بهای اندک برای مربیان بزرگ

تا ۲۰ یا حتی ۱۵ سال پیش مسئله تعلیم و تربیت و مراقبت از کودکان جزو مسائل با اهمیت و سیاست عمومی به شمار نمی رفت. ناگهان دو عامل اصلی موجب شد که در سرتاسر جهان این موضوع مورد توجه دولت ها و برنامه ریزان اجتماعی قرار گیرد. اولاً، ورود روزافزون زنان به بازار کار که تقریباً در تمامی کشورها اتفاق افتاد، اما زمانی که زنان وارد بازار کار می شوند برای کودکان چه اتفاقی می افتد ثانیاً مطالعات پیرامون تعلیم و تربیت و مراقبت در دوران کودکی نتایج و آثار چشمگیری را به ویژه برای کودکان مشکل دار نشان داده است، یعنی آنهایی که فرصت شرکت در برنامه های با کیفیت بالا را داشته اند.
مطالعه دقیق و کنترل شده ای نظیر پروژه پیش دبستانی (High/ Scop Perry) در ایالات متحده امریکا نشان داده است که کودکان فقیری که در برنامه های پیش دبستانی شرکت کرده اند بهبودها و پیشرفت های بلندمدتی را از خود نشان داده اند به طوری که تا دوران بزرگسالی نیز ادامه داشته است. این پیشرفت ها و دستاوردها به مسائل اجتماعی مانند کاهش میزان جرم و بزهکاری، افزایش میزان اشتغال و پایداری و ثبات خانوادگی مربوط می شود.
بسیاری از کشورها در سرتاسر جهان، برای آنکه نیازهای کودکانی که والدین آنها شاغل هستند (یا آنکه مشغول به ادامه تحصیل و افزایش سطح تحصیلات خود هستند) را برآورده سازند و برای اینکه نشان دهند جامعه به عنوان یک مجموعه واحد نیازمند برنامه های آموزش ابتدایی با کیفیت بالا است توجه زیادی به ایجاد برنامه ها و خدمات دوران کودکی دارند. علاوه بر نیازهای رو به رشد والدین به مراقبت خارج از خانه برای کودکان سنین پیش دبستانی، آموزش با کیفیت در دوره اولیه کودکی اساس عملکرد آتی در بزرگسالی است به خاطر اینکه تمام مؤلفه های مهم زندگی فرد مانند عادات و نگرش ها پیش از شش سالگی تعیین می شوند. ( weaker,۲۰۰۱ )
یکی از مسائل مهم در ارتقای کیفیت برنامه های آموزشی دوره پیش دبستانی جذب، حفظ و ابقای مربیان باصلاحیت است. در اکثر کشورهای در حال توسعه سه عامل عمده موجب شده است تا افرادی با کفایت کمتر به شغل معلمی روی آورند: ۱- پائین بودن سطح حقوق و دستمزد ۲- شرایط کار ۳- موقعیت اجتماعی (عمادزاده، ۱۳۸۳)
با وجود اهمیت مسئولیت های مربیان پیش دبستانی، سطح حقوق آنها به طور نسبی پائین تر از مشاغل دیگر است. در کشور ما حتی دستمزد یک کارگر ساده و منشی بالاتر از حقوق یک مربی تحصیلکرده است.
مزایای اجتماعی، عاطفی، آموزشی و اقتصادی برنامه هایی با کیفیت بالا برای پیش دبستانی ها منجر به زندگی بهتر برای کودکان و به طور کلی خانواده ها و جامعه می شود. با این وجود حقوق و مزایای پائین مانع از بهره بردن کودکان از برنامه هایی با کیفیت بالا می شود و چنین است که برنامه های پیش دبستانی با کیفیت بالا تفاوت های چشمگیر برای ملت ها و کودکان فراهم می سازد. ( Barnett, ۲۰۰۳ )
● حفظ مربیان
