موازنه منفی جهانگردی خطرناک است

پیش بینی می شود که تعداد جهانگردان جهان تا سال ۲۰۱۰ به یک میلیارد نفر برسد که درآمدی بالغ بر ۱۵۵۰ میلیارد دلار عاید کشورهای جهان می کند. از سوی دیگر میزان اشتغالزایی در بخش جهانگردی ۱۱/۲ برابر سریع تر از سایر بخش ها عنوان شده است چرا که این صنعت بیش از ۱۰۰ میلیون شغل در سراسر جهان ایجاد می کند. بر اساس همین مزایای اقتصادی است که کارشناسان بر ضرورت نگاه کلان اقتصادی به گردشگری تاکید دارند. پروفسور صحرائیان از جمله کسانی است که معتقد است: «تاثیرات شگرف گردشگری در کاهش نرخ بیکاری، افزایش سطح درآمد ملی و تامین منابع انرژی و رونق بازار صنایع دستی که طبق آمار موجود ۱۰ میلیون نفر از آن ارتزاق می کنند، تنها بخشی از مزایای ویژه پرداختن به این صنعت است.» وی می گوید: «گردشگری از دهه ۶۰ توسط اقتصاددانان توسعه در ردیف صنعت قرار گرفت و به عنوان صنعت توریسم در سطح جهان مطرح شد و آن گونه در میان کشورهای جهان مورد توجه قرار دارد که در کشور ما نفت مورد توجه قرار گرفت.» به گفته صحرائیان به ازای هر گردشگر ورودی چهار تا ۱۰ شغل ایجاد می شود که در محاسبات اقتصاددانان توسعه این روند با احتساب مشاغلی در بخش های تولیدی و خدماتی برای هر گردشگر، ایجاد شغل به ۱۵ تا ۱۸ نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم می رسد.
اگر هزینه ایجاد هر شغل ایجاد شده را به دقت محاسبه کنیم، می بینیم که برای هر فرصت شغلی در بخش خدمات و صنعت بین ۱۲ تا ۲۵ هزار دلار سرمایه گذاری نیاز است، حال آنکه برای صنعتی چنین درآمدزا، حجم سرمایه گذاری بسیار اندک است. وی با اشاره به سیاستگذاری کشورهای موفق در گردشگری افزود: «درچنین کشو رهایی دولت تمام توان خود را صرف ایجاد زیرساخت ها و سرمایه گذاری در جهت تامین امکانات می کند و اجازه می دهد تا سرمایه گذاری دیگر بخش ها در جریان مبادلات گردشگری و برای ایجاد خدمات و محصولات جدید توریستی هزینه شود. به همین دلیل است که سطح بهره وری سرمایه گذاری در این کشورها به شدت افزایش می یابد.» صحرائیان تاکید کرد: «در آمار گردشگری خاورمیانه بین سال های ۴۶ تا ۵۶ ایران اولین جایگاه گردشگری را دارا بود، در حالی که کشوری مانند مصر با وجود آثار تاریخی فراوان و یکی ازعجایب هفتگانه جهان در ردیف چهاردهم قرار گرفته بود.» این اقتصاددان ادامه داد: «در حال حاضر بیش از ۴۹ درصد منابع انرژی کشور مصر و ۳۷ درصد منابع ترکیه از محل گردشگری تامین می شود، در حالی که ما در کشورمان در همین حدود منابع نفتی را استخراج و صادر می کنیم.» این اقتصاددان اضافه کرد: «گردشگری امروز به انواع مختلفی از جمله گردشگری تجاری، زیارتی، علمی، پژوهشی، فرهنگی، طبیعت گردی و... تقسیم می شود که هر کدام تسهیلات و امکانات خاصی را می طلبد که متاسفانه ما در اطراف تخت جمشید که یک جاذبه بین المللی در کشورمان است، هم حداقل این امکانات و تسهیلات را نداریم.» وی با اشاره به آمار بالای بیکاری درکشور تاکید کرد: «با همه کمبوداتی که در صنعت گردشگری داریم، دولت موظف است جهت بهبود وضع معیشتی و درآمدزایی مردم از این منبع سرشار که تاکنون بلااستفاده مانده است، بهره برداری کند و اتکای اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی را با جایگزین کردن درآمدهای گردشگری کاهش دهد.» - ضرورت اولویت دهی به گردشگری محمد شیری، کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری معتقد است: «سالانه ۵۰۰هزار گردشگر خارجی وارد کشورمان می شوند که جزء کشورهای حوزه خاورمیانه هستند وعموماً در زمینه تولید جهانگردی فعال نیستند.» به عقیده این کارشناس: «در کشورهای توسعه یافته ۱۰ درصد از نیروی کار در بخش جهانگردی فعال اند، در حالی که در ایران تنها ۵۰ هزار نفر در این بخش مشغول به کارهستند.» وی با اشاره به اینکه تا سال ۲۰۱۰، یک میلیارد نفر در سطح بین المللی به جهانگردی خواهند پرداخت، گفت: «دولت باید با ایجاد راهکارهای مناسب، قریب ۱/۵ میلیون نفر را در بخش جهانگردی وارد بازار کار کند.» - گردشگری دو برابر نفت سود دارد استفاده صحیح از پتانسیل ها و ظرفیت های گردشگری ایران می تواند سودی معادل دو برابر ذخایر نفتی را به کشور سرازیر کند. آمارها نشان می دهد که بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار از درآمد کشورها از صنعت گردشگری تامین می شود که متاسفانه به رغم جایگاه تاریخی و ویژگی های طبیعی ایران، کشورمان در این کسب درآمد جایگاهی ندارد. علیرضا رازی دراین خصوص می گوید: «اگر با توجه به مزایای صنعت گردشگری و تاثیر اقتصادی توسعه این صنعت در درآمدزایی و اشتغالزایی بتوانیم تنها به ۳۰ درصد از درآمد صنعت گردشگری جهان دست پیدا کنیم، می توانیم سالانه سودی دو برابر ذخایر نفتی را به کشور وارد کنیم.
