چگونه می توانیم شنونده خوبی باشیم ؟

آیا می خواهید دوستان فراوانی داشته باشید، روابط خانوادگی خود را محکم تر کنید، از زندگی خود لذت ببرید . گوش سپردن به روش صحیح سبب می شود تا شما دوستان فراوانی بدست آورید. روابط خانوادگی تان را بهبود بخشید در شغل و حرفه خود منافع فراوانی بدست آورید و کسب و کار خود را رونق دهید. همچنین گوش دادن به سخنان دیگران باعث می شود که آنان از بودن با شما لذت ببرند و همه جا قدم به قدم در کنارتان باشند. شاید شما جزء کسانی باشید که دائماُ به خود می گویید ، وای خدای من! چقدر باید به سخنان دیگران گوش داد. اما آیا میدانید که در حقیقت این چنین نیست؟
اکثرما انسانها اغلب شنودگان خوبی نیستیم دلیلش این است که ما تنبل هستیم و نسبت به دیگران احساس تعهد نمی کنیم و یا چیز هایی نظیر این بلکه فقط دلیلش این است که گوش دادن برای ما، بسیار مشکل است بر خلاف آنچه که اکثر مردم اعتقاد دارند که شنونده خوبی هستند . بنابراین اگر چه روابط خانوادگی و دوستانه مستقیماً به مهارت گوش سپردن مرتبط است اما اکثر نصایحی که ما در مورد بهبود و تقویت گوش دادنمان می شنویم موثر نخواهد بود زیرا اغلب این نصایح بر پایه ابعاد تخصصی گوش دادن از قبیل: واکنش نشان دادن، نگاه کردن، پرسیدن سوالاتی در زمینه سخنان طرف مقابل و همچنین ؟ نکردن سخنان شخص هنگام صحبت کردن، متمرکز است. تمامی این روشها خوب و مفید هستند اما گوش سپردن فقط با اجرای این امور انجام نمی پذیرد و البته معمولاً این روشها ما را در بهتر گوش سپردن یاری نمی کنند. پس بهتر است دقت کنیم که آیا برا ستی ما شنونده خوبی هستیم ؟
▪ گوش دادن کاری سراسر فعالیت و جنب جوش است!
در حال که به نظر می رسد گوش دادن کاری عاری از هرگونه فعالیت و تحرک باشد، اما اگر شنونده آن را به درستی اجرا کند در حقیقت چندین مرحله فعال و پر جنب و جوش در حال انجام می باشد.
▪ گوش دادن فقط شنیدن کلامی که مردم به زبان می آورند نیست.
اگر چنین بود قطعاً انسان می توانست آن را به رایانه ها آموزش دهد. اما مها رت گوش سپردن به فرد کاری است که فراتر از شنیدن سخنان می باشد. بطوریکه رایانه هیچگاه قادر نیستند حرف افراد را بشنوند. گوش دادن فقط شنیدن سخنان مردم نیست بلکه ؟ مواردی نظیر توجه به اینکه گوینده کیست دیدگاه او نسبت به زندگی و جهان چیست، می خواهد چه کاری انجام دهد، چه امیالی دارد، چه مسائلی نگرانش می کند، احساساتش چگونه است از شخص شنونده چه انتظاری دارد و مواردی نظیر این می باشد. بنابراین، اگر می خواهیم شنونده خوبی باشیم، فقط با شنیدن سخنان دیگران نمی توانیم به این هدف دست یابیم. ما باید جزئیات و جوانب بسیار ظریفی را در نظر بگیریم که دیدنی نیستند اما بسیار مهم می باشند. به همین دلیل تشخیص اینکه چه کاری سبب می شود که شنوندگان ماهر موفقیت بدست آورند بسیار مشکل است زیرا تمام آنچه که در سر و دیگر اعضای بدن آنها روی می دهد دیدنی و قابل مشاهده نیست.
▪ برای شناختن ترسهای فروخورده،امیال، احساسات و آرزوهای درونی افراد به سخنانشان گوش دهید.
