ممکنه برگه‌ات را ببینم

با فرارسیدن فصل امتحانات، دوباره بازار تقلب گرم می‌شود و هر کس به نوعی خود را برای انجام روش‌های بهتر و جدیدتر تقلب آماده می‌کند؛ چراکه روش‌های قدیمی، دیگر پاسخگوی نیازهای اساسی زندگی دانش‌آموزی نخواهد بود. البته دانش‌آموزان متفاوتند. کسانی هستند که از ابتدای سال به فکر شب امتحان بوده از هر موقعیتی برای خواندن درس‌ها استفاده می‌کنند و در امتحان بدون اضطراب و استرس به سوالات آسان و سخت پاسخ می‌دهند.
گروهی نیز در طول سال به خوشگذرانی مشغول بوده و در شب امتحان ناگهان خود را در دریایی از مطالب درسی می‌بینند و در این شرایط قصد دارند با سوار شدن در کشتی تقلب از توفان امتحان جان سالم به در برند.
از نظر لغوی، معانی مختلفی برای تقلب بیان شده که مهم‌ترین آنها تصرف کردن در کاری به نفع خود و به ضرر دیگری و حقه زدن و دغل کردن در کار است.
اما کاربرد معانی تقلب در عالم دانش‌آموزی متفاوت است. برخی دانش‌آموزان معتقدند نوشتن از روی برگه دیگری یا این که دیگری برگه‌اش را بنویسد، تقلب محسوب می‌شود. عده‌ای تنها دریافت پاسخ پرسش‌ها (به هر شکلی)‌ را تقلب می‌دانند و عده‌ای دیگر که منصف‌تر به نظر می‌رسند، حتی نوشتن تکالیف را از روی تکالیف همکلاسی‌هایشان تقلب می‌دانند؛ اما آنچه در همه تعاریف مشترک است، سود بردن یک طرف و ضرر رسیدن به طرف دیگر است.
● علل تقلب‌
براساس آمار و نظرسنجی از دانش‌آموزان، بیش از ۸۰ درصد دانش‌آموزان در طول ایام تحصیل از تقلب استفاده کرده‌اند. از مهم‌ترین عوامل تقلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ فشار از طرف خانواده برای کسب نمره بالا
مسلما وقتی دانش‌آموزی در جلسه امتحان متوجه خواهد شد که نمره‌اش در حد و اندازه انتظار والدین از وی نیست، هر کاری انجام می‌دهد تا نمره مطلوب خویش را کسب کند و از آنجا که فشار آوردن به مغز هیچ نتیجه‌ای برایش در پی نخواهد داشت، به سراغ امدادهای غیبی می‌رود.
▪ فشار مدرسه برای کسب نمره خوب و درجه‌بندی براساس نمره‌
وقتی دانش‌آموزی به جشن پایان ترم و هدایای تقدیمی به شاگردی که نمراتش در سطح بالایی قرار گرفته است فکر می‌کند، دلش می‌خواهد ای کاش جای آن دانش‌آموز بود. این فکر او را به سمت کسب نمره بالا ترغیب می‌کند، اما چون رجوع به مغز و فشار آوردن به آن هیچ فایده‌ای ندارد، به سراغ تقلب می‌رود.
▪ تحت تاثیر فشار همسالان خود قرار گرفتن‌
زمانی که دانش‌آموزی به خاطر پایین بودن سطح نمراتش به انزوا کشیده می‌شود، تصمیم می‌گیرد برای مورد توجه قرار گرفتن هر طور شده، خود را به سطح بالایی برساند و در این راه از هیچ کوششی دریغ نخواهد کرد، حتی تقلب.
ـ تذکر
هرچند دلایل دیگری برای انجام تقلب وجود دارد، اما دلایل بالا مهم‌ترین و شایع‌ترین آنهاست. باید توجه داشت که هر یک از معیارهای سنجش فوق اگرچه گاهی اشتباه است، اما می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای رشد و تعالی دانش‌آموزان باشد؛ البته این مساله بستگی به روحیه، طرز تفکر و پشتکار دانش‌آموز خواهد داشت.
● راه‌حل چیست؟
جلوگیری از تقلب دانش‌آموزان تا زمانی که خود دانش‌آموز نخواهد، ناممکن یا حداقل بسیار سخت است؛ اما با اعمال و روش‌های زیر می‌توان تا حدی از تقلب پیشگیری کرد:
▪ در مدرسه بیشتر از دانستن پاسخ، به‌ چطور رسیدن به پاسخ تاکید شود و به جای حفظ کردن مطالب بر فهمیدن مطالب پافشاری شود؛ همچنین استفاده کردن از کار گروهی به جای کار فردی می‌‌تواند موثر باشد.
▪ ارتباط بین مفاهیم دروغگویی، دزدی و تقلب می‌تواند اثربخش باشد؛ هرچند این راه‌حل قطعی نیست، اما تصور این‌که تقلب کردن نوعی دروغگویی یا دزدی است، می‌تواند با تاثیر بر وجدان دانش‌آموز، او را از انجام این کار بر حذر دارد.
▪ برای آن‌ که دانش‌آموز قبول کند تقلب کردن مانعی است در راه آموزش و یادگیری وی، باید اول بپذیرد این کار واقعا خطاست.
▪ به چالش کشیدن دانش‌آموزان و طرح این پرسش که اگر همه مردم تقلب کنند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ یا این‌که اگر شما بدانید که ورزشکار یا شخصیت مورد علاقه شما با تقلب به این موقعیت و جایگاه رسیده است، چه احساسی به شما دست خواهد داد؟ می‌تواند رسیدن به این نتیجه‌گیری که تقلب کردن غیر عادی و غیر قابل قبول است را برای دانش‌آموزان سهل و ممکن کند.
▪ فرهنگ‌سازی ضد تقلب از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین اصول مبارزه با مشکل تقلب است. تشویق کردن به کار صادقانه، اتکا به نیروی خود، توجه به حس غرور و احساس خشنودی از انجام صحیح کارها، از مصادیق این فرهنگ‌سازی است.
نکته مهم این‌ که بچه‌های کم‌سن و سال دوست دارند صرفا به خاطر یادگرفتن یاد بگیرند. پس بهتر است به‌جای این‌‌که نگران نمره و رتبه آنها باشیم، نیروی خود را روی ارضای علایق‌شان متمرکز و به ‌خاطر تلاش‌های بی‌دریغشان در راه یادگیری تشویق کنیم و با تاکید بر نکات شخصیتی و اعتماد کردن به آنان و برخورد منطقی در مقابل نقض قوانین کلاس از جمله تقلب، این مشکل تربیتی را برطرف سازیم.
در نهایت، هدف ما باید این باشد که بچه‌ها را متقاعد کنیم نه‌تنها خود تقلب نکنند، بلکه تقلب دوستانشان را هم نادرست بدانند و متوجه شوند که آنچه باعث غرور و حس موفقیت می‌شود، انجام اعمال درست است.
● هشدار به والدین‌
تحقیقات نشان می‌دهد وقتی دانش‌آموزی در حال تقلب ‌گیر می‌افتد و موضوع به والدینش گزارش می‌شود، بیشتر والدین از فرزندانشان حمایت می‌کنند و بعضی حتی این مساله را که فرزندشان تقلب می‌کند را منکر یا دست‌کم می‌گیرند و می‌گویند که قصد فرزندشان از این کار تقلب نبوده است و بهانه‌های مختلف دیگر.
اما والدین باید بدانند این تصور غلط باعث اخلال در تربیت فرزندشان می‌شود آنها باید این تصور نادرست را از ذهن خود برای همیشه پاک کنند و با پیگیری موضوع، برای رفع مشکل اقدام کنند.
● هشدار به معلمان‌
معلمان باید برای برملا کردن دانش‌آموزان و جلوگیری از آن بسیار محتاط باشند و تا مدرکی کافی به دست نیاورده‌اند، از متهم کردن دانش‌آموزان بپرهیزند. صرف مشکوک شدن به دانش‌آموز نمی‌تواند دلیلی بر تقلب کردن وی باشد. همیشه باید مراقب باشند دانش‌آموزی را متهم و تنبیه کنند که مطمئن هستند واقعا تقلب کرده است.
در پایان امیدواریم نظام آموزشی ما به جایگاهی والا برسد که تکالیف و امتحانات دانش‌آموزان طوری طراحی شود که دانش‌آموزان برای برآمدن از پس آن، نیاز به تقلب، دزدی و دروغگویی نداشته باشند. آن روز است که می‌توانیم به جای کلمه زشت و منفور تقلب از کلمه زیبا و تحسین‌برانگیز همکاری و مشارکت استفاده کنیم.

علی‌اکبر مونسان‌

منبع : پایگاه اطلاع رسانی سلامت ایرانیان