زندگی، تعطیلات و دیگر هیچ

با شروع تعطیلات سه ماهه تابستان، یکی از مسائلی که در جامعه مطرح می شود و نقش پررنگی به خود می گیرد، مساله اوقات فراغت کودکان و نوجوانان است. از آنجا که اوقات فراغت نقش مهمی در پرورش استعداد های فرد دارد و می تواند توانایی بالقوه فرد را شکوفا سازد و زمینه علاقه مندی افراد به زندگانی را فراهم آورد، توجه به چگونگی گذران آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
با توجه به اینکه اوقات فراغت از یک سو می تواند عامل رشد و سعادت کودکان و نوجوانان به حساب آید و از سوی دیگر موجب بدبختی، فساد و انحطاط آنها شود، باید به نحوی برنامه ریزی شود که زمینه های لازم را برای شکوفایی فردی و اجتماعی فراهم آورد. تحقیقات اجتماعی نشان می دهد یکی از عوامل مهم بزهکاری در نوجوانان خالی بودن اوقات فراغت آنهاست و در این ایام است که زمینه های پذیرش رفتارهای ناهنجار، اعتیاد و انجام جرائم شکل می گیرد. کمال مطلوب اجتماعی در این مورد آن است که تمام وسایل مادی، معنوی و فضای سالم جهت بهره جویی عمومی آماده شود و با حذف زمینه های فقر اقتصادی، فرهنگی و تربیتی انگیزه های سالم در میان طبقات مختلف جامعه پرورش یابد.
اشتغال مستمر و بدون وقفه فکری یا عملی افراد، خستگی جسمی و ذهنی انسان را به دنبال دارد به گونه ای که فرد به تدریج نشاط و شادابی خود را از دست میدهد. یکی از روش هایی که می تواند اوقات فراغت افراد جامعه را زیر پوشش قرار داده و بسیاری از ضعف ها و کمبودهای جسمانی و روانی را رفع کند، ورزش و تفریحات سالم است. ورزش گذشته از اینکه تاثیر بسیاری در حفظ تندرستی افراد دارد آنان را برای زندگی، تلاش و اهداف مشترک آماده می سازد. تمرین های منظم فعالیت بدنی به کودکان و نوجوانان کمک می کند استخوان ها، عضلات و مفاصل سالمی داشته باشند، وزن بدنشان متناسب باشد و نیز فعالیت های بدنی در عملکرد قلب و ریه نیز تاثیر بسزایی دارد. این امر در ایجاد هماهنگی حرکت مشارکت و به پیشگیری و تنظیم اضطراب و افسردگی کمک می کند. بازی ها و سایر انواع فعالیت های بدنی به نوجوانان این فرصت را می دهد که خودباوری و اتکا به نفس داشته باشند.
این اثرات مثبت همچنین به کاهش خطرات ایجاد شده به وسیله روش های زندگی پراسترس و بی تحرکی که در نوجوانان امروزی بسیار شایع است، کمک می کند. برنامه فعالیت های ورزشی، باید با در نظر گرفتن استعدادهای ذهنی، جسمی و نیازهای تربیتی کودکان، انتخاب شود تا بیشترین تاثیر تربیتی را در پی داشته باشد. با توجه به افزایش بازی های رایانه ای در چند سال اخیر، بسیاری از نوجوانان و کودکانی که در سطح ابتدایی تحصیل می کنند برخلاف گذشته که بیشتر دانش آموزان در تعطیلات تابستانی بیشتر وقت شان را در کوچه با بازی فوتبال سپری می کردند، ترجیح می دهند پای رایانه نشسته و به بازی یا فعالیت های اینترنتی مشغول شوند. بیشترین علت گرایش کودکان و نوجوانان به بازی های رایانه ای به ارائه صحنه های پرهیجان و خشن در این بازی ها مربوط می شود که به دلیل خشونت بیش از اندازه ای که بازی ها در خود دارند از سوی روانشناسان مطرود شده اند. بنا بر تحقیقات انجام شده، بازی هایی که محتوای خشن دارند، کودک را در معرض افزایش رفتارهای پرخاشگرانه قرار می دهند، به خصوص اگر به صورت همیشگی بازی شوند و عملاً کودک زمان خیلی زیادی را به این بازی ها اختصاص دهد.
در مورد نوجوانانی که از اینترنت استفاده می کنند، نیز این خطر وجود دارد که آنها بخواهند همه اوقات فراغت شان را به فعالیت های اینترنتی مثل چت کردن اختصاص دهند. در این صورت علاوه بر اینکه مزایای فعالیت های اجتماعی را از دست داده اند، به اینترنت وابستگی پیدا کرده و در معرض ابتلا به افسردگی و اختلالات خلق و خوی قرار گیرند. علاوه بر افزایش میل به تنهایی و دوری گزیدن از اجتماع که از تبعات اعتیاد به اینترنت به شمار می رود، انجام بازی های رایانه ای به سبب ازدیاد ساعات خانه نشینی در نوجوانان منجر به بروز چاقی در میان آنها شده که این خود آسیب های مختلف دیگری را به همراه خواهد داشت البته این موضوع را نباید فراموش کرد که تمام بازی های رایانه ای تاثیر نامطلوب ندارد.
بازی های پرکیفیت به کودک فرصت حل مسائل مختلف زندگی و مهارت تفکر منطقی را آموزش می دهد، همچنین به تقویت مهارت های حرکتی ظریف، مهارت، سرعت عمل و سرعت انتقال می انجامد.به طور کلی پیگیری ها و نوع برنامه ریزی خانواده برای گذران اوقات فراغت فرزندان باید به گونه ای باشد که بتواند در طول سه ماه رشد فکری آنها را افزایش داده و با بالابردن سطح آگاهی های اجتماعی، آنها را برای شروع یک دوره فعالیت اجتماعی در بین افراد با شخصیت های مختلف آماده سازد و به گونه ای آنها را به نوعی شناخت برساند که به درک درستی از تمییز دادن اشخاص با طرز فکر های متفاوت برسند. براساس آنچه کارشناسان علوم تربیتی ارائه می دهند، تهیه کتاب ها و فیلم ها و برنامه های آموزشی متناسب با علائق آنها، امکان استفاده از کتابخانه، اختصاص ساعاتی برای کودک یا نوجوان برای اینکه بتواند خواسته هایش را بازگو کند، اختصاص زمانی برای ورزش های دسته جمعی و نیز فراهم ساختن امکان معاشرت فرزندان با دوستان قابل اعتمادشان از جمله راهکارهایی است که تاثیر فراوانی در موثر و مفید گذراندن ایام سه ماهه تابستان در کودکان و نوجوانان خواهد داشت.

منبع : روزنامه سرمایه