مردم زمانی که صحبت می کنند. همواره افکار، آرزوها و تمایلات خود را آشکار می سازند. اکثر اوقات، به گوینده و نه شنونده هیچ یک به این مسائل نهفته و مهم پی نمی برند، اما اینها به راستی وجود دارند. اما از سوی دیگر، شنونده خوب و ماهر اغلب به جزئیات مسائل، احساسات و امیال بازگو نشده توجه دارد و زمانی که این نکات ظریف و دقیق را می شنود با گوینده در مورد آنها چه به صورت کلامی و یا غیر کلامی همدردی می‌کند. گوینده اغلب ابراز می داردکه «اوه! تو واقعاً میدانی که من چه احساسی دارم!» و یا «خدای من! تو واقعاً درک می کنی که چه اتفاقی برایم افتاده است!
▪ برای خوب گوش دادن به سخنان افراد باید دانش و اطلاعات خود را افزایش دهید.
شما اگر از انسان شناخت دقیقی نداشته باشید، نمی توانید شنونده خوبی باشید و بنده دقیقاً منظورم انسان به معنای واقعی آن است، چگونه می توان چنین درک و شناختی را بدست آورد؟ بنده دریافته ام که مجریان برنامه های بحث و تبادل نظر در رادیو و گزارشگران تلویزیون مانند نویسندگان و نمایشنامه نویسان موفق و خلاق، اغلب به درک و شناخت درستی از انسان دست می یابند. بنابراین هر قدر که شما در مورد زندگی اطلاعات بیشتری داشته باشید، می توانید شنونده ماهرتری باشید. اما اگر آگاهی کاملی در مورد اشخاص ندارید، نمی توانید بدرستی آنان را درک کنید. بنده می دانم که هر قدر در مورد احساسات آدمی، اطلاعات بیشتری داشته باشم، قطعاً زمانی که آنها ناراحت و نگران هستند و به سخنانشان گوش فرا می دهم، احساسات آنان را بهتر درک می کنم، بنابراین، زمانی که من از ارزشها و نقاط قوت خود بیشتر آگاهی داشته باشم، بهتر می‌توانم این ویژگی ها و خصوصیات دیگران را ببینم و بشنوم. به همین دلیل که اگر می خواهید شنونده خوبی باشید، افق های دید و شناخت خود را گسترش دهید. تا می توانید به مطالعه کتابهای متعد دهم کتابهای داستانی و هم غیر داستانی- بپردازد. نوار گوش دهید. در سخنرانی ها، سمینارها و کارگاههای آموزشی متعددی شرکت کنید. مهم نیست که چقدر می‌دانید و چقدر باهوش هستید. اما همواره سعی کنید بیشتر بیاموزید.
▪ خیلی محترمانه و با آرامش به صحبتهای مردم گوش فرا دهید.
یکی از مهمترین رموزی که از طریق آن می توان شنونده خوبی شد این است که: همواره در سخنانی که دیگران به زبان می آورند، به دنبال مطلبی قابل تأیید و احترام باشید. اغلب اوقات، زمانی که به سخنان دیگران گوش می دهیم، به دنبال خطاها و نقاط ضعف آنان می‌گردیم. اغلب چه با ذکر مطلبی و یا با سکوت خود، عقاید، احساسات، نگرشها و نظرات دیگران را رد می کنیم. اما هیچ کس تمایل ندارد که دیگران با او مخالفت کنند. همه ما می خواهیم دیگران با تظرات ما موافقت کنند و یا حداقل به افکار و احساسات ما احترام بگذارند و آنها را تأیید کنند. حتی اگر نظرات و نگرشهای ما بر پایه و اساس نادرستی قرار دارند، ما از دیگران انتظار داریم که برای این عقاید و احساسات که برای خودمان کاملاً معنی دار است، ارزش قائل شوند. اگر شما باعث می شوید که دیگران تصور کنند که به عقایدشان احترام نمی گذارند، این امر سبب می‌شود تا آنان احساس کنند شما شنونده خوبی نیستید.
