امید به جهانی آرام تر در سایه آرامش خانواده

جهانی را که امروزه در آن زندگی می کنیم، جهان ارتباطات نام داده اند. ارتباطات فضای اجتماعی مورد نیاز برای زیست انسان ها را فراهم میآورد. این عامل برای زیست جمعی به همان میزان موثر و تاثیرگذار است که دریا برای ماهی. در پرداخت به مسائل ارتباطات انسانی، شک نیست که فراگرد ارتباطات در محدوده روابط بستری شکل می گیرد و این روابط خود به ضرورت از جهات مختلف پدید میآیند که عبارتند از: کار، تفریح، تشکیل خانواده و...
در این گفت و گو سعی خواهیم کرد به این روابط در زندگی زوج های جوان به درستی نگریسته و عوامل تسهیل کننده یا بازدارنده آنها به مخاطبین معرفی گردد تا آنان نیز در بهبود روابط خود با دیگران آنها را مورد توجه قرار داده و این تعامل و ارتباط را بهبود بخشد.
نظر به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا پای سخنان ارزشمند یکی از کارشناسان محترم روانشناسی، سرکار خانم شکیبا بشیر فرهمند نشسته و به بررسی مهمترین مشکلا ت ارتباطی زوج های جوان بپردازیم. این گفت و گو بیست و هشتم اردیبهشت ماه، در دفتر کار ایشان صورت گرفت.
▪ خانم فرهمند اگر مایل باشید ابتدا از معیارهای ازدواج شروع کنیم:
ـ معیارهای ازدواج در گذشته بسیار کلی بود، به عنوان مثال بیشتر جوانان و والدین آنها به موضوعاتی نظیر نجابت، اصالت خانوادگی، میزان درآمد مکفی و... اهمیت داده و همواره آنها را به عنوان معیاری برای انتخاب همسر مد نظر داشته به آن عمل می کردند اما امروزه قشر جوان جامعه برداشت درستی از معیارها نداشته و خود نیز نمی دانند تا برای انتخاب همسر و تشکیل خانواده چه مسائلی را بایستی در نظر بگیرند که البته در چند دهه اخیر دستاوردهای روانشناسی تا حد بسیار زیادی به انتخاب بهتر منجر گردیده است.
من ازدواج را به باغ پر از گلی تشبیه می کنم که با انتخاب صحیح و مناسب کلید این باغ رویایی به دست فرد سپرده می شود اما بایستی توجه داشت که این باغ زیبا همواره نیاز شدیدی به توجه و مراقبت دارد تا بتواند همیشه با طراوت و شاداب باشد و در آرامش کامل، اعضای خانواده بتوانند به سوی کمال حرکت نمایند و این یکی از رسالت های بزرگ بشر است. لا زم به یادآوری است در اکثر موارد آگاهی به علم روانشناسی می تواند زوجین و اعضای خانواده را در راه رسیدن به اهداف بزرگ یاری دهد. یکی از این راهکارها، مشاوره جوانان قبل از ازدواج و تشکیل زندگی مشترک است که توصیه می گردد جوانان حداقل در سه جلسه مشاوره کارشناسی شرکت نموده و از نقطه نظرات یکدیگر آشنا شوند. در این جلسات میزان توافق و سازگاری افراد با یکدیگر سنجیده خواهد شد. تستی است معروف به تست (MMPI) که در جلسه سوم این تست به دو جوانی که قصد تشکیل خانواده را دارند داده می شود که در آن به یازده خصوصیت اشاره شده و نتیجه آن بر روی منحنی ترسیم می گردد که البته به نتایج این تست ها تا میزان بسیار بالا یی (۹۵-۹۰ درصد) می توان اطمینان داشت و چنان چه مشکلا ت خاصی در طول جلسات مطرح شود این جلسات ادامه خواهد داشت.
