نظام سرمایه‌داری آثار و پیامدها

نظام سرمایه داری نظامی است که بر پایه تفکرات بشر عصر مدرن بنا شده است.
مفهوم سرمایه را نباید با مفهوم ثروت یکسان فرض کرد چرا که تفکرات بشر مدرن به سرمایه معنای دیگری بخشیده است و موجب آن شده که معنای سرمایه داری با معنای ثروت اندوزی در اعصار گذشته تفاوت فاحشی داشته باشد ؛ چرا که این نظام بر پایه تفکرات مادیگرایانه بشر مدرن بنا شده است.
درنظام سرمایه داری (که به علت حاکمیت مطلق گرایانه سرمایه داری آن را نظام سرمایه سالار نامیده اند.)هدف غایی تحصیل سود حداکثری است و تمام مسائل دیگر بر محور این مسئله معنا پیدا می کند. این بینش که متاسفانه در بخش عمده ای از جهان امروز حاکم شده به دنبال خود آثار و پیامدهایی را به دنبال آورده است که می توان علت تمامی آن ها را در جدایی این نظام با اخلاق دانست. در نگاهی اجمالی به شرح عوارض و آثار منفی و مخرب نظام سرمایه داری می‌پردازیم.
۱) نگاه ابزاری به انسان:
این نوع نگاه به انسان که در نتیجه حاکمیت اصل تحصیل سود حداکثری به وجود آمده سرمنشاء بسیاری از ناهنجاری های دیگر جوامع مدرن امروزی و مقلدانشان در کشورهای در حال توسعه می باشد.
نگاهی که در آن به انسان نه از بعد انسانی بلکه به عنوان ابزار کار نگریسته می شود و کرامت و ارزش انسان درآن به کلی پایمال میگردد.
ارزش انسانها در چنین حکومت هایی به انسانیت و زیباییهای اخلاقی و فضائلشان نیست بلکه ارزش انسان در سودی خلاصه می شود که طرف مقابل از برقراری رابطه با دیگری عایدش می شود.
در سایه چنین نگرشی است که کرامت انسانی از بین رفته و تمامی فضائل اخلاقی بی ارزش می‌شوند. و به عنوان مثال در نگاه سرمایه داری و مدیران کمپانی‌های از زن به عنوان یک کالا و برده جنسی استفاده می شود و شخصیت والا و لطافت روح زن در حد کالایی پست و دم دستی پایین آورده می شود وبه زن نه به عنوان یک انسان دارای شخصت و کرامت انسانی بلکه به دید سوژه ای جذاب نگریسته می شود که با استفاده از عکسهای عریان و بعد جنسی زن در تبلیغ کالاها فروش افزایش یابد و سود بیشتر را نصیب صاحبان سرمایه نماید!و در اقدامی زشت تر از زن به عنوان کالایی برای تجارت استفاده می‌شود. چرا که از این رهگذر سود سرشاری را عاید تجار این کالا ! می نماید ؛ و آیا رواست ارزش زن به عنوان یک انسان تا چنین حدی پایین بیاید؟ و آیا این نوع برخورد با زنان یک نوع برده داری مدرن از طرف غرب محسوب نمی‌گردد؟
قابل ذکر است که بر طبق آمار امروزه تجارت زنان و دختران به عنوان یکی از پر سودترین تجارت ها در سراسر دنیا مطرح است.
۲) تجاوز به حریم طبیعت:
از دیگر نتایج خطرناکی که سیطره سرمایه سالاری به دنبال دارد مسئله تجاوز به طبیعت است.
گسترش آلودگی های زیست محیطی ، همه بخش های طبیعت را متوجه خود ساخته است.آلودگی آبها در سراسر جهان، آلودگی زمین ، آلودگی هوا ، افزایش روز افزودن گازهای گل خانه ای ونیز آلودگی صوتی از جمله مواردی است که در اثر توسعه صنایع و افزایش مصرف در سطح جهانی طبیعت و حیات را سخت محصور خود ساخته است.
