جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


پول پرقدرت


پول پرقدرت
در این مقاله به نظرم رسید در خصوص پول پرقدرت که یکی از مفاهیم ساده اقتصادی است اما بسیار از خود من سوال شده که منظور چیست، بنویسم. (دوستان اقتصادی نیازی به خواندن ندارند چون اینها برای آنها بدیهی است ولی کسانی که اقتصاد نخوانده اند به شدت در این موارد مشکل دارند. البته اقتصادی ها هم نامردی نکرده و با به کار بردن چند عدد از این اصطلاحات در صحبت های خود، سواد، خود را به رخ می کشند. نمونه بارز این گونه از اقتصاددانان دکتر... است که واقعاً دیدن مصاحبه های ایشان در تلویزیون اسفبار و دردناک است،)در بحث عرضه پول چند مفهوم وجود دارد شامل نقدینگی، پول پرقدرت و تعریف محدود پول.
تعریف محدود پول یا M۱ که غالباً از آن به عنوان عرضه پول استفاده می شود عبارت است از اسکناس و مسکوکات در نزد مردم به علاوه سپرده های جاری مردم در بانک ها و موسسات پولی که جزء بانک ها به حساب نمی آیند ولی سپرده های جاری را می پذیرند.
حجم نقدینگی نیز به زبان ساده عبارت است از همین M۱ به علاوه سپرده های مدت دار. ( یعنی پول به علاوه سپرده های غیرجاری که در حساب های مختلف شامل کوتاه مدت و بلند مدت و غیره وجود دارد. همچنین گاهی در ایران به این حساب های غیرجاری شبه پول هم گفته می شود.)اما پول پرقدرت یا همان پایه پولی عبارت است از پولی که مستقیماً توسط بانک مرکزی به وجود می آید و این پول شامل موارد ترازنامه بانک مرکزی می شود.به عنوان یک تاریخچه کوتاه بگویم که پس از مبادله پایاپای دوره یی به وجود آمد که در آن فلزات قیمتی مثل طلا، نقش واسطه مبادله را بازی می کردند. اما کم کم به دلایل مختلف از جمله سختی حمل و نقل، مردم طلاهایشان را نزد صرافی ها گذاشته و به جای آن طلاها، برگه رسید دریافت می کردند و این برگه را به عنوان پول در مبادلات به کار می بردند، (که هنوز هم برخی از اقتصاددانان معتقدند اگر پول به همین شکل، یعنی به شکل پول خصوصی و توسط نهادهای مختلف عرضه شود دیگر این مشکلاتی که امروز دولت در عرصه پولی به وجود آورده را نخواهیم داشت. در آینده سعی می کنم با خواندن بیشتر در این موضوع، بیشتر در این باره بنویسم.)تدریجاً دولت جای این صرافی ها را گرفت و خودش به مردم رسید طلایشان را می داد. این به این معنی بود که معادل طلایی که در خزانه بود، اسکناس چاپ می شد. به تدریج دولت ها دریافتند که می توانند بیش از آنچه حجم طلا دارند اسکناس منتشر کنند و به کسی هم بر نمی خورد، بنابراین از این به بعد، معادل درصدی از اسکناس منتشره، طلا نگهداری می کردند.
خلاصه بعد از این مدت، چیزهای دیگری هم جای طلا به عنوان پشتوانه پول نگهداری شدند از جمله «طلب های بانک مرکزی از دولت»، «ذخایر ارزی بانک مرکزی» و همچنین «طلب های بانک مرکزی از بانک های تجاری و دارایی های فیزیکی بانک مرکزی». این چهار مورد همان چهار موردی هستند که در قسمت دارایی های ترازنامه بانک مرکزی دیده می شوند.
حالا به بحث ابتدایی برمی گردم؛ پول پرقدرت دقیقاً پولی است که بانک مرکزی از این چهار طریق ایجاد می کند. یعنی یا طلا می خرد و پولش را به معدن کار یا دولت یا “ می دهد یا ارز می خرد و پولش را به صادرکننده و دیگر کسانی که ارز می فروشند می دهد. یا به دولت قرض می دهد (فاجعه،) و یا به بانک ها قرض می دهد و یا زمین می خرد و ساختمان برای خودش می سازد و پولش را به زمیندار و بنا و “ می دهد. اما چرا به این پول می گوییم پول قدرتمند؟ برای اینکه این پول هنگامی که به بازار وارد می شود، با مکانیسم ضریب فزاینده، چند برابر خودش را ایجاد می کند. و این امر هم به علت وجود مکانیسم حساب های جاری و پس انداز است. (که اگر دیدم این پست مورد توجه دوستان قرار گرفته، ادامه اش داده و درباره ضریب فزاینده خواهم نوشت. همچنین در هر صورت به زودی درباره استقلال بانک مرکزی که این روزها خیلی روی آن بحث می شود، و اینکه چرا استقلال بانک مرکزی، بد است ولی از بدتر بهتر است نیز خواهم نوشت.)اما وقتی در وب برای پول پرقدرت جست وجو کردم دیدم که دکتر شیبانی اینطور اظهار کرده اند؛ «شیبانی تصریح کرد؛ هر ریال پول بانک مرکزی که به جامعه تزریق می شود ۵ ریال در جامعه ایجاد می کند. به این دلیل ما قصد داریم با جمع آوری نقدینگی پول پرقدرت را در اختیار بانک مرکزی قرار دهیم و پول های جمع آوری شده را سرمایه گذاری کنیم.»
محمدصادق الحسینی
سید سعید وکیلی
http://thebankers.blogfa.com


همچنین مشاهده کنید