نگاهی به فیلم «برای آنها که دوستشان داریم»

فیلم ژاپنی برای آنها که دوستشان داریم ساخته شینجو تاکو یک فیلم انتقادی درباره سیاست های دولت ژاپن در جنگ جهانی دوم است که تلخی و خشونت شرایط موجود را به واسطه ثبت حضور تأثیرگذار زنان ثبت می کند.
فیلم شینجو تاکو بیشتر از این وجه می تواند مورد توجه مخاطب تلویزیون ایران قرار بگیرد که به واسطه فیلم و مجموعه های پخش شده به جنسی خاص از آثار ژاپنی پرداخته شده و این بار پرداختن به خشونت فضای جنگ و مرگ آن هم با استناد به واقعیت مستند، می تواند زاویه دیدی جدید را در اختیار مخاطب قرار دهد.
فیلم بر اساس فیلمنامه ای از شینتارو ایشیهارا شکل گرفته که مدت هاست وارد دنیای سیاست شده و اکنون فرماندار توکیو است. این نویسنده . فرماندار ۷۴ ساله بیشتر به خاطر خط مشی های میهن پرستانه از جمله خواندن سرود ملی در مدارس شهرت دارد و بالتبع دغدغه های او در قصه هم نمود خاص خود را پیدا کرده است.
فیلم، متکی است بر واقعیت های مستند حضور ژاپن در جنگ جهانی دوم و پروازهای انتحاری مشهور به کامیکازه که راهی برای بازگشت و زنده ماندن خلبانان جوان باقی نمی گذاشت. استراتژی حمله انتحاری خلبانان ژاپنی به کشتی های آمریکایی را اولین بار دریاسالار تاکجیرو اونیشی زمانی پیاده کرد که ژاپن در آستانه از دست دادن فیلیپین بود.
موفقیت اولین حمله کامیکازه در جزیره لیتی در ۱۹۴۴ ارتش ژاپن را بر آن داشت برای چنین حملاتی از جوانان بیشتر استفاده کند و... این ماجرای مستند بستری می شود برای روایت داستان فیلم برای آنها که دوستشان داریم. با چنین پیش درآمدی به نظر می آید با فیلمی مردانه، تلخ و خشن مواجهیم که در آن جایی برای حضور شخصیت های زن نیست؛ زنانی که همواره حضوری ملموس و جذاب دارند و به هر کاری وجهه ای آئین وار می دهند.
این همان نکته ای است که می تواند در برای آنها که ... یک امتیاز تلقی شود؛ یعنی انتخاب بستری مستند و مردانه که موقعیتی منحصر به فرد را در مناسبات این جنگ خاص محور قرار می دهد و از امتیاز حضور زنان و حس مادرانه.زنانه برای شکستن فضا بهره می برد. زنانی که این بار با طراحی خاص و البته باورپذیر وارد مناسبات خشن جنگ شده و با حضورشان تلخی و سیاهی موجود را تلطیف می کنند.
به این ترتیب در فیلم ضمن پرداختن به فضا و روابط حاکم بر پایگاهی که خلبانان جوان داوطلب را برای رویارویی با مرگ تعلیم می دهد، حضور یک رستوران به مدیریت زنی میانسال در نزدیکی پایگاه طراحی شده و به این ترتیب پل ارتباطی میان دو فضا با منطق داستانی برقرار می شود.
تومه زنی است که به واسطه این موقعیت منحصر به فرد فرصت این را پیدا می کند که از جوانانی که روزهای آخر عمرشان را می گذرانند، مانند فرزندان خود پذیرایی و در واقع حکم مادران غایب همه آنها را پیدا کند. با این وجه برتری که می داند چه آینده ای در انتظار آنان است و این دوگانگی در حالی که آنها را راهی قربانگاه می کند، از تومه شخصیتی خاص و چندوجهی می سازد.
به نظر می آید چیدمان شرایطی مشابه فضای گرم و صمیمی خانه در کنار توجهاتی که می تواند تنها برآمده از حس مادرانه یک زن برای جوانانی باشد که به سفر مرگ می روند، تنها انگیزه تومه برای ماندن و ادامه دادن به تکرار این کابوس تلخ است. کابوسی که هر روز با رفتن گروهی به مأموریت پایان و با آمدن سربازان جدید دوباره آغاز می شود.
ثبت این حضور زنانه هم به واسطه دراماتیک و هم به واسطه اهمیت آن در موقعیت واقعی ترسیم شده، نوعی ادای دین به مادرانی است که فرزندان خود را راهی این سفر بی بازگشت کرده اند و در واقع فیلم تاکو هم قرار است به این زوایای پنهان بپردازد که در جریان جنگ ژاپن کمتر به وجوه حسی آن پرداخته شد.
در واقع نقد سیاست های افراطی دولت ژاپن در جنگ جهانی دوم مهمترین دغدغه فیلمساز است که به عنوان تم اصلی وارد کار شده و بنا به انتخاب وی چنین چیدمانی را به همراه داشته است. به علاوه مراودات این زن رستوراندار با زنانی که برای سر زدن به شوهران جوانشان به رستوران او می آیند، راهی برای حضور جنسی دیگر از زنان فراهم می کند که دردهای مشترک و در عین حال متفاوت دارند.
حضور دختران جوان که برای فعالیت های مددرسانی به شهر آمده اند نیز از جمله طیف هایی است که تلاش شده در فضا و مناسبات خشن موجود وارد شود و نوعی نگاه همه شمول به آسیب دیدگان مستقیم و غیرمستقیم جنگ شکل بگیرد. ضمن تأکید به همان مورد اشاره شده که حضور تأثیرگذار کاراکترهای زن ژاپنی به واسطه نوع کنش و واکنش به گونه ای است که هر کاری که انجام می دهند به شکل آئینی مقدس و جزئی نگر ترسیم و این وجه در کنار کارکرد چند گانه حضور زنان پررنگتر می شود.
برای آنها که... از وجه ثبت حضوری جدید از زنان در آثار به نمایش درآمده ژاپنی در تلویزیون ایران می تواند اهمیتی خاص پیدا کند و به موازات این وجه یک فیلم انتقادی درباره سیاست های دولت ژاپن در جنگ جهانی دوم محسوب شود که تلخی و خشونت شرایط موجود را به واسطه قرینه پردازی این حضور از آن خود می کند.
این فیلم به کارگردانی شینجو تاکو محصول سال ۲۰۰۷ ساعت ۲۳:۳۰ پنجشنبه دوم خرداد از شبکه دو پخش شد. فیلمنامه را شینتارو ایشیهارا نوشته و داستان درباره پروازهای انتحاری خلبانان ژاپنی در جنگ جهانی دوم است. در این میان صاحب یک رستوران برای بسیاری از خلبانان جوان حکم یک مادر را پیدا می کند.
برای آنها که دوستشان داریم با هزینه ای حدود ۸.۱ میلیون دلار ساخته شد و در آن تورو اموری، کاتسوتاکا فوروهاتا و کلیو گری نقش آ فرینی کرده اند. در آخرین ماههای جنگ جهانی دوم بیش از ۲۰۰۰ هواپیمای ژاپنی پرواز انتحاری یا کامیکازه انجام دادند و در جریان این حملات ۳۴ کشتی آمریکایی غرق شد.

منبع : روزنامه کیهان