۱) حقوق و مزایای کم مربیان پیش دبستانی مانع نگهداری مربیان باکفایت می شود و کیفیت برنامه های پیش دبستانی را کاهش داده و آن را به سمت دانش های ضعیف سوق می دهد.
۲) سیاست های عمومی برای اصلاح و بهبود حقوق مربیان با استانداردها و مسئولیت پذیری بالا می تواند موجب بالا رفتن کیفیت برنامه های پیش دبستانی و در نهایت افزایش بازده آن (کودکان) شود.
۳) معلمان پیش دبستانی در مقایسه با حرفه ای ها با شرایط مشابه بسیار کم حقوق می گیرند.
۴) سیاست ها برای تشویق و بهبود کیفیت مربیان پیش دبستانی بسیار کم است.
۵) به خاطر بالا بودن نرخ برگشت سرمایه، لزوم آماده سازی مربیان و توسعه حرفه ای به انضمام آموزش حین کار غالباً احساس می شود. از آنجایی که درصد قابل توجهی از مربیان از کار و رشته خود به طور کلی دست می کشند، مزیت سرمایه گذاری در آموزش مربیان و برنامه ریزی بسیار محدود است. (عمادزاده، ۱۳۸۳ و Barnett, ۲۰۰۳ )
نتایج تحقیقات نشان می دهد که رابطه مستقیم بین حقوق مربیان پیش دبستانی و کیفیت برنامه های آموزشی وجود دارد و حقوق پائین به آموزش صدمه می زند و همچنین نتایج تحقیقات حاکی از این است که بین حقوق و معلومات مربیان پیش دبستانی، رفتارهای مربیان و اخلاق آنها ارتباط مستقیم وجود دارد که هر یک از این مؤلفه ها با کیفیت آموزشی در ارتباط است. برنامه های پیش دبستانی می توانند مربیانی با بیشترین معلومات را با آموزش بیشتر و تعلیمات تخصصی تر با پرداخت بهتر حقوق و مزایا به کار گیرند و مطالعات بسیاری نشان می دهند که بین آموزش مربیان پیش دبستانی و کیفیت برنامه های پیش دبستانی ارتباط مستقیم وجود دارد.
حقوق و مزایای پائین مربیان پیش دبستانی و دستیاران آنها منجر به پائین آمدن کیفیت برنامه های پیش دبستانی، تضعیف روحیه و کاهش نرخ برگشت سرمایه می شود و بالا بردن نرخ برگشت سرمایه با بالا بردن هزینه توسط حرفه ای و هزینه آموزش کارکنان از یک طرف و از طرف دیگر کاهش مزیت برنامه ریزی و آموزش کارکنان، موجب ضربه زدن به کیفیت آموزشی می شود.
حفظ و نگهداشتن مربیان پیش دبستانی با کفایت به اندازه استخدام آنها دارای اهمیت است و همچنین حفظ و نگهداری مربیان توانای پیش دبستانی (آنهایی که دارای مدارک دانشگاهی اند) به طور فزایند ه ای روی برنامه ریزی برای کیفیت آموزشی تأثیر می گذارند. (همان منبع، ۲۰۰۳)
● سیاست های پیشنهادی
۱) افزایش واقعی در حقوق و مزایای مربیان پیش دبستانی نیازمند توسعه (بهبود) اثربخشی برنامه های پیش دبستانی دولتی است.
۲) مدیران می توانند با کمی افزایش در حقوق مربیان پیش دبستانی موجب افزایش معلومات آنها و بهبود آموزش در سطوح بالاتر شوند.
۳) سیاست ها برای جذب مربیان پیش دبستانی و افزایش کیفیت برنامه های پیش دبستانی با افزایش حقوق و مزایا در یک دوره طولانی موفق خواهد بود.
۴) برای ارتقای سطح آموزش باید روی کودکانی که هنوز به مدرسه نرفته اند سرمایه گذاری بیشتری صورت گیرد. (عمادزاده، ۱۳۸۳ و Barnett, ۲۰۰۳ )

زیور رضایی
کارشناس ارشد مدیریت آموزشی

منبع : روزنامه ایران