اقتصاد تورمی و شایسته سازی منظر شهری

اقتصاد به عنوان زیر بنای تمامی حوزه ها با هر ضرب آهنگ خود می تواند سازنده ملودی های جدید باشد. به اعتقاد بسیاری از اقتصاد دانان اقتصاد تورمی ایران با تاثیر گذاری بر تمام پیکره های زیر بنایی در حوزه مدیریت شهری نیز با ایجاد و توسعه منظر های شهری ایده آل توانسته تحولی چشم نواز را در بخش کلان شهرها به وجود آورد.در این میان تورم و منظر شهری با پشت سر گذاشتن دهک های پایین جامعه پایتخت نشینان را گلچین می کند به طوری که بالا و پایین شهر همچون طیف رنگی سیاه و سفید قابل تمایز است. به طور کلی می توان شهرها را به عنوان مهمترین مراکز اجتماعات بشری قلمداد کرد که اثر گذاری بسیاری بر عملکرد اقتصاد هر کشور دارند.در دهه های اخیر درصد جمعیت شهر نشین به شدت رو به افزایش بوده است به طوری که پیش بینی می شود آینده رشد و توسعه هر کشور را باید در شهر ها جستجو کرد.
به طور مثال در مورد کشورمان آمارها نشان می دهد درصد جمعیت شهر نشین در اوایل دهه ۵۰حدود ۳۰ درصد بوده است که این میزان به حدود ۷۰ درصد در حال حاضر رسیده است و پیش بینی ها نشان می دهد در ۱۰ سال آینده به حدود ۷۸ درصد برسد.مهمترین عامل حرکت به سمت شهر نشینی تحولات بنیادین در اقتصاد به سمت صنعتی شدن و لزوم استفاده از اقتصاد مقیاس در شهرها و اجتماعات بزرگ بوده است.این تحولات به دنبال خود باعث شکل گیری بسیاری از مسایل و معضلات بشری در حوزه های اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی شده است.گسترش بیکاری و حاشیه نشینی در شهرها،آلودگی محیط زیست،فقر و فساد شهری،ترافیک و مساله مسکن تنها برخی از پیامدهای منفی شهر نشینی می باشند.به وجود آمدن اینگونه مسایل در کنار چگونگی تخصیص بهینه فضای شهری باعث شکل گیری مفهوم اقتصاد شهری شده است. بنابر این امروزه محدویت منابع و نیزمشکلات خاص شهری ایجاب می کند به طور دقیق تری به مفهوم اقتصاد شهری پرداخته شود و از امکانی که این علم نو پا در اختیار بشر قرار داده استبه خوبی استفاده شود.در این راستا ایجاد تحول در منابع درآمدی کلان شهرهای کشور اصلی‌ترین رسالت مدیران آینده شهرها خواهد بود.
اقتصاد تورمی در تصمیم سازی های ساختار نظام پولی و مالی مهم تلقی می شود و به دلیل آثار و تبعات فراوانی که دارد ابعاد مختلف جامعه را در بر می گیرد.از منظر اقتصاد شهری اگرچه تصمیم گیران تلاش برکاهش اثر تورمی اقتصاد دستوری بر اقتصاد شهری دارند اما بر این باورند که تقاضا تحت تاثیر عوامل احساسی ، باورهای غلط و ناهنجاریهای فرهنگی بر این فرآیند دامن زده و همچون کاتالیزوری این فرآیند را جهشی به بهره برداری می رساند.در این راستا باید دیدگاهی منطقی را به عموم جامعه منتقل کرد تا اثرات تورمی در چرخه اقتصاد شهری با توجه به موضع شهرداری ها ساماندهی شود.همچنین در اقتصاد شهری یک متغیر به صورت ثابت بر سایر متغیرها تاثیر گذار است به طوریکه وضع سرگردانی قیمت در یک موضوع اثر مستقیم بر اجناس دیگر دارد.
