داروهای مورد استفاده در بیماریهای گوارشی

شاید کمتر داروئی را بتوان یافت که بر دستگاه گوارش بی اثر باشد،بخصوص به این علت که اکثر داروها از راه گوارشی و به صورت خوراکی مصرف می شوند.در ذیل به مهمترین داروهای کاربردی در بیماریهای گوارشی اشاره می شود.
۱) آنتی اسیدها:
این داروها شامل املاح قلیائی مثل بیکربنات سدیم،کربنات کلسیم،هیدروکسید منیزیم و هیدروکسید آلومینیوم هستند که برای خنثی سازی اسید معده به کار می روند.در برخی بیماریها لازم است تا اسید معده جهت بهبود هر چه سریعتر بیماری،خنثی شود.مثل:
▪ زخمهای معده و دوازدهه
▪ ریفلاکس(برگشت محتویات معده به مری)
▪ سندروم زولینگر الیسون(بیماری که یکی از علائم آن افزایش اسید معده می بباشد)
▪ آسیب به مری در اثر ریفلاکس.
آنتی اسیدهای حاوی بیکربنات سدیم و کربنات کلسیم به سرعت در اسید معده حل میشوند و آنرا خنثی می سازند،ولی دوام اثر آنها کوتاه مدت است و علاوه بر آن در اثر پاسخ واکنشی معده،احتمال افزایش اسید وجود دارد.عیب دیگر این داروها جذب مواد آنها و افزایش سدیم و کلسیم خون است.برخلاف این آنتی اسیدها ،املاح هیدروکسید آلومینیوم و منیزیوم در آب محلول نمی باشند و به کندی اثر خواهند کرد.به علت عدم انحلال در آب لازم است تا شیشه حاوی این آنتی اسیدها به خوبی تکان داده شود تا ذرات آن به خوبی با هم مخلوط شوند.آنتی اسیدهای آلومینیومی باعث یبوست و املاح منیزیوم باعث اسهال می شوند. جهت بهبود زخم لازم است تا اسیدیته معده حدود ۴ حفظ شود.لذا این داروها باید یک ساعت قبل و ۳ ساعت بعد از غذا خورده شوند و یکبار هم در نیمه شب، تا اثر مطلوب داشته باشند.به علت این مقدار مصرف زیاد درطول روز،از مقبولیت این داروها کاسته شده است
۲) مهارکننده های گیرنده های خیستامینی ۲ (H۲ BLOKERS ):
این دارو ها شامل فاموتیدین،رانیتیدین،نیزاتیدین و ... است،که با اثر بر گیرنده های هیستامینی در معده باعث کاهش اسید معده میشوند.مصرف آنها در پیشگیری از زخم معده و دوازدهه رایج است و جانشین آنتی اسیدها شده اند. مصرف این داروها در طول روز یک یا دو بار انجام می شود و به همین خاطر دارای مقبولیت زیادی هستند.این داروها نسبتا کم عارضه هستند ،البته بین آنها پرعارضه ترین دارو سایمتیدین است.
۳) آنتی موسکارینها :
آتروپین و سایر داروهای مشابه با اثر بر اعصاب دستگاه گوارش ،باعث کاهش ترشحات و حرکات آن میشوند. ایمی پرامین هم با مکانیسم مشابهی عمل میکند.
۴) مهارکننده های پمپ اسید:
امپرازول یک پیش داروست که در محیط اسیدی معده به عامل فعال تبدیل می شود و با اثر بر سلولهای معده باعث سرکوب ۱۰۰% اسیدمعده میشوند.در زخم معده و دوازدهه شدید،آسیب مری،ریفلاکس،زولینگر الیسون و سایر حالاتی که با افزایش اسید معده همراه هستند مثل تومورهای معده به کار میروند.مقدار مصرف آن ۲۰ تا ۶۰ میلیگرم یکبار در روز است.تجویز مداوم آن در طولانی مدت میتواند باعث عوارضی مثل کم خونی شود که البته خیلی نادر است.
داروهای دیگر این دسته عبارتند از :
ـ lansoprazole
ـ rabeprazole
ـ rantoprazole
۵) داروهای محافظت کننده مخاط:
سوکرالفات با پوشاندن سطح زخم و جذب مخاطی،موجب حفاظت مخاط از اسید و صفرا می شود.فعال شدن آن مستلزم حضور اسید در معده می باشد به همین دلیل نباید با داروهای آنتی اسید یا مهارکننده های پمپ اسید استفاده شوند.
