تشنج چیست؟

تشنج عبارت است ازاختلال موقتی درمغز،این اختلال دو عملکرد وخصوصیت دارد
اول اینکه : به صورت ناگهانی آغازمیشود
دوم اینکه : غیرارادی وغیر قابل کنترل است
● علایم تشنج چیست؟
وقتی کودکی تشنج میکند ممکن است شما هریک ازاین علایم راببینید:
۱) کودک دچار اختلال هوشیاری شودیعنی اطرافیان رانشناسد متوجه زمان ومکان نباشد،به صدازدن شماپاسخ ندهد یا بیهوش روی زمین بیفتد.
۲) حرکاتی غیر ارادی در اعضای بدن کودک ظاهر شود این حرکات ممکن است قسمتی از بدن یاتمام اعضا را درگیرکند.ممکن است کودک به شدت دست وپابزند،روی زمین بیفتد،سروچشمهای کودک به یک طرف بچرخد یا اینکه فقط یک دست یا یک پای کودک دچار حرکات تکان دهنده شدید شودواین حالت چند ثانیه تا چنددقیقه طول بکشد معمو لأ این حملات کمتر از ۱۰دقیقه طول میکشد.
۳) ممکن است کودک درزمان حمله کنترل ادرار خود را از دست بدهد.
۴) گاهی کودک به صورت ناگهانی رفتاری غیر عادی نشان میدهد مثلأ بدون آنکه متوجه اطراف باشد،شروع به دویدن میکند.
۵) ممکن است کودک برای چند لحظه به نقطه ای خیره شده ودر این مدت متوجه اطراف نباشد.·
● آیاهر کودکی یک بار تشنج کند،تا اخر عمر دچار حملا ت تشنج خواهد شد ؟
در سنین۶ماه تا۵سالگی مغز کودکان به افزایش درجه حرارت بدن حساس است در نتیجه۳-۴در صد کودکان در این سنین با تب های شدید(بیش از۳۸درجه)دچار تشنج میشوند. اکثریت این کودکان بعد از سن۵سالگی دچار تشنج نمیشوند.شایعترین سن برای تشنج ناشی از تب۱۸-۱۴ماهگی است وزمان آن ازچندثانیه تا۱۰دقیقه طول میکشد وبندرت تشنج ناشی ازتب بیش از یکبار اتفاق میافتد.
● علت تشنج همراه باتب چیست؟
بیشترمواقع تشنج همراه با تب دراثر عفونتهای ویروسی دستگاه تنفس فوقانی یاعفونت حاد گوش میانی ایجاد میشود.گاهی ممکن است علت تشنج باتب مننژیت باشد.
آیا تشنج درنوزادان شایع است؟
تشنج در نوزادان چه علایمی دارد؟
علت تشنج در نوزادان چیست ؟
لازم به ذکر است کودکان قبل از سن ۶ ماهگی که شامل نوزادان نیز می شوند به علت تب بالا دچار تشنج نمی شوند
اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج در زمان تب می شود به این نکات دقت فرمائید :
۱) هرگاه کودک شما به علت سرماخوردگی یا هر عفونت دیگری دچار تب شدید شد حتما ” با استفاده منظم از داروی ضد تب ( استامینوفن ) و پا شویه با آب ولرم تب کودک را کاهش دهید .
۲) هیچگاه برای کاهش تب کودک از آسپرین یا آمپول های تب بر استفاده نکنید .
۳) کودک رابرای بررسی علت تب نزد پزشک ببرید .
۴) در صورتی که پزشک احتمال مننژیت را در کودکی بدهد کشیدن مایع نخاع کودک جهت آزمایش و تشخیص بیماری ضروری است . در این زمینه با پزشک همکاری کنید .
۵) اگر کودک شما سابقه تب و تشنج دارد با نظر پزشک در زمان تب شدید علاوه بر استامینوفن و پاشویه کردن کودک از داروی ضد تشنج به مقداری که پزشک دستور داده استفاده کنید تا از تشنج کودک پیشگیری شود .
۶) اگر بعد از تشنج کودک پزشک دستور داد تا کودک شما به مدت طولانی ( حدود ۲ سال ) از داروهای ضد تشنج استفاده کند .
حتما ” این داروها را طبق دستور در زمان مناسب مصرف کنید و از کم کردن یا قطع کردن خود سرانه داروها بپرهیزید .
اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج بدون تب ( صرع ) است به این نکات دقت فرمائید :
۱) کودک شما تا زمانی که پزشک دستور دهد باید داروی ضد تشنج مصرف کند .
۲) هیچ گاه دارو را خود سرانه قطع نکنید یا مقدار آن را کاهش ندهید .
۳) کودکان مبتلا به حملات تشنج بدون تب ( صرع ) باید همواره مراقبت شوند بدون انکه فعالیت جسمی ایشان محدود شود . در زمان انجام کارهای حساس مثل شنا یا استحمام حتما” از نزدیک مراقب کودکتان باشید . اگرکودکتان تمایل به بالا رفتن از بلندیها ، درخت یا وسایل بازی دارد نزد کودکتان بمانید .
۴) در صورتی که کودکتان دچار حمله تشنج شد او را به پهلو بخوابانید جسم سفتی ( چوبی یا چرمی یا پارچه ای ) بین دندانهای کودک بگذارید تا زبانش در اثر قفل شدن دندانها آسیب نبیند . اطراف کودک را خلوت کنید و لباسهای تنگ یا زیور آلات را از گردن او باز کنید تا راحتتر نفس بکشد .در زمان تشنج هیچ ماده خوراکی یا آب را وارد دهان کودک نکنید و سریعا” او را به بیمارستان برسانید .
● تعریف انواع تشنج:
۱) فوکال یا پارشیال:
جریان تشنج از یک نقطه مغز شروع می شود. این تشنج به سه نوع تقسیم می شود:
الف) simple partial seizure:
کاهش سطح هوشیاری نداریم. می تواند به صورت موتور(پرش دست)، حسی(پارستزی یا سرگیجه)، اتونومیک(تعریق یا برافروختگی) یا psychic باشد.
ب) copmplex partial seizure:
کاهش سطح هوشیاری داریم. البته قبل از این کاهش هوشیاری اورا وجود دارد که بیشتر به صورت احساس در اپیگاستر است و پس از کاهش سطح هوشیاری حرکات اوتوماتیسم به صورت جویدن یا بلع داریم. Temporal lobe epilepsy نوعی از آن است.
ج) partial seizure with secondary generalization:
اول تشنج فوکال داریم و بعد ژنرالیزه می شود. جهت تمیز از تشنج ژنرالیزه اولیه باید از EEG استفاده کرد که تشنج فوکال اولیه را نشهن می دهد.
۲) ژنرالیزه: هر دو نیمکره همزمان تخلیه می شوند. این تشنج به پنج نوع تقسیم می شود:
الف) absence یا petit mal:
در بچه ها به صورت از دست رفتن هوشیاری برای ۵ تا ۱۰ ثانیه. تون بدن حفظ می شود. در EEG امواج ۳ هرتز spike & wave داریم.
ب) atypical absence:
مثل absence با ۴ تفاوت: شروع و ختم تشنج تدریجی تر است، فرکانس امواج ۵/۲ هرتز است، مدت حملات طولانی تر است. علایم نورولوژیک و مشکل مغزی وجود دارد.
ج) tonic-colonic یا grand mal:
بدون اورا با دو فاز تونیک به صورت انقباض کل بدن و سیانوز و گاز گرفتن زبان و میدریاز و تاکی کاردی و بالا رفتن فشار خون و سپس فاز کلونیک به صورت پرش. کل تشنج یک دقیقه طول می کشد. پس از آن فاز post-ictal داریم.
د) atonic:
یک دفعه بیمار روی زمین می افتد.
ه) tonic
۳) تشنج میوکلونیک نوجوانان:
پرشهای میوکلونیک دو طرفه در صبح قبل از بیدار شدن. به هنگام کم خوابی دیده می شود. هوشیاری حفظ می شود. بسیاری از آنها نهایتا تشنج ژنرالیزه ای بروز خواهند داد. شرح حال فامیلی اغلب مثبت است.
۴) سندرم لنوکس:
انواع مختلف تشنج را داریم که مقاوم به درمان است. اختلال CNS و MR هم داریم.
۵) febrile convulsion:
به صورت ژنرالیزه از ۳ ماهگی تا ۵ سالگی بدون عفونت CNS. اگر یکی از سه ویژگی زیر باشد complex febrile seizure گویند: تکرار شونده، بیش از ۱۵ دقیقه یا وجود علایم فوکال. نوع simple خطر صرع را در آینده بالا نمی برد ولی نوع complex می برد.

منبع : پزشکان بدون مرز