فرهنگ کتابخوانی در میان روس ها

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و رهایی جمهوری های آماده استقلال از مدارحکومت مرکزی، به یکباره پانزده کشور مستقل به کشورهای جهان افزوده شد. با این وجود هنوزهم فدراسیون روسیه به عنوان هسته اصلی باقیمانده از دوران دیوارهای آهنین ،کشوری است که داشته هایش را در معادلات سیاسی وفرهنگی جهان موثر می داند.
فرهنگ کتاب وکتابخوانی یکی ازهمان داشته ها است که روس ها همواره به آن بالیده اند.
فرهنگ مردم روسیه برپایه فرهنگ شرقی، پی ریزی شده است ودر سالهای اخیربراثر آمیختگی نه چندان مطلوب با فرهنگ غربی، به فرهنگی با زیرینه شرقی و رویه غربی تبدیل شده است.
اکنون فقط در مسکو بیش از ۴۲۰ کتابخانه عمومی و۴۱۰۰ کتابخانه تخصصی وجود دارد که کتابخوانان برای مطالعه در آنها گرد هم می آیند.
بیش از ۲۶۵ میلیون کتاب در مخزن های کتابخانه های شهر مسکو وجود دارد که با وجود رشد کتابخانه های الکترونیکی هنوز هم خواهان زیادی دارند و در کتابخانه مرکزی لنین که در شهر مسکو بنا نهاده شده است بیش از ۲۳۰۰۰ جلد کتاب و مجلات فارسی وجود دارد.
تنوع کتابخانه ها بر اساس سلایق و علاقه های افراد از شیوه های خوب جذب مردم به کتابخوانی در روسیه است کتابخانه های اختصاصی برای کودکان که خود در درون خود دارای تقسیم بندی های متعدد برای گرو ههای سنی مختلف است و وجود تالارهای قصه گویی، شعرخوانی، نمایشگاههای ترغیب کننده در امر کتابخوانی ازدیگر شیوه های آشنا سازی کودکان با کتاب وکتابخوانی است.
کتابخانه هنر، کتابخانه دولتی نابینایان، کتابخانه اختصاصی ادبیات، کتابخانه اختصاصی تحقیقات پزشکی،کتابخانه اختصاصی علوم طبیعی از دیگر کتابخانه های اختصاصی هستند که بر اساس نیاز متخصصان تاسیس شده اند.
امروزه در مترو، ایستگاههای اتوبوس، قطار وهواپیما وهرجایی که فرصت خواندن پدید آید همواره عده ای در حال خواندن کتاب هستند وبا وجود اینکه از نظر بسیاری از روس ها سالهای اخیر برای آنان،سالهای گذر از زندگی در رفاه عمومی به زندگی ماشینی و نیز سالهای گرفتاری های سخت در پی فرووپاشی دولت بوده است، اما در عین حال کتابخوانی از رواج نیفتاده است
با اینکه اکنون فعالیت های انتشاراتی کاملاً تجاری شده است و بیش از ۹۱% کتابهای عرضه شده در بازار روسیه توسط ناشران غیردولتی منتشر شده‌اند و این شرکت‌ها عمدتاً بر دورنمای محبوبیت آینده کتاب و بازگشت هزینه‌ها و کسب سود می اندیشند اما در عین حال هنوز تغییر ذایقه در خوانش کتاب تا به آن حد نبوده است که به گذشته فرهنگی این کشور آسیب بزند وجوان امروزی نتواند با افتخارآفرینان فرهنگ وادبیات کشورش ناآشنا باقی بماند.
بر اساس یک نظرسنجی که در سال ۲۰۰۵ انجام گرفت، ۶۶% مردم خود را کتابخوان اعلام کردند و ۲۶% از این تعداد اعلام کرده اند که به طور مرتب کتاب می‌خوانند. تعداد کتاب در کتابخانه‌های خانگی به طور متوسط برابر ۳۰۰ عنوان است. از سوی دیگر، بنیاد «افکار عمومی» بر اساس مطالعات خود اعلام کرد که مردم امروز کمتر ادبیات داستانی را خوانده و در باره محتوای آنها بحث می‌کنند. با این حال، عده زیادی همانند دوران شوروی به اهمیت کتب ادبیات، آموزشی، تربیتی و فلسفی توجه می‌کنند. [۱]
توزیع طبقات کتابخوانان چنین است که جوانان (۷۰%) و میان‌سالان (۷۱%)، جمعیت آماری با تحصیلات متوسط حرفه‌ای (۷۳%) و عالی (۸۶%)، دارندگان درآمدهای بالا (۷۰%) و ساکنان شهرهای بزرگ (۷۲%) در زمره کتابخوانان قرار دارند
کتب ماجراجویانه روسی، کتب پلیسی زنانه و «ادبیات عشقی» در مقامهای اول کتابخوانی قرار دارند. با فاصله اندکی، ادبیات کلاسیک روس، ادبیات معاصر تاریخی و ادبیات کلاسیک شوروی قرار دارد. مقامهای بعدی به ترتیب نزولی به رمان پلیسی کلاسیک خارجی، ادبیات جنگ، کتب تخیلی و کتب کلاسیک خارجی اختصاص یافتند.
بنابراین با اینکه کتب تجاری بازار کتاب روسیه را اشباع کرده است ولی با این وجود توجه به ادبیات کلاسیک جایگاه خود را حفظ کرده است.
توجه ۳% از خوانندگان روس به خوانش شعر نشانگر آن است که توجه به نثر بیش از شعر است وجالب است.
در سال ۲۰۰۶ منشور اهداف راهبردی وزارت فرهنگ و ارتباطات جمعی فدراسیون روسیه که برای سالهای ۲۰۰۹-۲۰۰۶ میلادی تدوین شده است موضوع تبلیغ کتاب و کتابخوانی مورد توجه جدی قرار گرفته است در این منشور ،متنوع کردن کتب منتشر شده در کشور، انتشار ادبیات برای گروه‌های خاص خوانندگان، تبلیغات کتاب و کتابخوانی، پیشبرد فروش کتب روسی در کشورهای خارجی به منظور ایجاد چهره مثبت روسیه و افزایش صادرات محصولات فکری روسیه، پرداخت یارانه‌های دولتی به بخش انتشارات نه تنها برای تأمین آزادی بیان و مطبوعات بلکه برای فراهم کردن امکانات جهت اجرای وظایف اجتماعی کتب و مطبوعات، به عنوان جهت گیری‌های سیاست فرهنگی دولت روسیه در این زمینه مطرح شده اند.[۲]

ابوذر ابراهیمی ترکمان
۱-برگرفته از سایت کلوپ شهروندروسیه / مقاله خانم ناتالیا فدوتوا
۲- گزارش وزارت فرهنگ و ارتباطات جمعی درباره عملکرد و جهات اساسی فعالیت در سالهای ۲۰۰۹-۲۰۰۷

منبع : ایراس