موجودیت شهر و شهروندی در معنای مدرن آن تنها با کثرت و انبوهی جمعیت آن مشخص نمی شود و زیبایی همچون یکی از انبوه کالاها، موضوعی برای تولید انبوه، مبادله و مصرف است. زندگی شهری ما بشکل ساختاری به دنبال تغییر است و در این تغییر چیزهایی باید نابود شوند تا چیزهای تازه شکل بگیرند و جایگزین شوند. جامعه امروز ایران در بعد جهانی بیش از هر چیز دیگر نیاز به دوست داشتن دارد و این دوست داشتن فراهم نخواهد شد مگر با بهینه و استاندار سازی منظر و کالبد شهری و توسعه خدمات در تمامی ابعاد. در این راستا تعریف و جایگاه و ارائه مدل حرفه ای منظر شهری برای ساختار فرهنگی اجتماعی ، بررسی طراحی منظر شهری ،استفاده از جلوه های ویژه ، طراحی هنری منظر شهری،انتخاب پژوهشی و پیشنهاد بعضی از فضاهای ممتاز شهری در تهران، شعور معماری تجسمی ، اغتشاشات بصری ، معرفی آخرین فناوریها و تکنولو‍‍ژی های صنعت تبلیغات و ... انکار ناپذیر است .البته نباید این نکته را فراموش کرد که اهرم اجرایی سیاست های مذکور تامین اعتبارات ریالی است.در این میان مطلب قابل توجهی که به چشم می خورد تاریخچه درآمدی شهرداری ها از محل تراکم فروشی است.تاریخچه این روند نیز در برنامه اول توسعه اقتصادی کشور رخ داد که مدیریت وقت شهری با ادعای اینکه برای اداره شهر هیچ نیازی به بودجه دولتی ندارد مقوله تراکم فروشی را باب کرد و تا به امروز هیچ طعمی در بدنه شهرداری ها جایگزین آن نشده است.البته حرکت های جهشی مناسبی در حوزه های عمران و آبادانی کلان شهر تهران صورت گرفت که نباید از آن چشم پوشی کرد ولی باید گفت آیا تحولات را باید به هر قیمتی به دست آورد؟!
متاسفانه به دلیل فقدان مدیریت واحد شهری و از همه مهمتر اقتصاد شهری هنوز ۸۰ درصد از درآمد های شهرداری ها از محل فروش تراکم تامین می شود.البته طی یک دهه اخیر با شکل گیری شوراها و ملزم سازی شهرداری ها برای ایجاد منابع پایدار درآمدی این موضوع کم رنگ تر شده اما پا برجاست.بر اساس آخرین گزارش منتشر شده از سوی اداره بررسیها و سیاستهای اقتصادی بانک مرکزی طی یکسال گذشته رشد شاخص بهای گروههای "مسکن، آب، برق و گاز وسایر سوخت‌ها" و "خوراکیها و آشامیدنیها" بیشترین سهم را در افزایش شاخص کل داشته‌اند.
با این اوصاف به نظر می رسد اقتصاد تورمی در هر حوزه ای که نازیبا عمل کرده سبب آرایش جدید منظر شهری پایتخت شده به طوری که طی پنج سال اخیر تهران با تغییر و تحولات چشمگیری رو برو شده است اما مساله ای که در ذهن مرتبا تکرار می شود آن است که منظر شهری در برنامه ریزی های کلان نیازمند حمایت کلان دستگاههای اجرایی است و فقط مردم نباید تبعات مختلف این تحول را به دوش بکشند.زیرا بر اساس شواهد موجود به جای آنکه سهم بخش خصوصی و شهرداری ها در حوزه منظر شهری چشمگیر تر باشد سهم مردم بیشتر به چشم می خورد.
در پایان پیشنهاد می شود برای رسیدن به منظر شهری استاندارد و تحقق پایتخت جهانی فرهنگی در سند چشم انداز تعامل سه راس هرم دولت ،شهرداری و بخش خصوصی تقویت شده و بخش مردمی با سرمایه های اندک خود تنها در این روند حمایت سایه ای داشته باشند.

آزاده محمدی

منبع : خبرگزاری موج