اقیانوس‌ها در نگاه بشر امروز به مثابه سطل‌های زباله غول پیکری هستند که همه روزه مقادیر عظیمی زباله در آن ها تخلیه میشود گرچه اقیانوس های در چنین روندی مقداری از این موارد را درون خود تجزیه می‌نمایند ولی بی شک مقدار ورودی این مواد بر مقدار تجزیه شده برتری چشم گیری دارد و دیگراینکه بسیار از این زباله ها یا تجزیه ناپذیرند و یا دیر تجزیه پذیرند و این موجب بر هم خوردن اکوسیستم در دریا ها می گردد که نتایجی مانند مرگ دسته جمعی آب زیان اختلال در زاد و ولد موجودات مرتبط با دریا و صد ها دست از این مسائل را در پی دارد.
آلودگی زمین جلوه دیگری از تجاوز بشر به حریم طبیعت است.از جمله این موارد می توان به استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی ، علف کش ها و انباشت هزاران تن زباله در روز اشاره کرد.
آلودگی هوا نمود دیگری از اسارت طبیعت در آلودگی است. هوا به خودی خود هیچ گونه ضرری را متوجه انسان نمی کند. لکن امروز در هوا حاوی موادی مانند دی اکسید سولفور حاصل از سوختن نفت، ذرات سرب ناشی از سوختن بنزین در خودروها، ذرات کربن حاصل از ترمز وسایل نقلیه و ... که موجب آلودگی هوا این نیاز اولیه بشر شده است.
در ذکر سایر انواع آلودگی می‌توان به آلودگی امواج مخرب در اثر استفاده بی رویه از دستگاه‌های الکتریکی، آلودگی بصری اشاره کرد، که شرح آن در این نوشته نمی‌گنجد.
۳) تجارت سیاه:
انگیزه کسب سود حداکثری و اصالت این هدف باعث می شود که بشر معتقد به آن برای نیل به این هدف از هر کالا ، ابزار و وسیله‌ای سود جوید(.نکته قابل توجه این که این‌گونه دادوستدها در راس تجارت‌های پرسود دنیا قرار دارد.) که از این طیف میتوان به قاچاق مواد مخدرو اسلحه، قاچاق زنان و کودکان ، تولید ابزار شکنجه، فیلم‌های گسترش دهنده خشونت و ...اشاره کرد که گرچه به بهای از میان رفتن همه ارزش‌های انسانی ، تزلزل بنیاد خانواده و فساد و مضمحل کردن جوامع و کشت و کشتار انسان ها تمام می‌شود و لکن از آن رو که سود هنگفتی را برای صاحبان آن در پی دارد در نظام‌های سرمایه‌سالار قابل توجیه بلکه واجب انگاشته می‌شود.
به عنوان نمونه نظام سرمایه داری استعماری جهت رونق کارخانه‌های بزرگ تسلیحاتی و حفظ منافع مادی خود و از طرفی به منظور تسلط خود بر کشورهای دیگر از رشد و توسعه آن‌ها و به منظور سرکوبی و ارعاب حرکت‌های مردمی علیه استعمار ، تجارت شیطانی اسلحه و ابزار شکنجه را در صدر تولیدات و صادرات خود قرار داده‌ و با کنار گذاشتن همه اصول اخلاقی و انسانی بازار فورش و رقابت در خرید تسلیحات کشتار جمعی را در جهان گسترش داده است. به طوریکه امروز به اصطلاح متمدین‌ترین و پیشرفته‌ترین جوامع غربی سازنده و فروشنده مخرب ترین سلاح‌های جهان‌اند. کشورهای بزرگ که نظام سرمایه‌داری در آن‌ها حاکم است و بزرگترین تولید کنندگان اسلحه ‌های مرگ افزا هستند به هیچ وجه در صدد کاهش و کنترل این صنعت جهان‌سوز نیستند.
