پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

پشت درهای تخصص


پشت درهای تخصص
ماهیت آزمون دستیاری شاید از نظر بسیاری از شرکت‌کنندگان مشابه آزمون پره انترنی به نظر برسد، چون محتوای آنها از مجموعه‌ای از کتاب‌های مشابه است، حجم مواد امتحانی مشابه است و شاید خواندن این مطالب نیز مشابه هم باشد. اما این دو آ‌زمون یک تفاوت اساسی با یکدیگر دارند که موجب می‌شود همه‌چیز آنها با یکدیگر متفاوت باشد. اما به ظاهر این تفاوت تا به حال خیلی مدنظر نبوده است. آزمون پره‌انترنی یا آزمون‌های نهایی دوره پزشکی (مانند آزمون بورد تخصصی)، ملاک- محور هستند. وقتی بحث این آزمون‌ها مطرح است، تاکید ویژه‌ای بر پوشش محتوایی آزمون‌ها می‌شود. علی‌القاعده، آن مواردی که در چنین آزمون‌هایی سنجیده می‌شوند، باید براساس بایدهای علمی و شغلی استوار باشند و زمانی که آزمون طراحی می‌شود، تعیین آستانه قبولی ورودی در آن، به وسیله گروهی از خبرگان آن رشته و براساس سنجیدن حداقل توانمندی‌ها در فارغ‌التحصیلان انجام می‌گیرد، چون هدف آزمون‌های پره انترنی، آن است که شکل‌گیری توانمندی‌ها را در پزشکان بسنجد.آزمون دستیاری به هیچ‌وجه چنین شکل و شمایلی ندارد. در ‌آزمون دستیاری هدف آن نیست که ببینیم پزشک در دوره پزشکی عمومی خود چه مسایلی را فراگرفته است، بلکه آزمون دستیاری یک آزمون رقابتی و مسابقه‌ای است (درست مانند کنکور سراسری). برخلاف آزمون پره‌انترنی که همه می‌توانند در آن قبول شوند و این موضوع برای آموزش پزشکی خوشایند خواهد بود، در آزمون رقابتی دستیاری هیچ‌گاه همه نمی‌توانند قبول شوند و هیچ‌وقت نمی‌توانیم آستانه قبولی ورودی برای آن تعیین کنیم، چون ظرفیت محدودی داریم که باید از سوی داوطلبان پر شود. به همین لحاظ، جنس سوالات آزمون دستیاری و پره‌انترنی متفاوت از یکدیگر هستند. به عنوان مثال، شما در آزمون پره انترنی اصرار دارید که «بایدهای دانشی» محور اصلی سوالات باشند و اگر سوالی از مطالب «شایسته دانشی» طرح شده باشد، می‌توانیم مقولاتی که بخش شایسته‌های دانشی را نیز دربرمی‌گیرند، مورد سوال قرار دهیم. این به همان موضوع رقابتی بودن آزمون دستیاری بازمی‌گردد. در آزمون دستیاری، الزامی برای پوشش محتوایی مطالب وجود ندارد. در‌ آزمون‌های ملا‌ک‌-محور مانند پره‌انترنی، به لحاظ پاسخ‌گویی اجتماعی، وزارت بهداشت و درمان باید از کیفیت مطلوب فارغ‌التحصیلان پزشکی و احاطه آنان بر حوزه‌های گوناگون علم پزشکی اطمینان حاصل کند. اما در آزمون رقابتی و دستیاری وجود پوشش الزامی نیست. پس دیدیم که جنس این دو آزمون کاملا متفاوت از یکدیگر است.
