بیمه و رقابت

با پیشرفت فناوری، به ویژه فناوری اطلاعات، مشتریان قادرند تا اطلاعات وسیعتری را نسبت به گذشته از کیفیت محصولات و خدمات مورد نظر خود کسب کنند. در بازار جهانی، رقابت شرکتها با یکدیگر، نسبت به گذشته به مراتب پیچیده تر و فشرده تر شده است. مشتریان در انتخاب محصولات و خدمات دلخواه خود، قدرت بیشتری یافته اند و حق انتخاب را به معنای واقعی به دست آورده اند.
● رقابت در صنعت بیمه و سایر صنایع
موضوع رقابت در تمامی صنایع و خدمات از وجوه مشترکی برخوردار است. به بیان دیگر در بازار کاملا رقابتی، شرکتی موفق است که با کاهش هزینه های اداری و بالاسری از یکسو و ارتقا کیفیت محصولات و بهبود ارائه خدمات از سوی دیگر، از سود قابل قبولی برخوردار باشد. لکن در بیمه برخلاف سایر صنایع، محصولی که فروخته می شود ملموس نیست و بخش عمده بیمه گذاران نیز بدلیل آنکه با خسارتی مواجه نمی شوند-بجز آرامش خاطر و رفع نگرانی-از خدمات دیگری بهره مند نمی شوند. در حالی که در سایر صنایع علاوه بر فروش یک محصول فیزیکی، خدماتی نیز در طی دوره استفاده از محصول ارائه می شود و تمامی خریداران، امکان قضاوت در مورد کیفیت محصول شرکت و نحوه ارائه خدمات آنرا دارند. لذا رقابت در بیمه پیچیدهتر و از ظرافت های بیشتری برخوردار است. بنابراین رقابت یک ضرورت پذیرفته شده در صنعت بیمه و تضمین کننده بقا و توسعه این صنعت است. ایجاد این رقابت در زمینه های متفاوت و از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که این موضوع به شرایط و فضای حاکم بر بازار بیمه هر کشور بستگی دارد.
● رقابت در بازار جهانی بیمه
شرکتهایی که دارای رقیبان جدی هستند، یا خدمت رسانی وظیفه اصلی آنان است، تنها به ارایه محصول یا خدمت یا کیفیت اکتفا نمی کنند. بلکه مشتری باید این محصول یا خدمت را به راحت ترین شکل ممکن دریافت و هزینه های آن را به آسان ترین شکل ممکن پرداخت کند. مشتری باید در کار با شرکت دچار زحمت نشود. دشواری و مشکل زایی در دریافت محصول یا خدمت، یا پرداخت هزینه های آن موجب بیزاری مردم از آن شرکت می شود. شرکت برای روان سازی کار با مشتریان باید به فرآیندگرایی و حذف فعالیتهای بیهوده، دست بزند. رقابت شرکتهای بیمه در کشورهای پیشرفته در محورهای طراحی و ارائه محصولات نوین بیمه ای متناسب با نیاز جامعه-تسهیل و بهبود ارائه خدمات و رسیدگی سریع و بموقع به خسارات اعلام شدهارائه خدمات بیمه ای بصورت الکترونیکی-کاهش هزینه های عملیات بیمه گری و اداری با هدف تعدیل نرخ های بیمه و تمرکز بر مدیریت روابط با مشتری (CRM) معطوف است.
● رقابت در شرکتهای بیمه داخلی
در گذشته در بسیاری از زمینه ها، مشتریان مجبور بودند از خدمات و محصولات انحصاری با هر کیفیت و به هر شیوه ارائه ای استفاده کنند، ولی هم اکنون با ابلاغ سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی و واگذاری ها و ورود بخش خصوصی، در بسیاری از بخش های تجاری، ارائه کنندگان محصول و عرضه کنندگان خدمت باید به رقابت فشرده ای برای جلب مشتری بپردازند. آنها با مشتریان پرقدرتی روبه رو هستند و اگر نتوانند به درخواستهای آنان پاسخ دهند، باید صحنه رقابت را ترک کنند. بنابراین شرکتهایی که با مشتریان دارای قدرت انتخاب روبه رویند باید به شیوه های جدیدی در کسب و کار روی آورند تا بتوانند به نفوذ خود بر مشتری بیفزایند. بازار بیمه در کشور ما یک بازار کاملا رقابتی محسوب نمی شود. چرا که از یکسو بخش عمده بازار بیمه همچنان دولتی است و مدیران آنها انگیزه ای جهت رقابت نداشته و برنامه ریزی در این زمینه نتیجه ای برای آنان بدنبال ندارد. از سوی دیگر وجود نظام تعرفه ای در بازار بیمه، آزادی عمل را از شرکتهای بیمه در تعیین نرخ سلب می نماید و متقاضی بیمه نیز حق انتخاب ندارد. بنابراین در چنین بازاری، رقابت شرکتهای بیمه بیشتر در زمینه روشهای ارائه خدمات و مشتری مداری است بنحوی که موجب تسهیل، تسریع و بهبود ارائه خدمات شود. در حالی که به چنین امری کمتر توجه می شود و شرکتهای بیمه جهت ایجاد رقابت، اصرار بر حذف تعرفه و آزادسازی نرخ و شرایط دارند.
● آزادسازی نرخ و شرایط زمینه ساز ایجاد رقابت در بازار بیمه
مطمئنا آزادسازی نرخ و شرایط، رقابت را در بازار بیمه تقویت می کند، لکن چنانچه تمهیدات لازم در این زمینه پیش بینی نشده باشد و آمادگی لازم فراهم نباشد، آزادسازی نرخ و شرایط، موجب ورود صدمات جبران ناپذیری به صنعت بیمه خواهد شد. چرا که در صورت حذف تعرفه، شرکتهای بیمه باید توانایی ارزیابی و تجزیه و تحلیل ریسک را داشته و بر این اساس بتوانند نرخ فنی را در هر رشته محاسبه کنند. هم چنین شرکتهای بیمه باید در هر لحظه بتوانند تعهدات آتی خود را ارزیابی کنند. اینها همه و همه نیازمند جذب و تربیت نیروی انسانی متخصص بویژه در زمینه محاسبات فنی بیمه (آکچوئری) است. شاید به جرات بتوان گفت شرکتهای بیمه هم اکنون توانایی و تجربه مدیریت ریسک را ندارند و چه بسا حذف یکباره نظام تعرفه ای، موجب ورشکستگی شرکتهای بیمه و بی اعتمادی مردم به این صنعت شود. بنابراین در مقطع فعلی صنعت بیمه به بلوغ کامل نرسیده و بازار بیمه آمادگی حذف تعرفه را ندارد.
● دولت و صنعت بیمه
دولت ابزار لازم را دارد تا از طریق قانونگذاری و اعمال نظارت های لازم، بازار بیمه را سر و سامان دهد. بیمه مرکزی ایران بموجب قانون و به منظور اعمال نظارت دولت بر فعالیت بیمه و حمایت بیمه گذاران و بیمه شدگان و صاحبان حقوق آنها تاسیس شده است و وظیفه دارد آیین نامه ها و مقررات لازم را برای حسن اجرای امر بیمه در ایران تهیه نماید. نهاد نظارتی بیمه در تمام کشورهای دنیا وجود دارد و خاص ایران نیست. در بند ۷ ماده ۵ قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری یکی از وظایف و اختیارات بیمه مرکزی ایران "جلوگیری از رقابت های مکارانه و ناسالم" تعیین شده است. طی ۵ سال اخیر تعداد شرکتهای بیمه از ۴ شرکت دولتی به ۲۰ شرکت بیمه دولتی و خصوصی با بیش از ۸۰۰۰ نمایندگی رسیده است که ساختار تشکیلاتی بیمه مرکزی بویژه در حوزه نظارت جوابگوی این گسترش سریع در شبکه فروش نمی باشد.بنابراین گام اول تقویت بیمه مرکزی بعنوان نماینده دولت در بازار بیمه است.

منبع : روزنامه ابتکار