قصاب در دام قصاب!

سر انجام رادوان کاراجیچ عامل اصلی کشتار مسلمانان سربرنیتسا و یکی از اصلی ترین جنایتکاران جنگی در بوسنی و هرزگوین توسط دولت صربستان دستگیر شد.دستگیری کاراجیچ خبر خوشحال کننده ای است،اما خرسندی ایالات متحده آمریکا و کشورهایی مانند انگلستان و فرانسه در این زمینه جای بسی تامل دارد.این کشورها قبلا از اصلی ترین حامیان کشتار و جنایت علیه مسلمانان بوسنی بوده اند و بسیاری از خونریزیهای بالکان تحت نظر آنها صورت گرفته است....
دستگیری رادوان کاراجیچ بهانه‌ای بود تا بار دیگر صحنه های فجیع کشتار سربرنیتسا در برابر چشمان خفته شورای امنیت سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای حامی زور و سلطه در جهان زنده شود.بان کی مون،دبیر کل سازمان ملل متحددر حالی از دستگیری کاراجیچ ابراز خرسندی می کند که سازمان متبوع وی کوچکترین گامی در راستای احقاق حقوق بازماندگان کشتار سربرنیتساانجام نداده است.
کشتار یا نسل‌کشی سربرنیتسا به قتل حدود ۸۰۰۰ نفر از ساکنین بوسنیایی شهر مسلمان‌نشین سربرنیتسا (در بوسنی و هرزگوین امروزی) توسط ارتش جمهوری صربستان گفته می‌شود. این کشتار، بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگ‌ترین نسل‌کشی در اروپا به‌شمار می‌آید .
پیش از این کشتار، سازمان ملل متحد سربرنیتسا را منطقه “حفاظت‌شده امن” اعلام کرده‌ بود. سربازان مسلح هلندی صلح‌بان که برای ایجاد امنیت در این منطقه مستقر شده بودند در جریان کشتار واکنشی نشان نداده و به تماشا نشستند.
در ۱۶ آوریل ۱۹۹۳، شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه۸۱۹ ، سربرنیتسا را منطقه امن اعلام کرد . قتل عام سربرنیتسا که از سوی سازمان ملل متحد به عنوان منطقه امن اعلام شده بود انتقاداتی جدی را به این سازمان و ریاست وقت آن متوجه ساخت .صرب‌ها اندکی پیش از پایان جنگ بوسنی، سربرنیتسا را که در زمان جنگ از سوی سازمان ملل به عنوان منطقه امن اعلام شده بود محاصره کردند و از ۱۳ ژوئیه۱۹۹۵، طی کمتر از یک هفته حدود ۸۰۰۰ مسلمان را قتل عام کردند.
کشف اجساد از گورهای دسته‌جمعی در اطراف سربرنیتسا ادامه دارد. رادوان کاراجیچ رئیس جمهوری اسبق صربسکا و راتکو ملادیچ فرمانده اسبق ارتش صربسکا، عاملین اصلی این جنایت شناخته‌شدند .سرانجام شاهد بودیم که نیروهای امنیتی صربستان رادوان کاراجیچ جنایتکار جنگ بوسنی را بازداشت کردند.البته دادگاه لاهه حکم کیفر خواست کاراجیچ را صادر کرده بود. وی سیزده سال فراری بود و با وجود تلاش ماموران امنیتی کسی از محل اختفای وی اطلاعی نداشت. کاراجیچ به کشتار در سارایوو و صلح بانان نیز متهم است. قبلاز دستگیری کارازیچ،فشارهای زیادی به دولت صربستان برای بازداشت وی وارد شده بود.
