فقر علمی در صنعت لیزینگ ایران

تالیفات تخصصی در حوزه لیزینگ شاید به عدد انگشتان یک دست هم نرسد.
در حالی که بیش از ۳۳ سال از ورود صنعت لیزینگ (به معنای مدرن آن) به ایران می گذرد اما این نهاد به لحاظ علمی در فقر شدید به سر می برد. مرور تالیفات انجام شده در این حوزه نشان می دهند که تنها پنج کتاب و جزوه در حوزه لیزینگ منتشر شده است.
جزوه «درباره لیزینگ» به قلم احمد دبیری مدیر عامل اسبق لیزینگ ایران «درباره مفاهیم لیزینگ» با ترجمه شرکت آتیه دماوند در سال ۸۳ ، دو ترجمه از دستنامه لیزینگ به اهتمام شرکت لیزینگ، صنعت و معدن از عبدالله بیچرانلو، ترجمه ای از آموزش لیزینگ نوشته ماهاتیر اممبال و اخیراً محمدکاظم مدیر عامل لیزینگ ایران نیز اقدام به گردآوری و تالیف دانستنی های مقدماتی صنعت لیزینگ کرده است تا لااقل زمینه ایجاد دانش صحیح را در میان فعالان این حوزه فراهم آورد.
در این میان البته مجموعه مقالات اولین همایش صنعت لیزینگ از سوی لیزینگ صنعت و معدن هم منتشر شده است.
● فقر نشریات
فارغ از فقر تالیفات، حوزه صنعت لیزینگ از نظر تعداد مجلات تخصصی نیز کاملاً در فقر به سر می برد. در حال حاضر این صنعت حتی یک مجله تخصصی در اختیار ندارد تا متخصصان آن امکان ارائه نظرات و تجربیات خود را داشته باشند. همچنین اخبار حوزه لیزینگ نیز امکان انعکاس در این مجلات تخصصی را داشته باشد.
در سال ۸۴ انجمن شرکت های لیزینگ در قالب نشریه داخلی اتاق بازرگانی دو شماره مجله با عنوان لیزینگ منتشر کرد و در سال ۸۵ و ۸۶ نیز کانون شرکت های لیزینگ دو جلد مجموعه مقالات و تحقیقات لیزینگ را انتشار داد اما هر دو این نشریات، به رغم تلاش هایی که صورت گرفت عملاً به تداوم حیات آنها منجر نشد.
● فقر در نشریات الکترونیک
محققان، فعالان و علاقه مندان لیزینگ حتی با در اختیار داشتن نشریات الکترونیک در حوزه لیزینگ نیز شدیداً در تنگنا به سر می برند. به رغم اینکه در اختیار داشتن نشریات الکترونیک در ایران به لحاظ حقوقی سهل الوصول به نظر می رسد و همچنین نیاز به هزینه های چاپ و انتشار نیز ندارد اما به دلایل مختلف تاکنون نشریه الکترونیک جدی در حوزه لیزینگ زمینه بروز پیدا نکرده است.
در این میان البته شرکت صنعت و معدن به همت مدیر تحقیق و توسعه سابق آن حرکتی را در این راستا آغاز کرد که هم اکنون سایت این شرکت کم و بیش فعال است و بعضاً مقالاتی در حوزه لیزینگ تالیف یا ترجمه می کند.
از سوی دیگر گفته می شود پایگاه اطلاع رسانی تامین مالی و لیزینگ ایران طی هفته های آتی راه اندازی شود. به نظر می رسد این سایت بتواند بخشی از مقوله اطلاع رسانی در حوزه لیزینگ را ایفا کند.
در این فقر علمی عواملی در نهایت به اینجا ختم شده که صنعت لیزینگ در حوزه تحقیق و انتشار علم لیزینگ، ناموفق عمل کند ریشه در چند مساله دارد که از جمه مهم ترین این دلایل، بحث فراز و نشیب بسیار در فعالیت های این حوزه ناشی از روند کلان اقتصادی کشور طی سال های بعد از انقلاب است.
دلیل عمده دیگر فقدان نهاد صنفی طی مدت مدید است به طوری که تنها از سال ۸۳ به این سو شرکت های لیزینگ در کشور اقدام به تشکیل نهاد صنفی بکنند.
سوال اساسی در این میان آن است که چرا دو نهاد صنفی لیزینگ، یعنی انجمن و کانون شرکت های لیزینگ طی سال های فعالیت خود نتوانسته اند اهتمام لازم را در جهت ارتقای سطح دانش تخصصی لیزینگ به عمل آورند.
● معرفی اثر
برای درک بهتر وضعیت نشر در حوزه لیزینگ دو اثر منتشر شده یعنی دانستنی های مقدماتی صنعت لیزینگ به قلم محمدکاظم را مورد نقد و بررسی قرار می دهیم ضمن آنکه در شماره های بعدی، در بعد فقر آموزشی در حوزه لیزینگ، کتاب «آموزش لیزینگ» به قلم اممبال بررسی می شود.
محمدکاظم مولف «دانستی های مقدماتی لیزینگ» در مقدمه کتاب خود یادآور شده است:«در راستای توسعه فرهنگ لیزینگ اقدام به تهیه، چاپ و انتشار کتاب یاد شده کرده است تا ضمن آشنایی علاقه مندان امکان تعامل بیشتر با صنعت لیزینگ فراهم شود.»
این نگاه کاظم در واقع در کل کتاب تسری می یابد چرا که مرور فهرست آن نشان می دهد کتاب از مرز ارائه تعاریف مقدماتی فراتر نرفته است.
در این کتاب۲۴۰ صفحه ای، نویسنده تلاش کرده است ابتدا پایه های نظری صنعت لیزینگ در جهان و اسلام را تبیین کند،آنگاه به معرفی انواع شیوه های لیزینگ اقدام کرده است و سپس به موانع و چالش های صنعت لیزینگ در ایران پرداخته و بازار ثانویه رهن را مرور کلی و مقوله های اصلی چالش های صنعت لیزینگ را بررسی کرده است.
در نهایت مدل مفهومی برای این کار ارائه کرده است. کاظم در عین حال ریسک در صنعت لیزینگ و راهکارهای کاهش آن را مورد بررسی قرار داده و به شاخه های لیزینگ، نفوذ بازار لیزینگ و عملکرد جهانی صنعت لیزینگ اشاراتی کرده است.
شاید یکی از نقدهایی که به کتاب وارد باشد تعدد بسیار بالای مطالب مختلف در کتاب است. اگر چه کاظم سعی کرده مقدمه ای کلی در اختیار علاقه مندان قرار دهد اما در عین حال می توانست با کاهش عناوین مندرج در کتاب مقدمه قابل قبول تر و در عین حال کاربردی تر را در اختیار خوانندگان و علاقه مندان قرار دهد.
بدیهی است هر چه مباحث مطروحه در یک کتاب بیشتر باشد، نویسنده مجبور است از نگاه تخصصی و جزء گرایانه فاصله گرفته و کلی گرا و عمومی به مباحث بنگرد.
در عین حال نباید از نظر دور داشت که کتاب «دانستنی های مقدماتی لیزینگ» می تواند به عنوان یک طراح مباحث مهم حوزه لیزینگ، راهگشا برای کسانی باشد که قصد دارند هر یک از مباحث مطروحه در کتاب را به صورت تخصصی دنبال کنند.
به تعبیر دیگر و با کمی تسامح می توان کتاب کاظم را «هندبوک» ی در حوزه لیزینگ نامید.ضمن آنکه حرکت وی در راستای توسعه نشر، در هر حال قابل تقدیر است چرا که تا حدودی از میزان فقر علمی در حوزه لیزینگ کاسته است.

محمود فراهانی

منبع : روزنامه سرمایه