یکی از مشکلا ت و مسائل مهمی که امروز در امر ازدواج به وجود آمده عدم انطباق فرهنگ جوان (پسر و دختر) با فرهنگ خانواده خویش است. در اغلب موارد خانواده دارای فرهنگی سنتی و بومی است در حالی که فرهنگ جوان منطبق بر فرهنگ جدید مدرن امروزی است و همین عدم انطباق و هماهنگی منجر به بروز مسائل و مشکلا تی در امر ازدواج و انتخاب همسر می شود از سویی فرزند خانواده خواستار همسری منطبق بر خواسته ها و باورهای ذهنی خویش است و از سویی دیگر والدین خواستار همسری در شان و منطبق بر خواسته های خویش و این نقطه آغاز و شروع اختلا فات خانوادگی است که در آینده گسترش خواهد یافت.
خانم فرهمند در پاسخ به این پرسش که برخورد والدین چگونه باید باشد تا از بروز بسیاری مشکلا ت و تنش ها جلوگیری شود افزود: در برخی مواقع والدین به هنگام ازدواج فرزندانشان چنین احساس می کنند که آنها را از دست خواهند داد که البته این موضوع خود نوعی اختلا ل است و به قول شاعر بزرگ سهراب سپهری چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید.
چه بسا در بسیاری موارد اختلا فات در اثر آن است که شخص چنین می اندیشد که دیگران او را نمی فهمند و درک نمی کنند که البته در چنین حالتی فرمول اصلی آن است که خود را به جای شخص مقابل قرار داده و به او نشان دهید که او را می فهمید و درک می کنید.
در پاره ای از امور، عروس خانواده به مادر همسرش به چشم یک رقیب می نگرد و نسبت به او دارای ذهن شرطی می شود که البته تاکید کلیه کارشناسان روان شناسی بر آن است که تا حد امکان از این افکار پوسیده حذر کنید زیرا این ذهنیات خانمان سوز خواهد بود.
وی همچنین تاکید کرد همواره به یاد داشته باشید که شخص تنها قادر است خود را تغییر دهد و اگر برخورد با طرف مقابل، برخوردی مثبت و منطقی باشد تنها می توان امیدوار بود که او تحت تاثیر قرار گیرد.
او در ادامه این مطلب به جریان آب در رودخانه اشاره نمود و گفت: هنگامی که آب در رودخانه ای در حال جریان است و به مانعی برخورد می کند سعی خواهد کرد تا ازگوشه و کنار مانع عبور کرده و هرگز در اندیشه از جا کندن آن مانع نیست بنابراین اگر انسان نیز همچون آب روان و جاری باشد (با حفظ ارزش ها) و از انعطاف بیشتری برخوردار باشد قادر خواهد بود تا راه را تغییر دهد.
ایشان به نوع برخورد عروس و داماد خانواده با مادر همسرانشان اشاره نمود و گفت: این نوع برخورد و ارتباط تا حد بسیار زیادی به میزان هنرمندی شخص و به عبارتی هنر برقراری ارتباط وی بستگی دارد و هرچه در این امر تبحر بیشتری داشته باشد قادر خواهد بود تا رابطه مطلوب تری را ایجاد کند.
چنانچه بخواهیم ارتباط بین زوجین را مورد بررسی قرار داده و آنها را طبقه بندی کنیم می توان موارد زیر را مطرح کرد:
۱) ارتباط موثر: در این نوع ارتباط بایستی خود را به جای طرف مقابل قرار دهیم.
۲) از توافق می توان به توافق رسید، نه از اختلا ف: برای برقراری ارتباط مفید و موثر با مخاطب ابتدا بایستی سعی کنیم تا نقاط مشترک را از میان نقطه نظرات و پیشنهادات وی استخراج کرده و به او تفهیم کنیم که در آن مورد خاص با نظرش توافق و اتفاق نظر داریم، در چنین شرایطی می توانیم در جایی که دارای نظر مخالف هستیم، ابراز عقیده کنیم.
او همچنین به رابطه بین شادی، توقع و موفقیت اشاره کرد و افزود: بین شادی و توقع رابطه معکوس وجود دارد، به عبارتی هرچه میزان توقع شخص بیشتر باشد از شادی او کاسته خواهد شد.
