جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

سقوط با طیب خاطر


سقوط با طیب خاطر
متاسفانه دیدن نام کشور عزیزمان در رتبه های نه چندان مناسب بین المللی مسئله ای نیست که باعث غافلگیری شود. همچنین برطبق آمار های منتشر شده مراجع دارای صلاحیت بین المللی پتانسیل زیادی در بسیاری از حوزه های مختلف، در کشورمان وجود دارد. بارزترین نمونه این پتانسیل در تقاضای بازار به کاربری اینترنت، تلفن همراه و خدمات مختلف آن متجلی است. البته هم اینترنت و هم تلفن همراه در ایران مسایل و مشکلات خود را دارد که بحث در باره آن در این مقال نمی گنجد.
یکی از معیارهای پر اهمیت در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، معیار آمادگی الکترونیکی یا e-Readiness است. معیار آمادگی الکترونیکی یا e-readiness یکی از شاخص های توسعه به حساب می آید و شامل زیرساخت های اکترونیکی همچون برق، تلفن ثابت و همراه است که نشان می دهد کشور از نظر الکترونیکی چقدر آماده است.
از عوامل تعیین کننده و تاثیر گذار بر آمادگی الکترونیکی می توان به درآمد سرانه، تعداد دانشجویان، فعالیت های دولت در زمینه دولت الکترونیکی، زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور، درآمد ناخالص ملی و میزان آزادی اقتصادی در کشور است.
متاسفانه در رتبه بندی های بین المللی، جایگاه کشور ما نه تنها در پایین ترین رتبه ها است بلکه در بسیاری از موارد هر ساله پایین تر هم آمده. مثلا در مورد آمادگی الکترونیکی که چند سال پیش نزول رتبه کشور مان در جدول بین المللی مربوطه سرو صدای مطبوعاتی کوچکی هم به پا کرده بود. طبق رتبه بندی سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ Economist Intelligence Unit، در معیار آمادگی الکترونیکی، ایران در یک فاصله پنج ساله در فاصله سال های ‪ ۲۰۰۱‬ تا ‪ ۲۰۰۶ ‬از رتبه ‪ ۵۰ در سال ۲۰۰۱ ‬به ‪ ۶۵‬در ‪ ۲۰۰۶‬ تنزل یافته است و ادامه این روند تنزل از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ با پنج رتبه عقب گرد، رتبه ایران را به جایگاه ۷۰ رسانده است. طبق این رتبه بندی بین المللی، جایگاه ایران در کمتر از ۱۰ سال، ۲۰ پله نزول داشته که بسیار قابل تامل و تاسف بر انگیز است. کاهش رتبه آمادگی ایران در تجارت الکترونیک بیانگر رشد کاهنده آمادگی الکترونیکی کشور در مقایسه با سایر کشورها است.
● رتبه جهانی کشور امتیاز آمادگی الکترونیکی (از ۱۰ نمره)
▪ ۲۰۰۸ ۲۰۰۷ ۲۰۰۶ ۲۰۰۸ ۲۰۰۷ ۲۰۰۶
▪ ۱ ۲ ۲ ایالات متحده آمریکا ۸.۹۵ ۸.۸۵ ۸.۸۸
▪ ۲ ۴ ۱۰ هنگ کنگ ۸.۹۱ ۸.۷۲ ۸.۳۶
▪ ۳ ۲ ۴ سوئد
▪ ۸.۸۵ ۸.۸۵ ۸.۷۴
▪ ۴ ۹ ۸ استرالیا ۸.۸۳ ۸.۴۶ ۸.۵۰
▪ ۵ ۱ ۱ دانمارک ۸.۸۳ ۸.۸۸ ۹.۰۰
▪ ۶ ۶ ۱۳ سنگاپور
▪ ۸.۷۴ ۸.۶۰ ۸.۲۴
▪ ۷ ۸ ۶ هلند ۸.۷۴ ۸.۵۰ ۸.۶۰
▪ ۸ ۷ ۵ انگلستان ۸.۶۸ ۸.۵۹ ۸.۶۴
▪ ۶۸ ۶۷ ۶۲ اندونزی
▪ ۳.۵۹ ۳.۳۹ ۳.۳۹
▪ ۶۹ ۶۸ ۶۸ آذربایجان
▪ ۳.۲۹ ۳.۲۶ ۲.۹۲
▪ ۷۰ ۶۹ ۶۵ ایران
▪ ۳.۱۸ ۳.۰۸ ۳.۱۵
در این رتبه بندی حدود ‪ ۱۰۰‬معیار کمی و کیفی درشش مقوله مجزا ملاک قرار گرفت. شش مقوله و میزان اهمیت آنها در این الگو شامل اتصال و زیرساخت فناوری ‪ ۲۰‬درصد، شرایط کسب و کار ‪ ۱۵‬درصد، شرایط اجتماعی و اقتصادی ‪ ۱۵‬درصد، شرایط سیاسی و قانونی ‪ ۱۰‬درصد، دیدگاه و سیاست دولت ‪۱۵‬ درصد، پذیرش اینترنت از طرف مصرف کننده و کسب وکار ‪ ۲۵‬درصد.
اطلاعات مورد استفاده در این رتبه بندی از واحد اکونومیست اینتلیجنس، پیرامید ریسرچ، بانک جهانی و سایر سازمانها بدست آمده است. این واحد بازوی اطلاعاتی گروه اکونومیست ناشر نشریه اکونومیست است.
دلایل این نزول ۲۰ رتبه ای عبارتند از:
۱) عدم استفاده مطلوب از زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات
۲) شرایط مناسب بسترهای الکترونیکی (شامل فرصتهای مبتنی بر اینترنت، کیفیت زیرساخت های فناوری
● اطلاعات، فعالیتهای دولت و درجه تسهیل تجاری) در ایران
۱) عدم تحقق دولت الکترونیک
۲) فقدان آموزش مربوطه چه در لایه مدیران و تصمیم گیران و چه در لایه کاربران انتهایی
۳) بالا بودن ریسک سرمایه گذاری در کشور و پایین بودن معیار "آزادی اقتصاد"
۴) کوچک بودن بنگاه ها و شرکت های فعال حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بخش خصوصی
دربین فهرست صد شرکت برتر ایرانی:
۱) سرعت پایین انتقال داده ها در ایران در مقایسه با سایر کشورها
۲) اتخاذ سیاستهای نا معقول، اینترنت پرسرعت در ایران
۳) با بررسی وضعیت پارمتر های تاثیر گذار بر آمادگی الکترنیکی، این واقعیت تلخ هویدا می شود که متاسفانه در بسیاری از شاخص ها همین وضعیت وجود دارد. طبق گزارش سال ۲۰۰۷ اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU) وضعیت ایران در مورد شاخص های مخابراتی به شرح زیر بوده است.
▪ تلفن ثابت
۲۰۰۶ نفر کار بر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۳۱۲ ITU ۲۰۰۷
۲۰۰۵ ۲۷۳ ITU ۲۰۰۷
۲۰۰۴ ۲۳۴ ITU ۲۰۰۷
۲۰۰۳ ۲۳۱ ITU ۲۰۰۷
۲۰۰۲ ۱۹۷ ITU ۲۰۰۷
۲۰۰۱ ۱۶۹ ITU ۲۰۰۷
۲۰۰۰ ۱۴۹ ITU ۲۰۰۷
▪ تلفن همراه
ـ ۲۰۰۶ نفر کار بر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۱۹۴ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۵ ۱۰۴ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۴ ۶۱ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۳ ۵۲ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۲ ۳۵ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۱ ۳۲ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۰ ۱۵ ITU ۲۰۰۷
▪ کاربران اینترنت
ـ ۲۰۰۶ نفر کار بر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۲۵۵ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۵ ۱۰۹ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۴ ۹۵ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۳ ۷۲ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۲ ۴۹ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۱ ۱۶ ITU ۲۰۰۷
ـ ۲۰۰۰ ۱۰ ITU ۲۰۰۷
طبق گزارش اتحادیه بین المللی مخابرات، اگر چه کاربری تلفن ثابت و همراه و اینترنت در تمام سال ها روندی رو به رشد داشته اما این رشد مطابق با پتانسیل و نیاز بازار نبوده و همچنین نسبت به متوسط جهانی کشورهای درحال توسعه با وضعیت مشابه کشور ما، در حدی پایین تر است.
از طرفی در مورد رسیک سرمایه گذاری و آزادی اقتصاد، نتیجه ارزیابی بنیاد هریتج از آزادی اقتصاد ایران، ارایه نمره ۸/۴۳ و کسب رتبه ۱۵۱ در بین ۱۵۷ کشور جهان است. این در حالی است که در سال گذشته، ایران با نمره ۱/۴۳ در رتبه ۱۵۰ از منظر آزادی اقتصادی قرار گرفته بود.
طبق آخرین تحقیقات و ارزشیابی بنیاد هریتج، اقتصاد ایران در سال ۲۰۰۸ به میزان ۷/۰ واحد بالاتر از امتیاز سال گذشته برخوردار شده که نشان دهنده آزادی بیشتر اقتصادی کشورمان از دیدگاه این مؤسسه است. البته این در حالی است که ایران از جایگاه یکصد وپنجاهمین در سال ۲۰۰۷ به جایگاه یکصدوپنجاه و یکمین اقتصاد آزاد در سال ۲۰۰۸ افول کرده است. اقتصاد ایران تنها در یکی از ۱۰ فاکتور آزادی اقتصادی بنیاد هریتج، از امتیاز خوبی برخوردار شده است.
در گزارش نوزدهم نوامبر سال ۲۰۰۵ اتحادیه بین المللی مخابرات ITU ارائه شده اجلاس WSIS در ژنو ، در رتبه بندی معیار "دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات"، نام کشورمان پس از "فی جی" و "بوتسوانا" ، در جایگاه هشتاد و ششم قرار دارد و طبق این گزارش، کشور ما در طبقه بندی کشورهای "حد متوسط" از نظر دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار می گیرد.
ـ ITU index to rank access to information and communication technology (ICT) ۲۰۰۵
ـ PI/۱۵۲۲
ـ SAG/۱۸۰
ـ Rate Country Ranking Category
ـ ۰.۸۵ Sweden ۰۱ High Access
ـ ۰.۸۳ Denmark ۰۲
ـ ۰.۸۲ Iceland ۰۳
ـ ۰.۸۲ Korea (Rep.) ۰۴
ـ ۰.۷۹ Norway ۰۵
ـ ۰.۶۹ Ireland ۲۶ Upper Access
ـ ۰.۶۸ Cyprus ۲۷
ـ ۰.۴۳ Fiji ۸۴ Medium Access
ـ ۰.۴۳ Botswana ۸۵
ـ ۰.۴۳ Iran ۸۶
ـ ۰.۴۳ Ukraine ۸۷
ـ ۰.۴۳ Guyana ۸۸
متاسفانه با نگاهی بر آمار و ارقام این حقیقت تلخ که اتخاذ تدابیر نادرست در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، سیاست های اقتصادی غیر شفاف و فضای نا امن سرمایه گذاری در کشور، و فقدان دیدگاه مشترک بین دولتمردان ما به این حقیقت که محور تمام توسعه های امروز در هر بخشی، ICT است باعث شده کشور متحمل این ضرر بزرگ باشد.
نویسنده: محمدعلی پورخصالیان
منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات


همچنین مشاهده کنید