از تئوریهای تکنولوژی‌های ارتباطی

اشاعه نوآوری تئوری اورت ام راجرز یک تنوری کلیدی است. این تئوری به چارچوب استفاده از ایزارهای ارتباطی در محیط آموزشی توجه دارد. نظریه اشاعه فرآیند اجتماعی نوآوری (ایده های جدید ، شیوه های عملی جدید استفاده از وسایل ، ابزارهای جدید و هدف‌های جدید) و چگونگی دستیابی به آن و نحوه گسترش آن به تمامی یک نظام اجتماعی را بررسی می کند . در این مورد اورت راجرز نوآوری را بعنوان یک ایده ،عمل هدف وسیله و یا تطبیق پیدا کردن با وضعیتی متغیر که شخص آن را نو و جدید فرض می کند تعریف کرده است . اشاعه نوع خاصی از ارتباط است که به گسترش نوآوری معطوف می شود در جریان دو مرحله ای ارتباط رهبران افکار و پیروان آنها در خیلی درجات به هم شبیه هستند . در اشاعه به این شباهت هم رنگی (homophily) گفته می‌شود یعنی درجه شباهت هر دو نفری که با هم در یک کنش متقابل و متعامل هستند .و در برخی خصوصیات مثل عقاید و ارزش ها آموزش یا موقعیت اجتماعی شبیه هم هستند اما در اشاعه نوآوری ، ناهمرنگی (heteropholy) وجود دارد . ناهمرنگی یعنی درجه تفاوت و اختلاف بین دو نفری که در تعامل هستند . معمولا در اشاعه نوآوریها درجه بالایی از ناهمرنگیها بین منبع و دریافت کننده دیده می شود ، چون افکار و ایده های جدید اغلب توسط افرادی ایجاد می شود که کاملا با دریافت کننده متفاوت هستند و همین تفاوت مشکلاتی در ایجاد یک تعامل و ارتباط اثر بخش به وجود می آورد .
فراگرد اقتباس از نوآوری یا تصمیم نوآوری : فراگرد اقتباس از یک چیز نو و جدید یک فرآیند ذهنی است که طی آن یک فرد یا هر واحد تصمیم گیرنده دیگر که با پدیده های نو و جدیدی روبرو می شود نسبت به آن واکنش نشان می دهد . راجرز معتقد است که این فرآیند دارای ۵ مرحله است :
- مرحله آگاهی (knowledge) : مواجه شدن با نوآوری و شناختن کارکرد آن، آگاهی از یک پدیده نو زمانی صورت می گیرد که فرد یا هر واحد تصمیم گیرنده با نوآوری و چگونگی کارکرد آن مواجه می شود .
- مرحله ترغیب (persuation): در این مرحله نگرش مثبت یا منفی در ذهن افراد نسبت به پدیده شکل می گیرد .
- مرحله تصمیم (Decision): در این مرحله فرد در ذهن خود به ارزیابی پدیده مورد نظر می پردازد و تصمیم نهایی را که پذیرش یا رد نوآوری است اتخاذ می کند . هر تصمیم تشریفاتی در این زمینه که مبتنی بر دو مرحله قبلی نباشد به عنوان مانع عمل خواهد کرد.
- مرحله اجرا (Implementation) : در این مرحله از نوآوری استفاده می شود .
- مرحله تثبیت (Confirmation) : در این مرحله افراد پس از اتخاذ یک تصمیم ، اغلب به دنبال اطلاعاتی می گردند که بر تصمیم آنها صحه بگذارد و در واقع افراد قصد دارند تصمیم اخذ شده را تقویت کرده یا از تصمیم خود بازگردند .اطلاعات منفی درباره یک نوآوری که پس از استفاده و اجراء از منابع دیگر به دست می آید ، می تواند در استفاده از نوآوری توقف ایجاد نماید بنابراین تلاش تا دوره بعد از مرحله اجرا باید ادامه یابد تا افراد این اطمینان را کسب کنند که استفاده از آن نوآوری کاری منطقی بوده است .
راجرز گزینش کنندگان را نوآوری را براساس میزان استقبالی که از نوآوری می کنند به درجات مختلف طبقه بندی کرده است :
۱) نوآوران (Innovators) : ( پنج درصد جامعه ) افراد جسور و خطر پذیری که بیش از بقیه علاقمند به آزمایش اندیشه‌های جدید بوده ، بیشتر به تکنولوژی می پردازند بیشتر برای پذیرش چیز های جدید سعی می کنند .
۲) اقتباس گران اولیه : (Early Adopters) (ده درصد جامعه ) سریع وآگاهانه سازگار می شوند افراد محلی قابل احترام که در نظام اجتماعی بیشترین تعداد رهبران اجتماعی را شامل می شود .
۳) اکثریت اولیه :( Early majority) (چهل درصد جامعه ) افرادی با فکر و نکته سنج می باشند در موقعیت رهبران فکری نیستند در تصمیم گیریها ملاحظه کار و با احتیاط هستند .
۴) اکثریت متأخر : ((Late majority (چهل درصد جامعه ) افرادی مردد و شکاک هستند و تنها به خاطر ضرورت اقتصادی و یا افزایش فشارهای محیطی و اجتماعی نوآوری را می پذیرند .
۵) کندروها یا عقب ماندگان از قافله (Laggards ) ( پنج درصد جامعه ) افراد سنت گرا با وابستگی زیاد به محل زندگی خود که اغلب منزوی و گوشه گیر هستند و بیشتر در گذشته به سر می برند .
عوامل تغییر در نوآوری: عوامل تغییر در اشاعه نوآوری، در مراحل مختلف ارزیابی نقش بسیار مهمی دارند. عامل تغییر معمولاً یک شخص حرفه‌ای است که سعی دارد در جهتی که بنظرش مطلوب است بر تصمیمات مربوط به پذیرش یک نوآوری اثر بگذارد . عوامل تغییر چون اغلب از افرادی که قصد دارند بر آنها تاثیر بگذارند ، موقعیت تحصیلی و و اجتماعی بالاتری دارند و این یک نا همرنگی با مخاطبان ایجاد می کند، معمولاً از رهبران فکری محلی برای قصد خود یعنی اشاعه یک نوآوری و یا جلوگیری از پذیرش یک نوآوری نامطلوب تشخیص داده شده کمک می گیرند.
نوعی نظریه پنهان وجود دارد که همیشه درآن از رسانه های نوین و استفاده های جدید از تکنولوژیهای ارتباطی استقبال بعمل آمده است . این نظریه پنهان نوعی نظریه هنجاری است که به حداکثر رسیدن امکانات ارتباطی را بخصوص در حالت دو سویه آن مثبت می داند . این نظریه به فرصتهای اقتصادی و صنعتی توجه خاصی دارد و به تغییر، نوآوری ، تنوع ، تحرک و فردگرایی ارزش داده ، از پیامدهای آن استفاده می کند .

Baharak Mirzaie
http://e-life.blogfa.com