نهاد خانواده ار منظر امام خمینی

وقتی از منظر نگاه امام خمینی به دین شناختی زنان و مسایل آنان می نگریم, اصالت نهاد خانواده به عنوان مایه سکونت و انس جویی و محبت ورزی زن و شوهر و جایگاه امن و آماده تربیت فرزندان از یک سو, و شرافت و مقام مادری و مسوئولیت خطیر و پرارزش آن از سوی دیگر, جایگاهی محوری دارد. عنایت و اهتمام خاصی که آن فقیه فرزانه و دین شناس بزرگ تاریخ اسلام به این نهاد ، بویژه مقام مادری دارد, محور ((خانواده ـ مادر)) را بروشنی در نگاه و اندیشه هر کس که از منظر نگاه امام به این محور می نگرد, از نظر موقعیت آن و مسوئولیتهای ناشی از آن, به یکی از حیاتی ترین و زیربنایی ترین نهادها و موقعیتهای بشری درمیآورد, و از نظر شرافت و ارزش در قله خوبیها و سرآمد ارزشها قرار می دهد. و امام در این باب سخن بسیار دارد و در اینجا به اندکی بسنده خواهد شد.
مدینه فاضله ای که اسلام ترسیم می کند و جامعه مدنی و توسعه همه جانبه ، که اینک به عنوان یک آرمان جهانی برای ملتهای مختلف و از جمله امت بزرگ اسلامی درآمده است, بدون حضور سازنده و فعال ((نهاد مقدس خانواده)) و بدون منظور ساختن همه شروط و لوازمی که شکل گیری و تحقق ((خانواده مطلوب)) برای جامعه اسلامی ایجاب می کند, امکان ندارد.
خانواده به عنوان یک نهاد فراگیر اجتماعی, هسته اولیه جامعه به شمار می رود و خاستگاه موقعیت ممتاز و ویژه آن ، به خصوص جایگاه مادری, فقط رهنمودهای دینی نیست. افزون بر آن همه آموزه هایی که در جهت شکل گیری صحیح, تعیین مسوئولیتها, راه حل مشکلات و تحکیم پیوندهای خانوادگی, صادر شده است, منافع و ارزشهای گسترده ای که در این نهاد هویداست, به عنوان واقعیاتی ملموس, برای همگان روشن است.
پیشتر آوردیم که قرآن کریم خاستگاه غریزی و فطری پیوند زناشویی و تشکیل این نهاد را آفرینش زن و مرد از یک حقیقت (مًن اَنفِسًکِم) و عشق و مهربانی (مودّة و رحمة) و آرامش خاطر (لًتَسکِنِوا اًلَیها) می شمارد و آن را از جمله ((آیات)) الهی معرفی می کند.(۱) و در جای دیگر جایگاه زن و شوهر و نسبت میان آن دو را با استعاره زیبا و گویای ((لباس)) یکدیگر بودن بیان می کند.
در این نهاد, ((مرد)) در موقعیتی قرار می گیرد که به بیان نبوی(ص), پس از اصل دین, فایده ای برتر و منفعتی بزرگتر از داشتن همسری مسلمان و سازگار و مسوئولیت شناس, نبرده است.
و ((زن)), پس از اصل دین که نیاز فطری انسانها و حاکم بر همه آنهاست, تا بالاترین مرتبه برکت و سودمندی قرار می گیرد:
((ما استفاد امروئ مسلم فائدة بعد الاسلام افضل من زوجة مسلمة, تسرّه اذا نظر الیها, و تطیعه اذا امرها و تحفظه اذا غاب عنها فی نفسها و ماله.))(۲).
قداست این نهاد, برخاسته از جایگاه آن و عنایت ویژه ای است که خداوند بزرگ در قلم ((تکوین)) و رقم ((تشریع)) به آن داشته و دارد. بنگرید این سخن شریف پیامبر(ص) که هیچ نهادی در اسلام را در پیشگاه خداوند دوست داشتنی تر و عزیزتر از نهاد خانواده و پیوند زناشویی نمی داند:
((ما بنی فی الاسلام بنا احبّ الی الله تعالی و اعزّ من التزویج)).(۳).
و قداست و شرافت آن از یک سو تا آنجاست که اگر مرد بدون هیچ مانعی, با اینکه در محل خود به سر می برد, شب را در بیرون از خانه به سر برد و در جای دیگر استراحت کند, در سخن امام(ع)
عین نامروّتی و خلاف جوانمردی است.(۴)
و از سوی دیگر در سخن نبوی(ص) و رهنمود علوی(ع) برای زن به مثابه صحنه جهادی است که او جهادگر آن میدان است.(۵) و ارزش رساندن یک جرعه آب به همسر به جز پاداش اخروی, از یک سال روزه داری و شب زنده داری برتر است.(۶)
بارها حضرت امام در تاکید بر اینکه اسلام ، دین زندگی است و برای همه ی زوایا و جوانب زندگی برنامه و چارچوب دارد, مثال تشکیل خانواده را شاهد آورده است:
((احکام شرع, حاوی قوانین و مقررات متنوعی است که یک نظام کلی اجتماعی را می سازد. در این نظام حقوقی, هر چه بشر نیاز دارد فراهم آمده است; از طرز معاشرت با همسایه و اولاد و عشیره و قوم و خویش و همشهری, و امور خصوصی و زندگی زناشویی گرفته تا مقررات مربوط به جنگ و صلح و مراوده با سایر ملل, از قوانین جزایی تا حقوق تجارت و صنعت و کشاورزی. برای قبل از انجام نکاح و انعقاد نطفه قانون دارد و دستور می دهد که نکاح چگونه صورت بگیرد و خوراک انسان در آن هنگام یا موقع انعقاد نطفه چه باشد, در دوره شیرخوارگی چه وظایفی بر عهده پدر و مادر است و بچه چگونه باید تربیت شود, و سلوک مرد و زن با همدیگر و با فرزندان چگونه باشد. برای همه این مراحل دستور و قانون دارد تا انسان تربیت کند.))(۷).
شرح این حقیقت بارها در کلام حضرت امام آمده است, از جمله:
((شما وقتی اسلام را ملاحظه می کنید به حسب ابعاد انسانیت او, طرح دارد, قانون دارد, از قبل از اینکه انسان به این دنیا بیاید, قبل از اینکه پدر و مادر انسان ازدواج کنند, طرح دارد برای اینکه این بذر را خوب تربیت کند, طرح دارد. زن را چه جور انتخاب کنید, شوهر را چه جور انتخاب کنید, در وقتی که ازدواج می کنید چه وضع باشد, با چه آداب باشد, در وقت لقاح چه آداب باشد, در وقت حمل چه آداب باشد, مثل یک زارعی که یک تخم زراعت را می کارد و مواظبت می کند که زمین خوب باشد, آب, آب سالم باشد, به موقع برسد, سایر تربیتها تربیتهای نباتی باشد که درست تربیت بشود, اسلام برای تربیت انسان از قبل ازدواج پدر و مادر شروع کرده است, زمین را یک زمین سالم مطهر می خواهد باشد, زوج را یک زوج سالم صحیح انسان صفت انتخاب بکند.
بعد هم آداب دیگر تا وقتی که متولد می شود و آداب حمل و تربیت در دامان مادر و تربیت در پیش پدر و تربیتهای بعدی که دنبال این میآید.))(۸)