برای مثال، والدین اغلب زمانی که با فرزندانشان صحبت و تبادل نظر می کنند در گوش دادن به صحبتهای آنها دچار اشتباه می‌شوند و فکر می کنند که آنها «بزرگسالان کوچک» هستند. اما در حقیقت این چنین نیست. کودکان مانند بزرگسالان فکر نمی کنند، احساس نمی کنند و دلیل و برهان نمی آورند. مراحل تفکر و استدلال آنها کاملاً متفاوت از بزرگسالان است. آنها آنگونه که ما در مقابل محرکها عکس العمل نشان می دهیم، نمی باشند. آنان به نتایج و ثمرات کارهایی که انجام می دهند، توجهی ندارند. همچنین هیچ تمایلی ندارند که مطالب برایشان مفصلاً توضیح داده شود.
▪ بدون توجه به اینکه خودتان چگونه عکس العمل نشان می‌دهید، به صحبتهای دیگران گوش فرا دهید.
اگر شما کاملاً به آنچه که دیگران می گویند یا احساس می کنند، توجه نکنید، در هر سطحی که باشید به سختی می توانید شنونده خوبی باشید، اغلب اوقات زمانی که مردم با ما صحبت می کنند، افکار و عقاید خودمان به سراغمان می آیند. فکر می کنیم اگر ما بودیم چگونه فکر می کردیم و یا چه احساسی داشتیم. اما برای آنکه بتوانید شنونده خوبی باشید، باید این افکار را رها کنید و کاملاً به صحبتهای طرف مقابلتان گوش بسپارید. شماباید کاملاً سخنانن و احساسات درونی افراد را درک کنید. نکته مهم دیگری که وجود دارد این است که نباید در مورد نکات مهم و ارزشمندی که در گفتار دیگران وجود دارد، پیش داوری و یا نسنجیده قضاوت کنیم. بسیار اتفاق افتاده است که با توجه به تجاربی که قبلاً داشته ایم به سخنان شخصی گوش می دهیم و فکر می کنیم که هیچ نکته ازنده و مفیدی در کلام او وجود ندارد. بنا بر این به سخنانش توجهی نمی کنیم و تظاهر می کنیم که کاملاً حرفهایش را شنیده‌ایم. کودکان برخلاف بزرگسالان زمانی که از موضوعی لذت نمی برند، به وضوح احساسات خود را نشان می دهند. زیرا آنها هنوز مهارت تظاهر کردن به بسیاری از امور را نیاموخته‌اند.
▪ نشانه های مشکلات را در سخنان افراد جستجو کنید.
راز مهم دیگری برای خوب گوش سپردن این است که همواره به دنبال یافتن مشکلات و مصائبی باشید که در سخنان افراد وجود دارند. متأسفانه اغلب مردم زمانی که با شما مشکلی دارند و ناراحت هستند و یا زمانی که قصد ندارند انتظارات شما را برآورده کنند، به شما مستقیماً نمی گویند. آنان اغلب از مطرح نمودن موضوع نگران و ناراحت هستند و یا می خواهند از مواجهه و رویارویی اجتناب کنند. اما به نکته هایی در مورد ناراحتی و عصبانیت شان اشاره می کنند. حتی گروهی نیز بر این عقیده اند که با شما بطور مستقیم ارتباط برقرار می کنند. بنابراین زمانی که شما متوجه تکاتی که اشاره می کنند، نمی شوید آنها دلیل می آورند که شما واقعاً تمایلی به گوش دادن ندارید و یا واقعاً توجهی به سخنان آنان نمی کنید. در روابط شخصی نیز زمانی که کاری را نادرست انجام داده ایم و یا در روابط مان با والدین خود قصور کرده ایم، ممکن است آنان نکات ظریفی را به ما گوشزد کنند. ممکن است آنان کاملاً واضح و مستقیماً این موارد را بازگو نکنند اما انتظار دارند که ما اشارات آنان را دریابیم، تعبیر کنیم و روش اصلاحی را در کار و رفتارمان پیش بگیریم.