● جدول لیگ دستیاری
هدف از برگزاری امتحان دستیاری ایجاد یک جدول لیگ برای درجه‌بندی داوطلبان است تا هر کس بتواند در این جدول رقابتی، رتبه و جایگاه خود را پیدا کند و براساس جایگاه خودش در این جدول مسابقه بتواند اولویت انتخاب داشته باشد. یک سوال اساسی که در اینجا شکل می‌گیرد، این است که آیا جدول لیگ دستیاری در حال حاضر به بهترین شکل تشکیل می‌شود؟ آیا از طریق دیگری و با سهولت بیشتری می‌توانستیم این جدول را داشته باشیم؟
به طور قطع ایجاد جدول لیگ رتبه‌بندی داوطلبان برای آزمون دستیاری به شکل کنونی آن راحت‌ترین شیوه نیست. به عنوان مثال، می‌توانیم به جای آنکه عملکرد یک پزشک را در یک آزمون یک مرحله‌ای و چند ساعته بسنجیم، عملکرد هفت ساله وی را مورد نقد و ارزیابی قرار دهیم. این کار مزایا و معایبی دارد. مزیتش آن است که فرد نمی‌تواند بهانه بیاورد که در هفته منتهی به امتحان حال خوبی نداشتم یا فلان مشکل برای من پیش آمد. عیب آن این است که ورودی‌های گوناگون، دوره‌های متعدد و دانشگاه‌های متفاوت را با یکدیگر مقایسه نمی‌کند. چون دانشگاه‌های گوناگون، ورودی‌های متفاوت و دوره‌های متعدد ممکن است در شرایط متفاوت، نُرم‌های گوناگونی داشته باشند. به عنوان مثال، دانشجویان دانشگاه الف در حالی که بی‌سوادتر از دانشجویان دانشگاه ب هستند، می‌توانند نمرات بالاتری داشته باشند. چون یک آزمون استاندارد سراسری از آنها اخذ نشده است. می‌توان برای شکل‌دهی این جدول لیگ از جمع زدن نمرات آزمون پره انترنی و آزمون علوم پایه سود جست. این شیوه نیز نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارد. مزیتی که برگزاری امتحان یک‌باره رزیدنتی دارد، استاندارد‌سازی آن از نظر طراحی سوالات است. به فرض آنکه سوالات استاندارد باشد، همه دانشجویان دانشگاه‌های مختلف و از دوره‌های مختلف با یکدیگر سنجیده می‌شود. این مزیتی است که ممکن است روش‌های دیگر نداشته باشند. پس مزیت عمده امتحان دستیاری کنونی ایجاد فرصتی برای مقایسه فارغ‌التحصیلان دوره‌های متعدد از دانشگاه‌های گوناگون است.
از آنجا که براساس نتیجه‌ آزمون دستیاری تصمیم مهم و سرنوشت‌سازی اتخاذ می‌شود، پزشکان اهمیت زیادی برای آن قائل هستند. دانشجویانی که می‌توانند به طور مستقیم بعد از فارغ‌التحصیلی در این آزمون شرکت کنند، در عمل فرصتی برای فعالیت عملی در حوزه انترنی اختصاص نمی‌دهند و فاقد تجربه کافی خواهند بود. گروهی که بعد از اتمام طرح یا سربازی خود به سراغ این آزمون می‌روند، به دلیل آنکه میان دوران تحصیل و زمان شرکت در آزمون آنها فاصله افتاده، دچار مشکلات خاص خود هستند. یکی از بحث‌هایی که اکنون مطرح شده، «گسترش بازه» دانشجویانی است که می‌توانند به صورت مستقیم در آزمون رزیدنتی شرکت کنند. این امر موجب می‌شود تا دانشجویان برای کسب نمره مطلوب در آزمون دستیاری از حضور در بخش‌های انترنی سر باز زنند، خرید و فروش کشیک به یک امر معمول تبدیل ‌شود و انترن‌ها به بهانه شرکت در امتحان، حضور غیر فعالی در بخش‌ها داشته باشند.