واکنشهای متفاوت روسیه و غرب در خصوص بازداشت کاراجیچ در جای خود قابل تامل است.نقش منفی و مخرب همه این کشورها در جریان کشتار بالکان بر هیچ کس پوشیده نیست.در این راستا مقامات درجه دوم روسی با وقاحت تمام هنوز از قصاب بالکان حمایت می نمایند و کشورهای غربی نیز مصرانه خواستار محاکمه وی(البته بر اساس همان متدهای غرب پسندانه)هستند.آنچه مسلم است اینکه کاراجیچ نیز مانند اسلوبودان میلشویچ آخرین سال‌های عمر خود را در سایه حمایت ایالات متحده آمریکا و اروپا سپری خواهد نمود.این معامله‌ای‌است که واشنگتن با دیکتاتورها و جنایتکارانی مانند پینوشه،میلشویچ و صدام حسین انجام داده است.
اسلوبودان میلوشویچ “جلاد بالکان” نیز مانند کاراجیچ روابط پشت پرده و قابل توجهی با سازمان‌های جاسوسی آمریکا و اروپا داشت. هدف آمریکا از حمایت جلاد بالکان سرکوب و نسل کشی مسلمانان مظلوم بوسنی و هرزگوین و بالکانیزه کردن منطقه با هدف افزایش قدرت مانور ناتو و آمریکا بود.
میلوشویچ در اواخر عمر خود به دلیل جنایات جنگی به پای میز محاکمه کشیده شد اما جلسات دادگاه وی نیز همانند پینوشه به دلایل و بهانه‌های واهی به تعویق می افتاد. سازمانهای جاسوسی آمریکا جهت جلوگیری از افشای نقش مستقیم آمریکا از جنایاتی که در نظام بین الملل علیه بشریت مرتکب شده است، جلادان و دیکتاتورهایی که قبلا تحت حمایت آمریکا بوده اند را تحت نظر و مراقبت خود قرار می دهند. افشای اسرار مربوط به دخیل بودن کاخ سفید در کشته شدن دهها هزار نفر انسان بی گناه برای واشنگتن بسیار گران تمام خواهد شد.
ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در خصوص کاراجیچ مانند میلشویچ عمل خواهند کرد،یعنی وی را در دادگاههای لاهه به محاکمه ای صوری خواهند کشید و در نهایت پروژه مرگ وی را طراحی و اجرا خواهند نمود.آنچه مسلم است اینکه کاراجیچ در سایه حمایتهای واشنگتن و اتحادیه اروپا هیچ گاه در مقابل افکارعمومی دنیا دست به افشا گری نخواهد زد.
اظهار نظر یک مقام روسی در خصوص جنایات کاراجیچ در نوع خود قابل تامل است.دیمیتری روگازین نماینده روسیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی “ناتو” تاکید نموده اگر قرار است رادوان کاراجیچ مسئول سابق سیاست خارجی صربهای بوسنی محاکمه شود، غربی ها هم باید برای بمباران سال هزار و نهصد و نود و نه یوگسلاوی سابق تحت پیگرد قضائی قرار بگیرند. به عقیده روگازین اگر کاراجیچمستحق محاکمه در لاهه است، باید کسانی که تحت عنوان برقراری دموکراسی در بالکان، تصمیم بمباران غیر نظامیان بی گناه را صادر کردند نیز در کنار وی روی نیمکت متهمان بنشینند.
هرچند اظهارات نماینده روسیه در ناتو در حمایت از قصاب بالکان ایراد شده است،اما اظهارات وی در خصوص نقش داشتن آمریکا و کشورهای اروپایی در بمباران یوگسلاوی کاملا صحیح و منطقی است.