۴) اختلاف طبقاتی:
آمار و اطلاعات حاصل از کشورهای پیشرفته که سیستم‌های سرمایه سالار بر اقتصادشان حکم‌فرماست به وضوح بیانگر توزیع نابرابر ثروت در این گونه جوامع است. البته این غیر از اختلاف طبیعی و معقول که به عنوان مثال بین دستمزد یک کارگر ساده و یک مهندس وجود دارد ، اما اختلاف و شکاف مذکور حاصل از نظام سرمایه‌داری بیش از این حد طبیعی است.بنابراین نمی‌توان تنها استعدادها و قابلیت‌های فردی را عامل دستیابی به ثروت هنگفتی دانست که موجب، ایجاد اختلاف طبقاتی در جوامع سرمایه سالار مدرن گشته است. مسئله اخلاق و عدالت و توزیع ثروت دراین جوامع فاقد ارزش ذاتی است و تنها آن هنگام مورد نظر قرار می گیرد که سود حداکثری سرمایه سالاران به بهترین وجه تامین شده باشد و یا بر اثر اعتصاب قشر تهی دست و در نتیجه توقف چرخه تولید تنها امر مقدس این جوامع یعنی سودجوئی حداکثری به مخاطره افتد؛
در چنین شرایطی است که از سرریز سرمایه‌ی سرمایه داران سهمی هم برای اقشار مستضعف جامعه در نظر گرفته می‌شود.
۵) استعمار ملل دیگر:
استعمار ، رژیم سیاسی و اقتصادی است که در یک سرزمین یا کشور، از طرف یک (یا چند)دولت خارجی، برقرار می شود و از این رهگذر، دولت (یا دولت های) خارجی، نظامی را در آن سرزمین مستقر می سازند که بدون رضایت مردم از خارج بر آنان تحمیل شده و هدف اصلی آن تامین منافع خارجیان و عمال آنان است.
تمدن سرمایه سالار غرب در طول حیاتش به منظور حفظ بقاء و توسعه خود به روش ها و ابزارهای گوناگونی متوسل شده است. زمانی که غرب با بحران فضای حیاتی و کمبود منابع روبه رو شد به دنبال رفع این نقیصه به اشغال و استعمار قاره آفریقا و آسیا پرداخت.وجدان‌های بیدار و آگاه در دنیای امروز هنوز شنوای ضجه ها دردناک و ناله‌های غمبار سیاه پوستان آفریقا در زیر صدمات وارده توسط استعمارگران پلید اروپایی هستند. . هنوز زمان زیادی نمی گذزد از آن هنگام که سفید‌پوستان متمدن به مدنیت وحشی‌گونه غربی سیاهی را از روی تمام ظالمان تاریخ زدودند. و به سرکوب و به سرکوب و کشتار وسیع سرخ‌پوستان بومی قاره آمریکا پرداختند این‌ها مشت کوچکی است از خروار جنایاتی است که غرب مدرن با تکیه به نظام سرمایه داری و لیبرالیسم در چند قرن اخیر به آن دست آلوده است و قابل توجه این که جریان سرمایه داری غرب در این عصر با ایده‌ها و روش‌های جدید و پیچیده با ظاهری زیبا و فریبنده با همان اهداف گذشته که همانا دستیابی به منابع مادی و معنوی ملل دیگر به انگیزه تولید و تحصیل سود بیشتر است به غارت منابع ملل دیگر در ابعادی وسیع‌تر مشغول به کار است با این تفاوت که استعمار در این عصر چهره عوض کرده و با پنهان شدن در لوای شعار های فریبنده ای مانند دموکراسی ، حقوق بشر ، مبارزه با خشونت و ... همچون گرگی در لباس میش در ابعادی وسیع تر به غارت و جنایات پیشین خود مشغول است.
آنچه در این مقاله کوتاه از نظر خوانندگان گذشت بخش بسیار مختصری از آثار سوء و مخرب نظام سرمایه‌داری مبتنی بر تفکرات به اصطلاح مدرن و لیبرالیستی است.آن‌چه که شناختن آن برای ما مهم‌تر است این است که چه اندیشه و ایدئولوژی مینای این انحرافات بزرگ تاریخ امروز بشر گشته است؟

محمد نجفی

منبع : صنایع نیوز