▪ با خوش بینی و مثبت گرایی به سخنان افراد گوش دهید.
بسیاری از افراد قربانی تفکرات و احساسات منفی خود می شوند. زمانی که این قبیل اشخاص با دیگران ارتباط برقرار می کنند، این افکار منفی سر بر می آورند و حتی ممکن است این افراد تمایل داشته باشند که دیگران این تفکرات و احساسات منفی را تأیید کنند و با آنان همدلی نمایند. اما شنونده خوب کسی است که اگر چه فردی با بیان و کلمات منفی با او سخن می گوید اما او به این تفکرات منفی با دید مثبت گوش فرا دهد. مثلاً ممکن است برای ابراز همدردی با شخص گوینده چنین بگوید: «اوه، خدای من! توفان خانه ات را خراب کرده و تمام دارایی ات از بین رفته است، غم بزرگی است اما خدا را شکر که خودت هنوز زنده و سلامتی هستی.» و یا بگوید: «خدای من! این واقعاً فجیع است اما نگران نباش پس از گذشت ۶ ماه قطعاً فراموش خواهی کرد که چنین اتفاقی افتاده است.»
شما می توانید با فرد مصبیت زاده‌ای کاملاً ارتباط برقرار کنید و با او همدردی نمایید. اما همچنین می‌توانید با دید مثبت و توجه به نقاط قوت و توانایی های دورنی اش سخنانش را بشنوید وراهنمایی‌اش کنید. گاهی اوقات برخی از مردم شدیداً به منفی گرایی تمایل دارند بطوری که حتی خصلتهای انسانی خود را فراموش می کنند. شما به عنوان یک شنونده خوب، می توانید با تدبیر، در زمان مناسب و بطور کاملاً سنجیده‌ای خصوصیات مثبت و خوبشان را به آنان یادآوری کنید. زمانی که اصل وجودی مثبت و خوب فردی را تایید و تصدیق می کنید، اغلب او از این حمایت شما قدردانی می کند.
بگذارید مردم دریابند که شما می دانید که آنان تا چه اندازه در حوادث و شرایط حساس زندگی افرادی شجاع، متهور و با اراده هستند و در این شرایط گوش سپردن به سخنان آنان کاری بس پرفایده است. گاهی ممکن است برخی از افراد از اینکه شما استعدادهای ارزشمند آنان را ذکر می کنید، خوشحال نشوند. اما اغلب آنان از اینکه شما به آنها اظهار عشق، محبت و حمایت کرده‌اید، قدردانی می کنند و از دیگران می خواهند که همواره شما را دوست بدارند. آنها احساس می کنند که شما با عمق وجودشان ارتباط برقرار کرده اید و این عمل شما را با ارزش می دانند.
حتی اگر به وضوح از شما تشکر و یا قدردانی نکنند. علاوه بر این زمانی که شما خود را عادت می دهید که استعدادها و صفات خوب افراد را دریابید، خصوصیات انسانی خود را نیز تقویت می کیند. بنابراین اگر بار دیگر خودتان گرفتار بدبینی شدید، قادر خواهید بود با دقت بیشتر به خوش بینی و صفات خوب انسانی خود رجوع کنید. بهتر است بدانید که فقط دانستن اینها سبب نمی شود که شما آنها را به کار ببندید. اما هر قدر بیشتر به این نکات مهم می اندیشم و هر قدر که بیشتر سعی می کنیم این موارد را در زندگی بکار بندیم، فکر می کنیم که شنونده ماهرتری شده‌ایم. سعی کنید همواره این نکات را بخاطر داشته باشید و مها رت گوش دادن خود را تقویت کنید. قطعاً روابط شخصی و اجتماعی تان روز به روز بهتر و مستحکم تر خواهد شد.

محسن بهشتی پور

منبع : سایت موسسه خانواده مطهر