آنچه در ماورای دستگیری کاراجیچ خودنمایی می کند،معامله ای نانوشته بین ایالات متحده،صربستان و اتحادیه اروپاست.البته روسیه از اینکه مطابق معمول در این بازی از غرب رودست خورده است بسیار خشمگین است.آنچه مسلم است اینکه کشورهایی مانند روسیه،انگلستان،ایالات متحده آمریکا و فرانسه به طور مستقیم در کشتارهای وحشیانه بالکان دست داشته اند.این مسئله ای نیست که کاخ کرملین یا کاخ سفید بتواند آن را انکار نماید.هرچند تطهیر چهره کاراجیچ توسط برخی صربها و روسها مضحکانه و بلکه وقیحانه به نظر می رسد،اما نباید فراموش کرد که “کاراجیچ”تنها عامل کشتار سربرنیتسا نیست و ردپای کشورهای مدعی آزادی و حقوق بشر در این حادثه تلخ دیده می شود.
رفتار صربستان در خصوص تحویل کاراجیچ به دادگاه لاهه در جای خود جالب توجه است.صربستان خواستار عضویت در اتحادیه اروپا ست و در این راه از هیچ‌گونه تلاشی فروگذار نمی کند.مقامات صرب در این مقطع ترجیح داده اند که با تحویل قصاب بالکان به لاهه اعتبار خود را جهت پیوستن به اتحادیه اروپا تقویت نمایند.اگرنه تحویل کاراجیچ باید از مدتها قبل صورت می گرفت .کاراجیچ مدتها بود که از سوی دستگاههای اطلاعاتی صربستان شناسایی و در پناه آنها قرار داشت.حتی مقامات رسمی این کشور نیز اعتراف کرده‌اند که رهبر سابق صربهای بوسنی و جلاد سربرنیتسا تحت حفاظت سازمان اطلاعاتی صربستان قرار داشته است . بر این اساس پلیس صربستان در ماجرای کاراجیج دخالت نداشت. داچیچ که رئیس حزب سوسیالیست اس پی اس است مخالف بازداشت کاراجیچ بود و فقط در صورتی با این امر موافقت می کرد که کاراجیچ داوطلبانه خود را تسلیم نماید.اگر کاراجیچ به دادگاه جنایی بین‌المللی در لاهه تحویل داده شود، چهل و چهارمین مظنون صرب خواهد بود که به این دادگاه تحویل می‌شود. از سوی دیگر،آژانس امنیتی مسئول کشف ودستگیری رادوان کاراجیچ معتقد است که بی شک نخست وزیر سابق صربستان “ویسلاو کوشتونیتسا”در تمام مدت اختفای کاراجیچ از محل زندگی وی با اطلاع بوده واز وی حمایت می کرده است.
شبکه ای متشکل از نخست وزیر سابق صربستان و تعدادی از صربهای صاحب قدرت که مسئول حمایت از “استویان وپلیانین”جنایتکار جنگی صرب دستگیر شده در ماه گذشته بودند ، همچنین از کاراجیچ حمایت می کرده است و نیز از دو جنایتکار جنگی دیگر یعنی “راتکو ملادیچ و گوران حوجیچ” نیز حمایت می کند . رادوان کارجیچ مدت یازده سال از دستگاه قضائی بین المللی فراری بود . از سال ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ کاراجیچ در خانه اش در شهر باله بود.
کاراجیچ مثل افراد عادی به دفتر کارش می رفت و در ویلای خود زندگی می کرد و خبرنگاران می توانستند با او مصاحبه کنند‌. این درحالی بود که حکم بازداشت بین المللی‌اش صادر شده بود.
سربازان دستورداشتند فقط در صورت دیدار اتفاقی با کاراجیچ وی را بازداشت کنند. ارتش همچنین به هر افسر توصیه هایی برای بازداشت احتمالی کاراجیچ داده بودند. در آن مدت هیچ کس تلاشی برای بازداشت کاراجیچ نمی کرد تا روزی که دیوان بین المللی از انفعال غربیها در بوسنی ابراز ناخرسندی کرد. بلافاصله کاراجیچ با پنجاه محافظ به جنگلها گریخت. عملیات برای بازداشت وی هر بار به شکست می انجامید. مدت پنج سال شایعه شده بود وی به معبدهای ارتودکس درکوزوو و مونته نگرو و بلاروس پناه برده است. اما در حقیقت همه می دانستند او کجا مخفی شده است. ظاهرا غربیها و صربها هیچ اراده ای سیاسی برای بازداشتش نداشتند.