نگاه اقتصادی به صنعت گردشگری می تواند تمامی جوانب فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... آن را نیز دربرگیرد چرا که لازمه توسعه این صنعت و چرخه اقتصادی آن در درجه اول مهیا کردن بسترها در ابعاد دیگر آن است.» رازی یادآور شد: «قراردادن گردشگری در اولویت های اقتصادی کشور تمامی ابعاد علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را پوشش می دهد و حتی برگزاری انواع تورهای علمی، ادبی، هنری را با مزیت های خاص خود و به ویژه منافع اقتصادی در کشور بهینه می کند.» ابراهیمی رزاقی عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران نیزمعتقد است: «صنعت گردشگری در جهان امروز یکی از دغدغه های اصلی مسوولان دولتی کشورهای مختلف جهان است.
چرا که کسب درآمد از این صنعت جامع تمام منفعت های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... برای این کشورهاست. در کشور ما که دارای زیارتگاه های بزرگ جهان و بزرگ ترین تاریخ تمدنی منطقه است، کلیه امکانات استفاده از این صنعت منفعل و بلااستفاده باقی مانده است. در حالی که کشورهای دیگر به خصوص همسایگان خودمان از این امکانات به نفع خودشان استفاده می کنند.» وی یادآور شد: «بسیاری از برنامه های اقتصاد گردشگری کشورهایی مثل امارات، عربستان و ترکیه بدون سرمایه گذاری ایرانیان به شکست منتهی می شود، در حالی که اگر زمینه بهره گیری از توان سرمایه گذاری و حتی اگر زمینه بهره گیری از توان سرمایه گذاری و حتی خدماتی این افراد در کشور فراهم شود، ایران از نظر جایگاه و تعداد جذب گردشگر یکی از برترین ها می شود. حجم سرمایه گذاری سالانه در صنعت نفت کشور بین یک تا دو میلیارد دلار است که باید زمینه همین میزان سرمایه گذاری در حوزه گردشگری توسط مسوولان دولتی و مشارکت بخش خصوصی فراهم شود.» - نگاه سطحی به گردشگری راه به جایی نمی برد رشیدی عضوهیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران خاطرنشان می کند: «با نگاه سطحی و ظاهری به صنعت گردشگری تا ۲۰ سال آینده هیچ تحولی در این صنعت و اقتصاد گردشگری رخ نمی دهد.» وی با اشاره به مهم بودن احیای میراث فرهنگی و حفاظت از جاذبه های طبیعی در کشورهای مختلف تصریح کرد: «در یک کشور خارجی اگر یک میخ متعلق به نصب چادرهای اقوام پیشین پیدا شود، حفاظت و نگهداری از این میخ یکی از وظایف اصلی هر یک از مسوولان و حتی مردم آن کشور به حساب می آید. در حالی که در کشور ما هر روز خبر از نابودی و ویرانی یک اثر تاریخی یا به خطر افتادن یک محیطی طبیعی داده می شود.» این تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «برای توسعه گردشگری کشورمان و قرار گرفتن در ردیف یکی از قطب های گردشگری منطقه و جهان در مرحله نخست باید نگاه دولت و مردم را به این صنعت تغییر داد و سپس برای تامین امکانات و زیرساخت ها و همچنین پیاده سازی یک الگوی موفق گردشگری در کشور گام برداشت. در صنعت توریسم دنیا هر روز تحولات جدیدی رخ می دهد که با وجود روند ضعیف این صنعت در کشور ما میزان عقب ماندگی ما در این سوژه افزایش می یابد.» وی همچنین معتقد است: «با قراردادن گردشگری در ردیف کالاهای صادراتی غیرنفتی و توجه به این صنعت در برنامه ریزی و سیاستگذاری های کلان اقتصادی می توانیم به کسب درآمد اقتصادی از گردشگری امیدوار باشیم.»

منبع : روزنامه سرمایه