پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

حذف یک آلودگی با تشدید آلودگی دیگر


حذف یک آلودگی با تشدید آلودگی دیگر
آکادمی ملی مهندسی امریکا مدیریت چرخه نیتروژن را یکی از چالش های مهندسی در قرن ۲۱ اعلام کرده است. جالب است بدانید که محققان معتقدند نیتروژن حاصل از فعالیت های انسانی (مثل دود اتومبیل ها و کودهای کشاورزی) می تواند باعث افزایش میزان کربن جذب شده توسط درختان جنگل ها (موجود در نقاط دیگر) شود. نتیجه این پژوهش نشان دهنده نمونه تعجب برانگیزی از این مساله است که چگونه یکی از آلودگی های تولیدشده توسط انسان می تواند باعث حذف آلودگی دیگری شود. البته محققان هنوز درباره انتشار این نتایج احتیاط می کنند، چون آنان هنوز نمی دانند چه درصدی از انتشارات دی اکسیدکربن (Co۲) را می توان با نیتروژن آزادشده از فعالیت های انسانی جبران و حذف کرد. (علاقه مندان می توانند به مقاله «نگاهی به مخاطرات ترکیبات نیتروژن برای هوا و آب» روزنامه اعتماد مورخ ۱۹/۹/۸۵ رجوع کنند.) نیتروژن یکی از مهم ترین مواد مغذی برای گیاهان است و به میزان زیادی در کودهای کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج دو پژوهش انجام شده در سال ۲۰۰۶ بیانگر آن است که نهایتاً قابلیت دسترسی به این ماده در طبیعت باعث محدود شدن ظرفیت جنگل ها برای جذب Co۲ تولیدشده توسط انسان خواهد شد. اما تاکنون هیچ کس تاثیر نیتروژن بر جنگل ها را با اعداد و ارقام بیان نکرده است. (علاقه مندان در صورت تمایل می توانند به مقاله «گاوها و آدم ها» روزنامه اعتماد مورخ ۲/۳/۸۶ نیز مراجعه کنند.) بر این اساس آقای فدریکو ماگنانی و همکارانش از دانشگاه بولونا در ایتالیا به دنبال بررسی این موضوع در جنگل های نزدیک قطب هستند. آنها ۲۰ مجموعه از جنگل ها را از آلاسکا تا ایتالیا و نیز از سیبری تا زلاندنو بررسی کرده اند تا مشخص سازند چه مقدار کربن ذخیره می شود و نحوه تغییر این مساله به چه صورت است؟
● چرخه نامتوازن
باید توجه داشت که درختان جوان با رشد سریع بیش از درختان کهنسال، کربن موجود در اتمسفر را جذب می کنند و از این رو محققان نیز این موضوع را در محاسبات خود وارد کرده اند. آقای ماگنانی در این باره می گوید؛ «اگر شما موضوع سن درختان را در محاسبات وارد کنید، با در نظر گرفتن تنوع درختان یک جنگل و تغییر شرایط آب و هوایی انواع جنگل ها می توانید به رابطه معنی داری بین ذخیره سازی کربن و ترسیب نیتروژن برسید.» محققان دریافته اند به طور متوسط به ازای هر کیلوگرم نیتروژنی که روی کف جنگل ها ترسیب داده می شود (به عنوان مثال از طریق باران)، حدود ۴۰۰ کیلوگرم Co۲ اضافی جذب می شود. اگر جنگل را به عنوان یک سیستم مجزا در نظر بگیرید، خواهید دید که در درازمدت میزان حذف Co۲ از اتمسفر (ناشی از رشد درختان) تقریباً معادل Co۲ آزاد شده هنگام تجزیه درختان مرده است. در اینجا آقای ماگنانی می گوید؛ «اما اگر شما یک عامل دیگر را از خارج وارد این چرخه کنید، می توانید این موازنه را به سمت یکی از کفه ها برهم بزنید.» در اینجا عامل خارجی همان میزان نیتروژن ترسیب شده ناشی از فعالیت های انسانی است. یعنی این نیتروژن باعث می شود که رشد گیاهان سریع تر از میزان تجزیه آنان باشد و این عدم توازن باعث افزایش ذخیره سازی Co۲ می شود.
● آلودگی خوب؟
آقای ماگنانی به خبرنگار نشریه نیوساینتیست گفته «در اینجاست که می توان گفت چیزهای نامطلوب نیز می توانند دارای اثرات جانبی خوب باشند.» او ضمناً اشاره داشته که «اگر ما خواهان کمک صحیح به محیط زیست خود طی دهه های آینده هستیم. باید علاوه بر تاثیرات مثبت، اثرات منفی را نیز مورد مطالعه قرار دهیم.» البته او هنوز متقاعد نشده است که با اسپری کردن نیتروژن برفراز جنگل ها می توان مشکل گرمایشی جهانی را حل کرد. این محققان هنوز در مورد میزان حذف Co۲ جنگل ها به دلیل وجود نیتروژن اطمینان ندارند و آقای ماگنانی نیز تمایلی به انجام محاسبات سرانگشتی و غیردقیق ندارد. او اشاره می کند که عدد ۴۰۰ کیلوگرم به ازای هر کیلوگرم نیتروژن فقط یک عدد متوسط است و در محاسبات دقیق جهانی باید نحوه توزیع سن کل درختان جهان در محاسبات وارد شود.
● اثر سمی
طبق برآوردهای انجام شده در سال ۲۰۰۳ گیاهان موجود در اروپا قادرند حدود ۱۲-۷ درصد از Co۲منتشره در این ناحیه از جهان را جذب کنند. با این وجود نمی توان نتایج این تحقیق جدید را به جنگل های استوایی تعمیم داد. این جنگل ها به عنوان یکی از مهم ترین محل های موجود روی زمین برای جذب کردن به شمار می روند. در این باره آقای ماگنانی معتقد است برای این جنگل ها نقش دیگر مواد مغذی (مثل فسفر) می تواند حیاتی تر از نقش نیتروژن باشد. نهایتاً اینکه زیاد بودن مقدار نیتروژن نیز باعث مسمومیت گیاهان خواهد شد. ماگنانی می گوید؛ «زمانی که می خواهید طبیعت را دستکاری کنید باید مراقب باشید.» او می افزاید؛ «همان طوری که ما نمی توانیم جهت کاستن از میزان تشعشع خورشید گرد و غبار مصنوعی در فضا ایجاد کنیم در اینجا نیز نمی توانیم برای جذب کربن، نیتروژن را به اکوسیستم ها سرازیر کنیم.»
کاترین براهیک
ترجمه؛ عبدالله مصطفایی
NewScientist,۱۳Jun.۲۰۰۷
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید