جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


اطلاعات ضعیف، بورس ناکارآمد


اطلاعات ضعیف، بورس ناکارآمد
نقش اطلاعات و دسترسی به آن تا جایی پیش رفته که در بسیاری از مقوله های اقتصادی، در درجه نخست اهمیت قرار گرفته و کارآمدی یا ناکارآمدی بسیاری از فعالیت ها بر مبنای آن سنجیده می شود. اهمیت اطلاعات تا جایی است که در برخی موارد دستیابی به آن تنها یک ساعت زودتر از سایرین، سبب کسب سودهای کلان و حذف رقبا از میدان می شود. علاوه بر آن، قانونمند شدن توزیع اطلاعات و نظارت بر آن به عنوان امری ضروری و رایج سبب به وجود آمدن دستگاه های قدرتمند و یا شاخه های سازمانی شده است.شاید بهترین مثال برای اولویت یافتن اطلاعات، بازار سرمایه باشد که اطلاعات در آن به عنوان مبنای عمل و در عین حال معیاری برای سلامتی فعالیت ها و شاخصی برای سنجش کارایی تلقی شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
نقش اطلاعات در بازار سرمایه تا حدی گسترش یافته که بسیاری از مسئولان شفافیت اطلاعاتی و فراهم کردن امکان دستیابی آسان به آن را به عنوان شعارهای مدیریتی خود بارها و بارها تقدیم شنوندگان می کنند. در بازار سرمایه ایران که هنوز از کارایی چندانی برخوردار نیست، ضعف اطلاع رسانی مشهود بوده و فعالیت های انجام شده نیز اگرچه در راستای حل مشکل بود ولی گره کوری را نگشوده است.در چنین شرایطی سایت های رسمی اطلاع رسانی نیز رفته رفته «پولی» شده و مردم را به سوی استفاده از اخبار غیررسمی سوق می دهند. اخباری که یا کاملاً جهت دار منتشر شده تا از منافع گروهی خاص دفاع کند و یا تنها تحلیل شخصی نویسنده است که اگرچه غرضی خیر دارد اما، فاقد ارزش اطلاعاتی است. این در حالی است که در بورس های معتبر دنیا فاصله تولید اطلاعات تا توزیع آن آنچنان اندک است که برخورداری از آن امکان سوء استفاده را فراهم نمی آورد و رانت اطلاعاتی محسوب نمی شود. همین شیوه توزیع اطلاعات علاوه بر تضمین سلامتی بازار، کارایی آن را افزایش داده و روز به روز گروه بیشتری را جذب می نماید.
● تقسیم بندی کارایی بورس
فرضیه کارایی کردن بازار سرمایه برای اولین بار در سال ۱۹۶۵ مطرح شد. طرح این نظریه از آن رو بود که به این پرسش اساسی پاسخ گوید: «آیا بازار سهام در کسب و پردازش اطلاعات به طور جامع عمل می کند؟» در واقع کارا بودن بازار سرمایه ابتدا در حوزه مدیریت اقتصادی مطرح شد و چندی بعد به تمامی حوزه های تخصصی مالی تسری یافت.در معاملات امروز بورس، علاوه بر قیمت، قدرت تحلیل گری نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در واقع هر خریدار باید بتواند از روی قیمت های موجود، چکیده ای از گذشته و پیش بینی آینده آن را دریابد.ادبیات بورس، بازاری کارآمد است که قیمت اوراق بهادار آن در هر لحظه، برآوردی از ارزش نقدی اوراق در آینده- با در نظر گرفتن ریسک سرمایه گذاری- براساس تاثیر تمامی اطلاعات مرتبط باشد. بر این اساس قیمت اوراق بهادار انعکاس کاملی از تمامی اطلاعات موجود است. از این رو باید اطلاعات بازار سرمایه با سرعت و حداقل هزینه در اختیار معامله گران قرار گیرد.در بازارهای سرمایه کارآمدجهان، ضمن آنکه تمامی اخبار و گزارش ها قیمت ها را تحت تاثیر قرار می دهد، معامله گران براساس اطلاعات نهانی امکان کسب سود بیشتر را ندارند. در این کشورها لزوم دستیابی به اطلاعات و ارتباط با اخبار بازار، وارد فرهنگ سهامداری شده است.علاوه بر لزوم انتشار سریع و ارزان اطلاعات از سوی نهادهای مسئول، سهامداران نیز اخبار بازار را به صورت مداوم تعقیب می کنند.
