بلا‌ی سیاه

شاه‌بیت الگوهای اقتصادی برای جوامع تک‌محصولی آن است که تا می‌توانند فرآیند عدم تکیه نهایی بر سیاست تک‌محصولی را سرعت بخشند.اقتصاد ایران تکیه بنیادی بر درآمدهای نفتی دارد. میزان این وابستگی به گونه‌ای است که بسیاری از کارشناسان را اعتقاد آن است که نفت ایران را <بلا‌ی سیاه> نام نهند. از زمان کشف نفت در مسجدسلیمان تاکنون وابستگی اقتصاد ایران به فروش نفت، نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه روزبه‌روز افزایش داشته و سیری صعودی و شتابنده گرفته است.
بر این اساس هرگاه و البته به ندرت هرازچندگاهی چنانچه دولتی ملی با آرمان‌های بلند به قدرت می‌رسید، یکی از شعارها و استراتژی‌های اصلی خود را تدوین سیاست اقتصاد بدون نفت می‌گذاشت.
متاسفانه این سیاست هیچگاه رنگ عمل به خود نگرفت به گونه‌ای که در قیاس اقتصاد امروز ایران با ۵۰ سال گذشته، حجم وابستگی‌ها افزایش یافته، اما قیمت نفت و نوسان آن بسیار نگران‌کننده و خطرناک است.
این روزها قیمت نفت در عرض کمتر از یک هفته از رقم ۱۴۰ دلا‌ر به ۱۱۳ دلا‌ر کاهش یافته است. این نزول قیمت در حالی صورت می‌پذیرد که ۳ اتفاق مهم در جهان به صورت سنتی می‌تواند دلا‌یل افزایش قیمت نفت تلقی شود؛ افتتاح بازی‌های المپیک پکن، فصل تابستان و افزایش مصرف جهانی و از همه مهم‌تر جنگ منطقه‌ای در قفقاز میان روسیه و گرجستان. ‌
در این مجال به‌دنبال یافتن این پاسخ نیستیم که علی‌رغم وقوع جنگ چرا قیمت نفت نه‌تنها افزایش نیافته، بلکه حتی کاهش هم یافته و این اتفاق عجیب رخ داده است.قیمت نفت در اواخر سال ۸۵ حدود ۶۸ دلا‌ر بود. این رقم در سال‌های ۷۷ و ۷۸ که دولت خاتمی بر سریر قدرت بود به رقم نازل ۸ دلا‌ر رسیده بود. جالب‌تر آنکه در تابستان امسال به رقم افسانه‌ای ۱۴۰ دلا‌ر هم نیل یافت، اما همه کارشناسان اعلا‌م می‌کنند، نزول قیمت نفت هم ممکن است و هم محتمل، اینگونه نیست که تلقی شود قیمت جهانی نفت همواره بالا‌ی یکصد دلا‌ر خواهد بود.
حال باید از دولت نهم پرسید، در صورت کاهش قیمت نفت با این حجم تکیه دولت بر درآمدهای نفتی چه اتفاقی روی خواهد داد؟هر چند دولت می‌تواند مدعی باشد که ارقام بودجه را بر رقم‌های پایینی بسته است، اما نمی‌تواند پاسخ دهد با برداشت‌های گاه و بیگاه از صندوق ذخیره ارزی، ارائه متمم‌های دوره‌ای برای بودجه سالیانه و عدم شفافیت در اعلام میزان واقعی صندوق ذخیره ارزی کشور چه اتفاقی برای اقتصاد ایران خواهد افتاد.دولت در حالی دست به انقلا‌ب اقتصادی زده که همچنان برای اعمال آن متکی بر درآمدهای نفتی است.هدف از توجه به این مقوله تنها آن است که به دولتمردان یادآوری شود نفت دوست وفادار و رفیق همراهی نیست. مبادا تنها با طناب نفت به ته چاه روند!

منبع : روزنامه اعتماد ملی