● سنجش عملکرد
بحث دیگری که مطرح است آن است که آیا می‌توانیم در کنار عملکرد تحصیلی افراد، به شکلی عملکرد طبابت افراد را نیز بسنجیم؟ (مشابه آن چیزی که در مرحله سوم آزمون USMLE برگزار می‌شود.) به طور قطع می‌شود گفت که با بضاعت فعلی کشورمان این کار عملی نیست. چرا که آزمون‌های عملی رقابتی که اکنون در رده‌های متعدد برگزار می‌شود، به طور معمول دارای استاندارد مناسبی نیستند و اغلب توانمندی‌ها را نمی‌سنجند. به طور قطع زمانی که ابعاد این آزمون را گسترش دهیم، اشکالات و نقایص آنها بیشتر بارز خواهد شد. به نظر می‌رسد که آزمون رزیدنتی اگر بخواهد مبنایی برای تشکیل جدول لیگ رقابتی میان داوطلبان این آزمون باشد، ایراداتی به آن وارد است. اول آنکه زمان این آزمون به زمان فارغ‌التحصیلی افراد بسیار نزدیک است و این موضوع به تحصیل افراد لطمه خواهد زد. یکی از پیشنهادهایی که داده شده و می‌شود به آن فکر کرد، آن است که به جای آزمون رزیدنتی، از میانگین نمره امتحان علوم پایه و نمره امتحان پره انترنی استفاده کنیم. مزیت این پیشنهاد آن است که وضعیت فرد پیش از پایان دوره تحصیل مشخص شده است و دانشجویان می‌توانند از دوره انترنی خود نهایت استفاده را ببرند. پیشنهاد دیگری که داده شده آن است که نمرات و معدل دوران تحصیل دانشجویان براساس سطح علمی دانشگاه‌ها و سطح ورودی‌های متفاوت تعدیل شود و در قبولی افراد در آزمون دستیاری لحاظ شود. برای تعدیل سطح علمی دانشگاه‌ها و میزان واقعی بودن نمرات ‌آنان می‌شود به ارتباط میان معدل دانشجویان و نمرات پره‌انترنی پرداخت. معدل هفت ساله در این روش اهمیت پیدا می‌کند، اما باید توجه کنیم که دانشگاه‌ها در این شرایط به سمت سهل‌انگاری در امتحانات و دادن نمرات جهت افزایش سهمیه خود در آزمون دستیاری پیش نروند. باید فکر کنیم که امتحان دستیاری در ایده‌آل‌ترین حالت، باید ارزش پیشگویی کننده خوبی از عملکرد رزیدنتی افراد داشته باشد. در وضعیت فعلی که ما یک امتحان می‌گیریم و سوالات ضریب ثابتی دارد، در امتحان رزیدنتی بدون توجه به آنکه افراد چه رشته‌ای را انتخاب می‌کنند ضریب همه سوالات یکسان است. اگر شما بخواهید ارولوژیست شوید، اهمیت سوالات ارولوژی برای شما با کسی که می‌خواهد رشته چشم پزشکی را برای ادامه تحصیل انتخاب کند یکسان خواهد بود.
● یک جدول تنها با هزینه زیاد
پس امتحان فعلی دستیاری به شکلی است که روایی پیشگویی کننده خوبی ندارد. برخلاف نمره و رتبه کنکور و معدل پیش دانشگاهی که روی میزان ارزش پیشگویی کننده آن بررسی‌های فراوانی انجام شده است، تاکنون بررسی جامعی در رابطه با روایی پیشگویی کننده نمره امتحان رزیدنتی و عملکرد شغلی دستیاران انجام نشده است. هر چند که به نظر نمی‌رسد که روایی پیشگویی کننده خوبی هم داشته باشد. پس به نظر می‌آید که تنها کارکردی که امتحان رزیدنتی در شرایط کنونی دارد، ایجاد یک جدول لیگ با صرف هزینه بسیار زیاد است. با در نظر گرفتن هزینه بالایی که این آزمون دارد، استرس زیادی که به پزشکان وارد می‌کند و لطماتی که با افزایش گستره‌ تعداد افرادی که به طور مستقیم بعد از فارغ‌التحصیلی در آزمون دستیاری شرکت می‌کنند، به بخش‌های درمانی وارد می‌شود، به نظر می‌رسد لازم است در این شیوه تجدیدنظر شود. پیشنهادهای قابل بررسی فراوانی برای جایگزینی درجدول لیگ ارایه شده است. یکی از آنها استفاده از نمره امتحان پره‌انترنی،‌ امتحان جامع علوم پایه و معدل کل دوره پزشکی است که می‌شود به آن فکر کرد و راهکارهای دیگری برای عملی شدن آن پیدا کرد.
منبع : هفته نامه سپید


همچنین مشاهده کنید