● ویژگی های کارایی
مهم ترین ویژگی هایی که کارآیی بازار سرمایه را عیان می کنند عبارتند از وجود شرایط رقابتی، وجود اطلاعات کامل و انتقال سریع آن، تامین مالی و سرمایه گذاری با نرخ های رایج بازار مالی و تاثیرپذیری سریع قیمت اوراق بهادار از اطلاعات مرتبط.مقایسه شرایط ایران با مختصات مذکور دال بر آن است که بورس کشور هنوز از حداقل کارآیی برخوردار است و از بسیاری از مناسبات علمی بازار بی بهره. اگرچه تاکنون تحقیقات اندکی در خصوص کارایی بورس تهران صورت گرفته (که آخرین آنها نیز مربوط به سال ۱۳۷۷ است)، اما همین تحقیقات اندک به روشنی نقاط ضعف و عدم کارآمدی مهم ترین بازار سرمایه کشور را بیان کرده اند.براساس نظریه «فاما» بازار سرمایه را می توان با سه مجموعه اطلاعاتی بررسی کرد، اطلاعات مربوط به قیمت های گذشته، اطلاعات عمومی منتشر شده و اطلاعات موجود. همچنین این نظریه پرداز براساس همین سه دسته اطلاعات، بازارهای سرمایه را به سه دسته ضعیف، نیمه قوی و قوی تقسیم می کند.در بازاری با کارایی ضعیف، عملاً ضعف بازار ناشی از ضعف تاثیر اطلاعات بر قیمت هاست. در چنین بازاری قیمت دارایی های مالی تنها منعکس کننده اطلاعات گذشته آنهاست که به قیمت های جاری هم تسری می یابد.
بنابراین با مطالعه سیر تاریخی قیمت ها نمی توان آینده قیمت داریی های مالی را پیش بینی کرد.در بازار نیمه قوی، قیمت دارایی های مالی نشانی از تمامی اطلاعات عام و منتشر شده است. در چنین بازاری علاوه بر اطلاعات گذشته، تاثیر اطلاعات منتشره اعم از ویژگی های شرکت و یا مشخصات صنعت نیز آشکار است.اما در صورت تاثیرگذاری تمامی اطلاعات اعم از گذشته، منتشر شده و نهانی و خاص بر قیمت، می توان گفت بازار سرمایه قوی و کارآمد است و قیمت ها آینه تمام نمای تاثیر اطلاعات آشکار و پنهانند.
برخی از کارشناسان بازار سرمایه براساس این تقسیم بندی، بورس تهران را از سطح ضعیف کارایی تعریف شده نیز بی بهره می دانند. شاید مهم ترین دلیل چنین وضعیتی عدم تخصیص بهینه منابع مالی کشور در بخش های سودآور اقتصادی باشد که رشد و توسعه کشور را در اختیار دارند. از جمله نخستین دلایل ضعف بازار سرمایه، نداشتن قوانین جامع و هماهنگ است که در برخی موارد مشکلات اساسی را باعث شده. یکی از مواردی که نبود قوانین روشن و امکان مقابله با متخلفان به وضوح رخ می نماید، نظارت مستمر بر فعالیت ها و نشانه ها و افشای کامل اطلاعات شرکت ها و مؤسسات فعال در بازار است. نظارت اصولی و بررسی تطبیق شرایط شرکت با شرایط هیأت پذیرش تنها در بدو ورود به بورس رعایت می شود و پس از آن به دلیل نبود جریان پایش منظم و مستمر این موارد به فراموشی سپرده شده و از سوی مسئولان شرکت ها به درستی رعایت نمی شود.
منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات


همچنین مشاهده کنید