ارنو دانژان از مسئولان سابق نظامی در منطقه بالکان می گوید بازداشت جنایتکاران جنگی در آن زمان اولویت نداشت زیرا منطقه بالکان با صلحی شکننده مواجه بود و اگر جنایتکاران بزرگ بازداشت می شدند ممکن بود صلح به خطر بیفتد. در اوایل دهه۲۰۰۰ کاراجیچ بی پول شد و محافظانش را اخراج کرد. رسما در آن زمان اعلام شده بود که هیچ اثری از او نیست اما سرانجام وی در بلگراد در حالی که باهویت دروغین سرگرم فعالیت پزشکی بود بازداشت شد. اما این نیز حقیقت نیست. دانژان می گوید “من به یاددارم که در اوایل دهه ۲۰۰۰ به ما اعلام شده بود کاراجیچ با محافل پزشکی در بلگراد در ارتباط است.‌“
به عبارتی دیگر همه می دانستند کاراجیچ است و می توانستند بازداشتش کنند.
ژنرال رادکو ملادیچ همدست کاراجیچ نیز در وضع مشابه قرار دارد،اما وی از حمایت شبکه های قدرتمندی در ارتش و سازمانهای اطلاعاتی و پلیس صربستان برخوردار است و بازداشتش بسیار دشوار تر خواهد بود.
همان‌گونه که در قسمت قبل اشاره شد،”اسلوبودان میلوشوویچ” رئیس جمهوری پیشین صربستان نیز از جمله افرادی بود که در دادگاه لاهه مورد محاکمه قرار گرفت و در نهایت،در حالی‌که مطابق کنترل شدید مقامات آمریکایی وقایع پشت پرده کشتار بالکان را کتمان نموده بود به زندگی ننگین و خفتبار خود خاتمه داد.
این در حالی است که “راتکو ملاجیچ” فرمانده نیروهای صرب بوسنی که او نیز در آن زمان به اتهام ارتکاب جنایت علیه بشریت در بوسنی محکوم شده است هنوز تحت تعقیب قرار دارد. رادوان کاراجیچ در نخستین انتخابات بوسنی در سال ۱۹۹۰ به قدرت رسید. وی و دیگر سیاستمداران ملی‌گرا مردم خود را وارد جنگی کردند که ۲۰۰ هزار کشته و مفقود به همراه داشت. نیروهای وی به مدت سه سال شهر سارایوو را تحت محاصره داشتند. زمانی که جنگ وارد سال چهار خود شد، سربازان حافظ صلح سازمان ملل توسط نیروهای صربستان بوسنی بازداشت شدند و از آنها به عنوان سپر انسانی در امتداد دیواری در نزدیکی انبار مهمات “پیل” استفاده شد. انباری که گفته می‌شود هدف نیروهای ناتو قرار گرفت. با وجود آزادی اسرا، حمله ناتو جامعه بین‌المللی را عملا وارد کارزار کرد.
شعله جنگ زمانی افزایش یافت که نیروهای صرب بوسنی جنگنده ناتو را هدف قرار دادند. کاراجیچ با حمله شدید لفظی به این اقدام هوایی به اروپا هشدار داد. کاراجیچ همچنین تلاش کرد ملاجیچ، فرمانده نظامیان خود را برکنار کند اما ملاجیچ از این امر امتناع کرد و تاکید کرد که در سه سال و نیم گذشته رهبری نظامیان را در دست داشته است. منطقه مسلمان‌نشین بوسنی به دست نیروهای صرب افتاد و بازماندگانی که از جنایات صرب‌ها در منطقه جان سالم به در برده بودند اعلام کردند که این امر در واقع کشتار مسلمان را به همراه داشت که ملاجیچ و کاراجیچ در آن شرکت داشتند.
