چه کسی سر سفره دیگری می نشیند؟

سالگرد پیوستن ایران به عنوان ناظر در WTO در حالی از سوی برخی جریانها و مقامات رسمی جشن گرفته شده است، که هنوز هیچ چشم انداز روشنی از حضور ایران در این تشکیلات وجود ندارد.
به نظر می رسد «برقراری قوانین برابر» ایده آرمانی مسئولین ما برای ورود به سازمان تجارت جهانی باشد. در این رابطه می توان به اظهار نظر وزیر بازرگانی رجوع کرد: ما در این اجلاس شرکت می کنیم تا خواسته خود را مبنی بر برابری در قوانین و امتیازات بین کشورهای عضو مطرح کنیم.
تصور مقامات مسئول این است که اگر WTO برای کشورهای عضو، امتیازات خاصی قائل نشود، تجارت آزاد به عنوان موتور رشد کشورهای در حال توسعه عمل خواهد کرد. این دسته معتقدند که اگر در جریان تجارت آزاد حتی الامکان شرایط عادلانه به نفع کشورهای فقیر ایجاد شود، دغدغه ها و تردیدهای موجود درباره تجارت آزاد جهانی از میان می رود، اینان می گویند WTO با فریب کشورهای فقیر، کشورهای ثروتمند را قادر می سازد تا به سادگی و با قلدری کشورهای در حال توسعه را تسلیم کنند. با این حساب باید هیئت نمایندگی کشورهای فقیر نیز در سازمان حضور داشته باشند تا قدرت چانه زنی برای این کشورها فراهم شود.
اما این ادعا تا چه اندازه درست است. آیا با این تصور می توان برای راهیابی به سازمان تجارت جهانی تقلا کرد.
جای شک نیست که علیرغم ادعای سازمان تجارت جهانی درباره «وجود فرصت های برابر برای همگان»، کشورهای امپریالیستی برای سلطه خود از معیارهای نابرابر استفاده می کنند.
این معیارهای نابرابر از ناموزونی حاکم بر سازمان تجارت جهانی که در این سازمان نهادینه شده است، ریشه می گیرد و یک نقص درون ساختاری است که اگر اصلاح نشود کفه سازمان تجارت جهانی همواره به نفع قدرت های بزرگ سرمایه داری سنگین خواهد بود.
نگاهی گذرا به ساختار تشکیلاتی سازمان تجارت جهانی به وضوح از سلطه آشکار کشورهای امپریالیستی بر این سازمان خبر می دهد و این نکته را می نمایاند که کشورهای بزرگ صنعتی بی آن که نیاز به فریب و برهم زدن بازی داشته باشند، از پیش برنده بازی هستند.
بنابراین بحث بر سر برابری در تصمیمات این سازمان، در شرایطی که ساختار به نفع امپریالیسم سرمایه داری است منطقی به نظر نمی رسد.
اما فرض کنیم که قوانین تجاری حاکم بر WTO برابر اعمال شود در این حالت چه کسی سود می برد؟
آناتول فرانس، شخصیت رادیکال فرانسوی، روزگاری -نزدیک به یک قرن پیش- به کنایه می گفت: «قانون در چارچوب برابری شکوهمند خود، خوابیدن کنار خیابان را بطور همسان برای فقیر و غنی ممنوع اعلام کرده است.»
برای مثال فرصت برابر در عرصه تجارت جهانی را درخصوص سرمایه گذاری در نظر بگیرید، در چارچوب این سیاست برابر هم شرکت های آمریکایی و هم الجزایری و اکوادوری و بنگلادشی می توانند از حق خرید و فروش ملک و زمین و امثالهم در کشورهای یکدیگر برخوردار باشند. با این حساب چه کسی بر سر سفره دیگری می نشیند.
برخورد برابر در دنیایی که بیش از ۱۰۰ سال است به دو قطب آشکار کشورهای امپریالیستی و تحت سلطه تقسیم شده، چه معنایی دارد؟
فرض کنید در شرایط برابر قرار باشد همه کشورها تعرفه واردات خود را بردارند؛ با این حساب آمریکا و غنا هر دو مجبورند تعرفه ها را حذف کنند با این وصف چه کسی برنده است؟
امروز میزان بودجه اختصاص یافته به مواد غذایی در آمریکا نیم درصد تولید ناخالص ملی این کشور است. حال آنکه این رقم در مورد تانزانیا ۱۸ درصد است. حالا فرض کنید حمایت دولتها از بخش کشاورزی برداشته شود با این حساب فکر می کنید عدالت برقرار شده است.
در شرایطی که به هزار و یک دلیل، انباشت علم، تکنولوژی و سرمایه بطور برهم فزاینده در کشورهای صنعتی صورت می گیرد، سخن از فرصت برابر بیشتر به یک خودفریبی شبیه است.
طعم تلخ اقتصاد گلوبال با این ترفندهای واهی شیرین نمی شود. مسئولین محترم نیز باید نسبت به ساز و کارها و تشکیلات ساختاری «نظام سلطه تجاری» ابتدا شناخت پیدا کنند و سپس درخواست خود را در قالب سیاست های ضد آمریکایی و ضد امپریالیستی مطرح کنند، چرا که بی تردید پیروزی ما در شکست منافع امپریالیسم و حاکمیت کلان سرمایه داران جهانی است.
و اما، برخی نیز بر این باورند که ایران در صورت عدم پیوستن به این سازمان ناچار به پرداخت هزینه فرصت است.
صاحبان این دیدگاه نیز برای نظر خود دلایلی دارند که به آسانی قابل نفی کردن نیست. آنان معتقدند «جهانی شدن» یک پروسه است که در نهایت راه گریزی از آن نیست و دیگر اینکه غیبت کشورهای در حال توسعه از جمله ایران در این سازمان می تواند بستر سیاست های ظالمانه «امپریالیسم- صهیونیسم» در حیطه تجارت آزاد را هموارتر کند.
بر فرض صحت این دیدگاه اگر هم حضورمان در WTO را برای اقتصاد ایران و جهان اسلام استراتژیک بدانیم، نباید نسبت به آسیب های ساختاری و مکر غولهای تجاری سلطه گر بدون برنامه باشیم و برای ورود به سازمان تجارت جهانی عجولانه و مرعوبانه عمل کنیم

محسن مهدیان

منبع : سایت الف