موفقیت = شادی
با توقع نمی توان به خواسته رسید و این توقع بایستی کنترل شده و توان فرد نسبت به آن سنجیده شود. فرهمند همچنان ضمن تاکید بر چند نکته در برقراری ارتباط موثر گفت: در جریان ارتباط تقریبا بیشتر افراد از لغات و عباراتی استفاده می کنند که جایگزینی این عبارات می توانند به طرز چشمگیری نوع و نحوه برقراری ارتباط را تغییر دهند.
بعضی عبارات نظیر (باید، چرا) نه تنها باعث ایجاد تنش در مخاطب می شود بلکه اکثر موارد شخص (به ویژه آقایان) در برابر این عبارات حالت تدافعی به خود گرفته و به علا وه این عبارات باعث ایجاد انقباض در شخص گشته و همین انقباض خود می تواند منجر به بیماری های مختلف گردد. مثلا : (چرا دیرآمدی؟)، (باید به خانه مادرم برویم) در چنین مواقعی می توان از عباراتی نظیر: (بهتر است به خانه مادرم برویم)، (چه خوب است به خانه مادرم برویم) و... استفاده کرد و خوب است بدانیم در زندگی تنها یک باید وجود دارد و آن هم در برابر مرگ است. پس باید از باید اجتناب کرد.
اگر فکر و ذهن و عمل افراد هم جهت و همسو باشد می توان به موفقیت امیدوار بود و چنانچه زوجین در ارتباط با یکدیگر این مسائل و موضوعات را در نظر گرفته و از آنها به شکلی صحیح استفاده نمایند می توان به ایجاد یک رابطه صحیح و صمیمی میان آنها مطمئن بود! و همچنان ضمن تاکید بر برخی از مسائل نظیر تشویق، احترام، ورزش و تفریح، حسن جویی و توجه به توجه، از آنها به عنوان ویتامین های ارتباط یاد کرده و به نکته بسیار حساسی اشاره کرده و افزود:
هیچگاه یک انسان را تشویق نکنید بلکه همواره عمل او را مورد تشویق قرار دهید. گفتن این جمله که (تو مرد خوبی هستی) می تواند بسیار مخرب باشد اما تشویق عمل و رفتار وی بسیار مفید و موثر است.
هیچگاه شخصیت و وجود همسر را تنبیه نکنید زیرا این عمل همواره باعث ایجاد ناراحتی در وی و احساس دوری و فاصله می شود. مقایسه همسر با همسر دیگری نیز از جمله موارد بسیار مخرب در برقراری ارتباط است، زیرا این ایجاد رقابت می تواند سبب ایجاد تاثیر منفی بر زوج یا زوجه گردد.
زیرا هنگامی که فردی را با دیگری مقایسه می کنیم، همین عمل به ظاهر ساده، بذرهای عناد و رقابت خصمانه نسبت به وی را در دل شخص می کارد، پس هر فردی را تنها می توان با خود او مقایسه کرد.
ایشان از این موارد به عنوان ویروس های ارتباط نام برده و در پایان به چند کتاب مفید و موثر در زمینه روان شناسی اشاره کرد و از کلیه افراد قبل، حین و بعد از ازدواج خواست تا همواره آنها را مورد مطالعه قرار دهند.
۱) آئین همسرداری نوشته آیت الله العظمی علا مه امینی که این کتاب در لیست کتاب های فرهنگ خودی است و از جمله کتاب های بسیار مفید و موثر در زمینه ارتباطات است.
۲) کتاب در جستجوی عشق زندگی اثر نیل کوک بارن ترجمه آقای مهدی قرچه داغی
۳) کتاب عشق هرگز کافی نیست اثر پروفسور آیرون بیک ترجمه آقای مهدی قرچه داغی

نویسنده : طراحی، تهیه و تنظیم: تکتم عین اللهی

منبع : روزنامه مردم سالاری