کارا، فرد غیر حرفه ای نیز از طریق علامت گیری از افراد حرفه ای می تواند مستقیما در بازار سرمایه گذاری کند. در واقع ، چون بازار کارآمد است هر فرد عادی نیز می تواند به فرض این که قیمت ها حاوی همه اطلاعات است و اطلاعات به شکل متقارتی توزیع شده، با اطمینان بیشتری به خرید تک سهم بپردازند. با این همه در آن کشورها نیز مشاهده می کنیم که بخش عمده سرمایه گذاری به شکل سرمایه گذاری غیرمستقیم است. اما، سرمایه گذاری مستقیم عامه مردم غیرحرفه ای در بازار سرمایه کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران امری بسیار خطرناک است؛ چرا که ضمنا این بازارها کارآمد هم نیست؛ و قمیت منعکس کننده کلیه اطلاعات مربوط به شرکت ها نیست.سرمایه گذاری در صندوق های مشترک سازوکاری در اختیار سرمایه گذاران است که با آن بتوانند سبد متنوعی از اوراق بهادار را در اختیار داشته باشند، بدون اینکه مجبور باشند سرمایه گذاری خود در اوراق بهادار مختلف و تک تک اوراق بهادار را مدیریت کنند. چنین مزیتی باعث شده بود که به ویژه در دهه پایانی قرن گذشته، شاهد سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک سهام در کشورهای در حال توسعه باشیم و این صندوق ها به عامل مهمی در توسعه سهامداری در این کشورها بدل شوند. البته، آمارها حاکی از آن است که سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس از طریق صندوق های سرمایه گذاری مشترک، بیشتر توسط افرادی صورت می گیرد که سن آنان بین ۳۴ تا ۶۵ سال است و آماده اند ریسک متوسطی را بپذیرند؛ معلومات آنان در سطح فارغ التحصیلی از دانشگاه است و جزو افراد با درآمد متوسط تلقی می شوند.

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات