سایه پوتین بر هرم قدرت در روسیه

کابینه ای که «ولادیمیر پوتین» به دیمیتری مدودف، رئیس جمهور روسیه معرفی کرده است، یک کابینه آهنی است. دولتی با چهره های امنیتی و ترکیبی کاملا «ک.گ.ب» که از تجربیات سازمان امنیت شوروی برای اداره کشور، کاملا استفاده می کند. ساختار نخست وزیری روسیه در دوران ریاست جمهوری پوتین، با نظر او، ترکیب خود را پیدا کرده بود و اساسا مدودف هیچ دخالت مستقیمی که بر تصمیم گیری ها موثر بوده باشد، نمی توانست در این برنامه سیاسی اجرایی که قدرت اصلی در داخل فدراتیو روسیه شناخته می شود، داشته باشد. اکنون پوتین، همان ترکیب را عمدتا به نهاد ریاست جمهوری و داخل کرملین و دفتر ریاست جمهوری انتقال داده است. مفهوم این کار، اعمال کنترل بر تحولات و رفت و آمدهای کرملین و در جریان قرار گرفتن «نخست وزیر پوتین» از امضاها و مکاتبات عادی و محرمانه ای است که در کاخ کرملین جریان خواهد داشت. رئیس جمهور جوان، که می توان او را «پسر مودب» نامید، هیچ انتخاب خاصی نکرده است و «دسته سن پترزبورکی ها» را در هرم قدرت تقویت کرده است.
«سرگئی ناریشکین»، معاون سابق نخست وزیر، اکنون رئیس دفتر مدودف شده است. «نیکلای پاتروشف» که پیشتر، رئیس سازمان فدرال امنیت بود، اکنون «دبیر شورای امنیت روسیه» شده و «الکساندر بورتنیکف» معاون پاتروشف، که مدیریت «سازمان امنیت اقتصادی سازمان فدرال امنیت ملی» را برعهده داشت، اکنون «رئیس سازمان فدرال امنیت» گردیده است. ضمن آن که «ناریشکین» هم عضو شورای امنیت روسیه شده است. در واقع پوتین، گروه خود در ریاست جمهوری را به «نخست وزیری» برده و اکنون «ایگور شووالوف» دستیار سابق رئیس جمهور به همراه «ویکتور زوبکوف» نخست وزیر پیشین روسیه، هر دو معاونین اول پوتین شده اند.
همچنین «سرگئی اشتاتکو» (وزیر انرژی)، «سرگئی لاوروف» (وزیر خارجه)، «آناتولی سردوکوف» (وزیر دفاع) و «سرگئی ایوانف» معاون اول سابق نخست وزیر و معاون کنونی نخست وزیر از جمله وزرای پرسابقه کابینه قبلی هستند که در کابینه مدودف حضور دارند.
«مدودف»، بخشی از این وزرا و مقامات را، عملا و علنا در شورای امنیت روسیه معرفی و تثبیت ساخته است.
پوتین، آژانس های فدرال صنایع، ساخت و ساز و خدمات شهری، بهداشت، انرژی و هوانوردی را حذف کرده است مشخص است که «ولادیمیر پوتین» با برنامه عمل می کند و حتی از محتوای نامه وی به «مدودف» برخورداری از موضع قدرت، کاملا واضح و آشکار است، انتشار این نامه برای متوجه کردن مردم به موقعیت پوتین صورت گرفته است. پوتین به رئیس جمهور که از نظر اداری مقام ارشد وی محسوب می شود، تاکید کرده که اسامی وزرای دولت را «با هم بررسی خواهیم کرد» در حالی که نخست وزیر فقط باید منتظر تایید و یا رد ریاست جمهوری بماند.
از زمان «لاورنتی بریا»، رئیس مقتدر کا.گ.ب در دوران «ژوزف استالین»، تا لحظه ای که «یوری آندروپوف» عضو دائمی پولیت بورو (دفتر سیاسی حزب کمونیست) شد، آندروپوف، اولین رئیس امنیتی دفتر سیاسی حزب بود.
« از دوران استالین، بیش از یک عضو پولیت بورو با «کا.گ.ب» روابط خصوصی نداشت ولی در سال ۱۹۷۳ میلادی از ۱۷ عضو پولیت بورو، سه نفر آنان به نام های آندروپوف، «الکساندر. شلپین» و «آروید پلشه» عمده کار خودرا در کا.گ.ب گذرانده بودند. چهارمین عضو پولیت بورو نیز «کریل مازورف» است که در جنگ جهانی دوم، فرمانده قوای پارتیزان پلیس مخفی شوروی بود.
«شلپین» از ۱۹۵۸م تا ۱۹۶۱ میلادی رئیس کا.گ ب بود و پیشتر نیز ریاست اتحادیه کارگری شوروی را برعهده داشت، حتی ژنرال «الکساندر پانیوشکین» سفیر شوروی در چین و آمریکا، عضو کا.گ.ب و کمیته مرکزی حزب کمونیست بود و چنین مواردی باز هم وجود داشتند.
در حقیقت «کا.گ.ب» از این طریق حتی به تربیت رهبران جدید کشور، عملاً روی آورده بود و صرفاً به دلیل خیانت و اهمال کاری های رهبری ارشد حزب و برخی مقامات طراز اول «کا.گ.ب»، کنترل امور کشور را از سال ۱۹۸۸ میلادی تا سال های واپسین «بوریس یلتسین» از دست داد ولی با وارد کردن «ولادیمیر پوتین» به کرملین، تاکنون قدرت تعیین رهبری و مدیریت روسیه را، با استفاده از آموزش ها وتربیت اتحاد شوروی، مجدداً کسب کرده است.
در کابینه و اطراف «مدودف» نیز، چهره های امنیتی که تربیت شدگان آندروپوف هستند، چیده شده اند و فردی مثل «بورتینکف» که رئیس سرویس امنیت فدرال در سنت پترزبورگ بود، اکنون رئیس جدید سرویس امنیت فدرال روسیه شده و جزو «دارو دسته های سنت پترزبورگی پوتین» شمرده می شود. اگرچه خود «مدودف» نیز، جزو همین دارو دسته می باشد و توسط پوتین به مسکو آورده شده است.
رئیس جمهور جدید روسیه، هیچ تغییری غیر از تحولی که اقتدار گروه پوتین را تأمین و تثبیت سازد، صورت نداده است، ولی این امر به آن معنا نیست که امکان هیچ کشمکشی در آینده بین پوتین و مدودف وجود ندارد. شاید وسوسه قدرت، رئیس جمهور را روبروی پوتین قرار دهد و یا تحریک های غرب در جریان سفرهای آتی رئیس جمهوری، وی را به استقلال عمل در ریاست جمهوری سوق دهد و یا حتی تا پایان دوره ریاست جمهوری، همین «پسر مؤدب» باقی بماند و مشکلی پیش نیاید. ولی آنچه که مشخص است پوتین با آشنایی کامل به روحیات مدودف او را به عرصه قدرت کشانده و نبرد این دو در کرملین، دشوار به نظر می رسد. در شرایط فعلی- «ریاست جمهوری و نخست وزیری» در یک «مارش امنیتی» سان می دهند. برنامه ریزی ها در حوزه داخلی و خارج از کشور، می تواند کاملاً هماهنگ باشد. این به معنای تمرکز بیشتر نهادهای دولتی و به خصوص «سیستم امنیتی کشور» بر روی تمام تغییر و تحولات و تصمیم گیری ها می باشد. در چنین سیستمی که برای کشوری با خصوصیات، ناهمگونی ها و وسعتی مانند روسیه یک مسئله حیاتی و غیرقابل اجتناب است، مشکلات کمتری در زندگی مردم و سیاست خارجی و امور دفاعی امنیتی دیده خواهد شد.

سعید داور

منبع : روزنامه کیهان