شمای سیاسی صربستان پس از دستگیری کاراجیچ دیدنی است.دستگیری جنایتکار جنگی صرب در صربستان موجب کشمکش بین حامیان و مخالفان این اقدام بلگراد شده است.
در حالی که ستایش ظاهری کشورهای مختلف غربی از دولت صربستان به علت بازداشت کاراجیچ ادامه دارد، ، اما دستگیری کاراجیچ به عامل کشمکشهای داخلی در صربستان بین موافقان و مخالفان این اقدام تبدیل شده است.
دستگیری کاراجیچ موجب خشم بسیاری از قوم گرایان تندرو شد.
میودراگ دینیچ مسئول یکی از مجلات در صربستان که حاضر نشده است خبر بازداشت کاراجیچ را در نشریه خود چاپ کند و به جای آن نفوذ سازمان سیا در صربستان را به عنوان تیتر نخست انتخاب کرده است معتقد است جنایتکارانی وجود دارند که بیشتر از کاراجیچ جنایت کرده اند و در راس این افراد جرج بوش رئیس جمهور امریکا است که هزاران نفر را در عراق و افغانستان کشته است. همچنین آمریکاییها مسئول قتل مسلمانان و کرواتها در بوسنی هستند. هر چه در بوسنی اتفاق افتاد با اطلاع جامعه بین‌الملل از جمله اروپا بود و انها مسئول این جنایات هستند زیرا صربستان را تجزیه کردند.
اما این گونه اظهارات در بین مردم عادی صرب خریداری ندارد و مردم صربستان عمدتا با بی تفاوتی از کنار خبر دستگیری کاراجیچ می گذرند. شاید این اقدام آنان تلاشی برای عبور از گذشته سیاه و دردناکشان باشد.
در محافل سیاسی صربستان، بازداشت کاراجیچ و قصد دولت برای تحویل دادن وی به دادگاه بین المللی هنوز هم محور بحث و جدلها است. احزاب مخالف دولت خواستار بررسی این مسئله در داخل پارلمان هستند ولی تندروها دولت را به خیانت متهم می‌کنند. گردانا پوبلازیتز معاون رئیس حزب رادیکال صربستان می گوید:
“ دولت صربستان کاراجیچ را برای تامین منافع اتحادیه اروپا فروخت. دولت مرتکب خیانت شد به همین علت در مقابل آن می‌ایستیم و دولت را مسئول آغاز بحرانی سیاسی می‌دانیم که پایان آن مشخص نیست. “
در هر صورت،میان کاراجیچ و دیگر جلادان نظام بین الملل از جمله بوش پسر و تونی بلر هیچ گونه تفاوتی وجود ندارد و همه آنها باید در دادگاه بین المللی عادل نسبت به جنایات خود پاسخگو باشند.صربهای تندرو نمی توانند ادعا کنند که کاراجیچ بی‌گناه بوده است ،زیرا پرونده سیاه و کثیف وی چنین ادعایی را انکار می کند.دستگیری کاراجیچ درست در زمانی صورت گرفت که قرار بود وزرای امور خارجه‌ اتحادیه‌ اروپا در بروکسل گرد هم آیند و در مورد دعوت و یا عدم دعوت از صربستان برای عضویت در اتحادیه اروپا تصمیم‌گیری کنند. البته خواسته‌های قبل اعضای اتحادیه برای به عضویت درآوردن صربستان در این اتحادیه هم تا کنون تقریبا برآورده شده است. غیر از راتکو ملادیچ که یکی از ژنرال‌های نیروهای امنیتی صربستان در بوسنی و هرزه‌گوین بوده است اصلی‌ترین جنایتکار جنگ بوسنی یا رادوان کاراجیچ دستگیر شده است.

سعید سبحانی

منبع : روزنامه رسالت