دلفین جانوری باهوش

خانواده دلفین با ۱۷ جنس و۳۵ گونه بزرگترین خانواده زیر راسته نهنگهای دندان دار محسوب می شود.اعضای این خانواده در تمام آبهای آزاد جهان و همچنین بعضی رودخانه های در امتداد آب شیرین انتشار دارند. این خانواده از دوره آئوسن ظاهر شده اند. پوست بدن دلفینها معمولاً صاف و برهنه است.ممکن است در سر و تنه تعدادی از آنها مو وجود داشته باشد.از گوشهای خارجی فقط سوراخ کوچکی نمایان است و سوراخ بینی که یک یا دو عدد می باشند در بالا و عقب سر قرار گرفته اند تا عمل تنفس در سطح آب را سهولت بخشند. این سوراخها به وسیله پرده ای خود به خود بسته می شوند. تعداد دندانها زیاد و در بعضی گونه ها به ۲۶۰ عدد می رسد و عمدتا از ماهیها وسرپایان و حتی دلفینهای کوچکتر تغذیه می کنند. طول آنها از ۲/۱ تا ۹/۳ متر و وزنشان از ۲۳ تا ۱۳۶ کیلوگرم متفاوت گزارش شده است.
بدن آنها مانند ماهی دوکی شکل و آیرو دینامیک است.این شکل میزان اصطکاک بدن جاندار و آب را کاهش و سرعت حرکت را افزایش می دهد. یک دلفین قادر است حدود ۵/۵ متر از سطح آب بیرون بپرد که این عمل نیاز به سرعتی در حدود ۳۸ کیلومتر بر ساعت دارد. سر دلفینها بزرگ و ناحیه گردنی کمی باریک است. دستها تبدیل به باله شنا شده و پاها از بین رفته اند.در انتهای بدن،دم پهن افقی و دو قسمتی وجود دارد.
عضو اصلی حرکت این آبزی باله دمی است و باله های پارویی شکل جلویی حرکات بدن را به طرف بالا و پایین تنظیم می کنند. جفتگیری در هنگام روز و شامل جنگ بین نرها به همراه جست و خیز و نزدیک شدن آنها به سطح آب صورت می گیرد.
در اغلب نمونه ها طول دوره بارداری بین ۹ تا ۱۲ ماه است. بین تولد اولین و دومین بچه، حداقل دو سال فاصله وجود دارد. در بیشتر موارد هنگام تولد، نوزادها از دم خارج می شوند. بلافاصله پس از قطع بند ناف، نوزاد بایستی سریعاً خود را به سطح آب برساند و اولین تنفس را انجام دهد. وقتی نوزادها در سطح آب هستند، مادرها بیشتر به آنها کمک می کنند تا پس از جدا شدن کامل آنها از زهدان مادر، مشکلی برایشان به وجود نیاید.
تا این لحظه نوزادها به وسیله مشیمیه مادر گرم نگاه داشته می شوند و از این به بعد در محیط اقیانوس قرار گرفته و تنظیم درجه حرارت بدن به شکل مستقل انجام می پذیرد.
نوک پستان درهنگام شیر دادن به وسیله فشار عضلات مخصوصی بیرون می زند. موقعی که بچه مشغول خوردن شیر می شود مادر با فشارهای مخصوصی که به مخزن شیر وارد می کند، شیر را به سرعت به داخل دهان بچه هدایت می نماید.دلفینها بچه های خود را ۶ ماه تا یک سال و بعضاً ۱۸ ماه شیر می دهند جالب توجه این که ارزش کالریک شیر دلفین ۱۰ برابر بیشتر از شیر گاو است.
دلفینها به یکدیگر بسیار کمک می کنند.وقتی تولدی صورت می گیرد، دلفینهای ماده نوزاد را از حمله کوسه ها محافظت می کنند.
بعدها وقتی مادر به جستجوی غذا می رود دلفینی دیگر از نوزاد نگهداری نموده و به شکل یک حصار دفاعی شنا می کنند تا بچه دلفینها با آرامش خیال درون حصار بازی کنند.
این حیوانات حتی سعی می کنند یک بچه دلفین را که در تور ماهیگیری به دام افتاده است، نجات دهند، ولی معمولاً ناکام می مانند.
آنها همچنین برای تهیه غذا همکاری نموده و در حالی که به دور یک دسته ماهی حلقه می زنند ، آنها را به سطح آب روانه می کنند تا سایر اعضای گروه بتوانند با فراغ خیال تغذیه کنند.دلفینها برای حفاظت خودشان در زیر پوست دارای یک لایه چربی هستند. ضخامت این لایه در برخی از گونه ها تا ۵۰ سانتیمتر هم می رسد.
دلفینها از قدرت تولید امواج صوتی بهره مند هستند.طیف فرکانس این امواج بین ۵ تا ۱۵۰ کیلوهرتز است. مساله شگفت آور این که دلفینها توانایی شنیدن اصوات تا فرکانس ۸۰ کیلو هرتز را دارند که این حد، چهار برابر حد شنوایی انسان است. بخشی از این اصوات توسط حفره تنفسی که در بالای سر جانور قرار دارد تولید گردیده ، اما اغلب آنها از ناحیه حلقوم جانور که در زیر حفره دم واقع شده است، به وجود می آیند.
ماهیچه های ظریفی که در اطراف حفره دم قرار گرفته اند ، امکان کنترل صحیح اصوات عبوری از میان آنها را به دلفین می دهند. این حیوانات از بسیاری جهات هنوز سازگاری نیافته و به عبارتی ویژگیهای اولیه خود را حفظ کرده اند. برای مثال میزان شنوایی در آنها بسیار عالی است که فقدان یا ضعف سیستم بویایی را در حیوان جبران می نماید و همچنین برای جبران مشکل بینایی در آب به کار می رود.
در این حیوانات تحمل بالا نسبت به فشار گاز دی اکسید کربن، توانایی شنای طولانی در زیر آب را فراهم می سازد و اصولاً در زمینه قابلیت تنفس از اکسیژن هوا دو تا سه برابر پستانداران خشکی زی از خود توانایی نشان می دهند. قفسه سینه در این جانوران قابلیت ارتجاع داشته و امکان تنفسهای عمیق را فراهم می سازد.
بیشتر دلفینها دارای رنگهای اختصاصی بوده و فرمهای بدنی خاصی دارند. این ویژگی در گونه های مختلف متفاوت است. جنسیت، سن، شرایط جغرافیایی و زیستگاهی از عوامل دخیل در این تنوع است. حتی در حیوانات مشابه از نظر سن، جنس و جمعیت ممکن است عدم شباهت مشاهده گردد.
در بسیاری از دلفینها رنگ بدن ، پس از مرگ در کمتر از یک ساعت تغییر کرده و معمولاً این تغییر به صورت سیاه یا تیره شدن رنگ بدن است.
دلفینها بسیار باهوش و بازیگوش هستند.در اکثر باغ وحشها و بعضی از سیرکها دلفین را به منظور انجام نمایشات مختلف تربیت می کنند.
گوشت و چربی آنها نیز دارای ارزش تجاری است.هم اکنون در ارتش آمریکا و یک آکواریوم بزرگ در فلوریدای آمریکا به کار پرورش دلفین در حد نسبتاً بالایی مشغول هستند که از آنها در عملیات جنگی و غیره استفاده می شود .

دکتر مهرداد حلوایی
http://iranpest.blogfa.com
منبع : صدق پارسا