بیسموت ساب سالیسیلات از قدیم بر معده اثر داشته است و اثر آن مشابه سوکرالفات است.ممکن است در عفونت با هلیکو باکتر پیلوری ،اثر ضد میکروبی هم داشته باشد.
کربنوکسولون ماده موثری است که از گیاه شیرین بیان به دست می آید.مکانیسم اثر آن هنوز به درستی شناخته نشده است ولی احتمالا باعث افزایش ترشح موکوس می شود.این دارو موجب احتباس سدیم و افزایش فشار خون می شود.
۶) دارو های موثر در حرکات لوله گوارش:
متوکلوپرامید و سیزاپراید دو دارئی هستند که با اپر بر اعصاب لولهگوارش باعث تسریع پاکسازی مری،بسته شدن دریچه مری،افزایش حرکات معده و کوتاه کردن زمان عبور مواد از روده می شوند.مجموعه این خواص باعث شده تا در ریفلاکس مری،نارسائی حرکات معده در دیابتی ها و قطع اعصاب لوله گوارش مورد استفاده قرار گیرند.علاوه بر این متوکلوپرامید دارای اثر ضد استفراغ خوبی است و عوارض آن بیشتر به صورت ترشح شیر،اختلال قاعدگی و پارکینسون است،ولی عوارض سیزاپراید بیشتر عوارض قلبی و آریتمی است.
۷) دارو های ضد استفراغ:
مهمترین این دارو ها عبارتند از
▪ آنتی هیستامین ها
▪ فنوتیازین
▪ متوکلوپرامید
▪ اندانسترون
▪ ماری جوانا
▪ کورتونها
آنتی هیستامینن ها با اثر بر گیرنده های هیستامینی و اثر آرام بخش باعث تسکین بیمار می شوند بخصوص در افرادی که بیماری مسافرت دارند.هیوسین بوتیل بروماید(اسکوپولامین)و دیمن هیدرینات هم بر این نوع استفراغ ها موثرند. از متوکلوپرامید می توان در استفراغ های ناشی از شیمی درمانی و بعد از اعمال جراحی استفاده کرد.
۸) داروهای لوزالمعده:
در نارسائی پانکراس از این داروها استفاده می شود.البته به علت اثر تخریبی اسید معده بر آنها مجبور هستند که مقادیر بالائی از این داروها استفاده شود،به همین علت احتمال افزلیش اسید اوریک خون و تشکیل سنگهای کلیوی در افراد مستعد وجود دارد.اثر بخشی و مقدار دارو را با اندازه گیری چربی مدفوع بررسی می کنند.
۹) نلینها و مسهل ها:
موادی هستند که دفعات اجابت مزاج و دفع مدفوع را افزایش می دهند.این مواد باعث افزایش آب محتویات روده و تسهیل دفع آنها می شوند. لاکتولوز هم به همین صورت اثر می کند.پارافین و روغن کرچک هم باعث اثر ملین می شوند.
۱۰) داروهای ضد اسهال:
موادی که قئیم الایام استفاده می شدند فراورده های تریاک بودند ولی امروزه محصولاتی از آنها مثل دیفنوکسیلات و لوپرامید به هبازار عرضه شده اند که با اثر بر اعصاب لوله گوارش باعث کاهش حرکات روده میشوند.در کولیت اولسرو وخیم و تب تیفوئید نباید از آنها استفاده کرد.همچنین در عفونت های روده ای بخصوص در کودکان زیر دو سال منع مصرف دارند.اکثر مواردی که استفاده می شوند اسهال به علت اختلال در اعصاب روده است مثل سندروم روده تحریک پذیر. دی سیکلومین نیز اثرات آرام بخش بر لوله کوارش دارد و باعث کاهش دل درد می شود.
۱۱) داروهای مورد استفاده در بیماری های التهابی روده:
کولیت اولسرو و کرون دو بیماری التهابی تقریبا شایع هستند که درمان قطعی ندارند و در تسکین آنه از کورتون،مواد سرکوبگر ایمنی و سالیسیلات ها استفاده می شود.سولفاسالازین داروئی است که حاوی سالیسیلات در ترکیب خود می باشد و اثر ضد التهابی دارد.

www.simsim.blogfa.com