جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


بایدها و نبایدهای نفت در صدسالگی


بایدها و نبایدهای نفت در صدسالگی
خرداد ماه پرخاطره ای است. از روزهای بزرگی چون آزادسازی خرمشهر، عروج ملکوتی رهبر کبیر انقلا ب اسلا می، قیام خونین ۱۵ خرداد، درگذشت دکتر شریعتی و شهادت دکتر چمران که بگذریم، در این ماه اتفاقی رخ داده که بی شک در سرنوشت یک قرن اخیر کشورمان نقش مهمی داشته است.
۵ خرداد ۱۳۸۷، صنعت نفت ایران صدسالگی خود را جشن می گیرد. چه دقیقا یک سده پیش بود که سر گرگ و میش هوا جویندگان این سیاه قیمتی به مراد دل خود رسیدند و از آن پس بود که ایران، شد کشوری نفت خیز و بسیاری کشورها هم به موجب این رخداد بود که دور شدن و نزدیک شدن خود به ایران را سیاست گذاری کردند. سال های نخست کشف نفت، بیشتر مردم چیز زیادی از نفت نمی دانستند و نفت ایران و امتیاز آن میان بیگانگان دست به دست می شد. نفت ایران اما در آستانه ۴۲ سالگی خود ملی شد و از آن پس بلوغ خود را تجربه کرد. در هفتاد سالگی این صنعت، انقلا ب اسلا می به وقوع پیوست تا نفت از آن پس، بیش از پیش با دست های آشنا لمس شود.
اینک اما این صنعت در حالی قدم به دومین قرن حیات خود در ایران می گذارد که به رغم بسیاری سوابق درخشان، ضرورت بازنگری برخی سیاست های آن احساس می شود. ارتقای کیفیت ارکان و اجزای این صنعت بی شک در سنوات گذشته هدفی بوده که البته مورد توجه قرار گرفته اما نقطه ای که امروز صنعت نفت ما در آن ایستاده، جایگاهی نیست که برازنده کشوری زرخیز چون ایران باشد. با این حساب افزایش تولید نفت و گاز، حذف و ادغام شرکت ها و تشکیلا تی که اقدام به موازی کاری می کنند، یکپارچه سازی صنعت گاز، تهیه و تدوین اساسنامه وزارت نفت، حرکت به سمت صادرات فرآورده های نفتی، پرهیز از واردات فرآورده های نفتی و... تنها برخی از سرفصل هایی است که سیاستگذاران صنعت نفت کشور باید بدان توجه کنند. صنعت نفت ایران هر چه که زمان گذشته بیشتر به داخل متکی شده است. حال اما توانایی بخش داخلی بیش از این سهم اندکی است که هم اکنون صاحب آن است. شرکت های داخلی در صد سال دوم زندگی صنعت نفت در ایران می توانند گام در مسیرهای بین الملل بگذارند و ساخت و اجرای قطعات و پروژه های مختلف نفتی را در دست بگیرند.
پالا یشگاه های نفتی و گازی در ۳ دهه اخیر، چندان مجال افزایش پیدا نکرده اند و ضرورت رشد کمی آنها در سالهای آتی به شدت احساس می شود به ویژه که هر چه می گذرد،نیازها به استفاده از فرآورده های نفتی و حامل های انرژی افزایش پیدا می کند. در بخش پتروشیمی آینده درخشانی در سند چشم انداز ترسیم شده که تحقق آن توسط مدیران این صنعت برای سال ۱۴۰۴ وعده داده شده است. ارتقای جایگاه کشور در تولید، فروش محصولا ت و صادرات مهم ترین و بارزترین نکاتی است که قرار است اهالی صنعت پتروشیمی توان و نیروی خود را روی آن متمرکز کنند.
اما شکی نیست که چرخ صنعت جز با تزریق پول نمی چرخد و به عبارت دیگر دستیابی به اهداف و اجرایی شدن برنامه ها نیازمند جذب اعتبارات است. بنابراین صنعت نفت غیر از LC وفاینانس بانک های خارجی نیازمند منابعی است که در داخل کشور موجود باشد تا در صورت نیاز خواه در مواقع ضروری که زمان برای شنیدن پیشنهادهای خارجی کافی نیست و خواه در شرایطی که به هر دلیل خارجی ها در دسترس نیستند،مورد استفاده قرار گیرد. مرادما از این منابع البته چیزی جز حساب ذخیره ارزی است و در شرایط کنونی که بانک توسعه صنعت نفت هم ایده ای اجرا نشدنی به نظر می رسد، راه اندازی یک صندوق برای این منظور واجب می نماید. چند سالی می شود که تزریق گاز به میادین نفتی را نیاز و لا زمه افزایش تولید می دانند و حتی بارها آنها که در این مدت موفق به تزریق نشده اند پروژه های این بخش را به هر دلیلی اجرا نکرده اند مورد انتقاد رسانه های خارجی قرار گرفته اند. مجلس و مجلسیان هم در این مدت چند باری ضرورت اجرای این پروژه را یادآوری کرده اند.
این مهم اما قرار است با راه اندازی گاز فازهای ۶ و ۷ و ۸ پارس جنوبی تحقق یابد حال آن که نیاز است این نفت در دیگر میادین نفتی هم اجرایی شود. اصل ۴۴ قانون اساسی، این روزها نام آشنایی برای همه است چه آن قدر صاحب نظران در این باره صحبت کرده اند که هیچ ابهامی در کلیات آن برای مردم نمانده است اما روند اجرا در این خصوص بدون شک بسیار کند است. شاهد این مدعا این که هم اکنون هیچ شرکت نفتی هنوز خصوصی نشده است. در قرن دوم حیات نفت در ایران انتظار می رود اقتصاد ایران با الگوبرداری از نمونه های موفق جهانی، خاصه در بخش نفت درمسیر خصوصی سازی حرکت کند.
ورود نفت خام به بورس نفت هم چنانچه رخ دهد،اتفاق بزرگی افتاده است چرا که در آن صورت بازار ایران می تواند بازار جهانی را هم تحت تاثیر قرار دهد; حال آن که ایده تشکیل سبد جهانی برای خرید و فروش نفت نزدیک تر به واقعیت می نماید.
... آنچه به عنوان الزامات توسعه صنعت نفت ذکر شد و عملیاتی شدن آنها را در قرن دوم صنعت نفت ضروری دانستیم، مشتی است نمونه خروار از فاکتورهایی که این صنعت حیاتی کشور باید داشته باشد تا آوازه اش در جهان انرژی روزبه روز بیشتر و بیشتر شود.
نویسنده : رضا لیاقت ورز
منبع : روزنامه مردم سالاری


همچنین مشاهده کنید