پی نوشت:
۱ـ روم, آیه ۲۱.
۲ـ من لا یحضره الفقیه, ج۳, ص۳۸۹.
۳ـ بحارالانوار, ج۱۰۳, ص۲۲۲. و با اندک تفاوت در: وسائل الشیعه, ج۱۴, ص۳, ابواب مقدمات نکاح, باب ۱, ج۴, و من لا یحضره الفقیه, ج۳, ص۳۸۳.
۴ـ هلک بذی المروّة ان یبیت الرجل عن منزله بالمصر الذی فیه اهله, وسائل الشیعه, ج۱۴, ص۱۲۲, ابواب مقدمات نکاح, باب ۸۸, ج۷.
۵ـ ... انّ حسن تبعّل احداکنّ لزوجها و طلبها مرضاته و اتباعها موافقتها یعدل ذلک کله. پیامبر(ص), الدر المنثور, ج۲, ص۱۵۳. و جهاد المراة حسن التبعل. علی(ع), بحارالانوار, ج۱۰۳, ص۲۵۲.
۶ـ ما من امراة تسقی زوجها شربة من ما الاّ کان خیرا لها من عبادة سنة صیام نهارها و قیام لیلها و یبنی الله لها بکل شربة تسقی زوجها مدینة فی الجنة و غفر لها ستین خطیئة, وسائل الشیعه, ج۱۴, ص۱۲۳, ابواب مقدمات نکاح, باب ۸۹, ج۳.
۷ـ ولایت فقیه, ص۲۱.
۸ـ صحیفه نور, ج۵, ص۲۰ و نیز نگاه کن: ج۳, ص۱۲۲, و ج۴, ص۱۲۴, و ج۵, ص۱۰۷, و ج۶, ص۱۶۳, و ج۷, ص۶۹, و ج۸, ص۲, و موارد دیگر.
منبع : پیام زن ( با اندکی تغییر و تلخیص)

منبع : کلوب