شناسایی ترکیبات روغن فرار گیاه Zeravschania membranacea و مقایسه آن با اسانس گیاه Z. pastinacifolia

● مقدمه:
اسانس‌ها مواد طبیعی موجود در گیاهان هستند که مواد تشکیل‌دهنده آنها به عواملی چون ژنتیک، آب و هوا و زیستگاه و غیره وابستگی دارد. گیاهان خانواده چتریان از نظر وجود اسانس غنی می‌باشند که به دلیل تنوع و تفاوت اثرات خود در پزشکی سنتی و جدید مصرف دارند.
● هدف:
مقایسه اسانس دو گیاه بومی ایران از جنس Zeravschania می‌باشد.
● روش تحقیق:
گیاهZeravschania membranacea (Boiss.) M. Pimenov در تیرماه سال ۱۳۸۲ جمع‌آوری شده و اسانس قسمت‌های هوایی آن به روش تقطیر با آب تهیه گردید (v/w ۱/۰%) که به رنگ زرد و با بوی قوی می‌باشد.
● یافته‌ها:
در تجزیه اسانس به وسیله GC-MS، ۳۵ ترکیب از ۴۰ جسم، که ۲۵/۸۳ درصد اسانس را تشکیل می‌دهد شناسایی شد که میزان مونوترپن‌های آن ۶۴/۴۴ درصد است (۱۹/۱۵ درصد مونوترپن‌های اکسیژن‌دار و ۴۵/۲۹ درصد مونوترپن‌های هیدروکربنی). میزان سزکویی‌ترپن‌ها ۷ درصد، فنیل پروپانوییدها ۸/۷ درصد و ترکیبات غیر ترپنی اسانس به میزان ۸۱/۲۲ درصد است. بیشترین مواد موجود در اسانس، آلفا ترپینیل استات (۶/۶ درصد)، کارواکرول (۹۵/۵ درصد)، تیمول (۷۶/۴ درصد)، آلفا اسیمن وای (۰۸/۴ درصد)، بتا بیسابولن (۲۴/۳ درصد)، ترانس متیل ایزو اوژنول (۷۴/۷ درصد) و تیموهیدروکینون دی متیل اتر (۷/۱۶ درصد) می‌باشند.
● نتیجه‌گیری:
به دلیل رویش Z. membranacea در تپه‌های شنی و Z. pastinacifolia در شیب‌های آهکی و صخره‌ای محتویات اسانس دو گیاه تا اندازه‌های متفاوت می‌باشند.

نرگس یاسا
رضوان گلستانی
غلام رضا بخشی خانیکی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی