مهندس نصرالله خادم

مهندس نصرالله خادم در سال ۱۲۸۹ تهران متولد شد ، و پس از دریافت دیپلم از دبیرستان علمیه تهران ، در سال ۱۳۱۲ همراه آخرین گروه اعزامی به خارج ، رهسپار فرانسه گردید . در اواخر سال ۱۳۱۷ پس از گذراندن دوره مهندسی معدن از دانشکده معدن پاریس که شهرت و اعتبار فراوانی در زمینه معدن دارد ، به ایران برگشت .او در تمامی مراحل تحصیلی از شاگردان ممتاز و نمونه بود .
پس از انجام خدمات سربازی در خدمات دو لتی به ترتیب در سمت های مهندسی معدن زغال سنگ شمشک ، نظارت معادن خصوصی حوضه البرز ، ریاست معدن ذغال سنگ شمشک ، بازرس شرکت سهامی معادن زغال سنگ ، مدیر عامل معادن هرمزگان و قشم ، غضو هئیت مدیره و سپس مدیر عامل شرکت سهامی کل معادن و ذوب فلزات به کار پرداخت .
به موازات این مشاغل فنی و اداری ، آموزش درس زمین شناسی را نیز در دانشکده علوم دانشگاه تهران به عهده گرفت . اکثر کسانی که با فعالیت های ایشان کم و بیش آشنا هستند بر این باورند که خادم در بنیان گذاری صنعت نوین معدن کاری ایران نقش بسیار ارزشمندی داشته است . کوشش های درخشان او در بخش دو لتی ، و راهنمایی های مفید او در تجسس خصوصی معادن در اکتشاف معدن طلای موته و کشف معدن سرچشمه ( با همکاری زنده یاد مهندس علی انتظام ) و مواردی دیگر از اینگونه ، موجب می گردد که در تاریخ معدن کاری جدید میهن عزیزمان ، نامش جاودان بماند . وی در اواخر سال ۱۳۳۹ پس از تصویب قانون تاسیس سازمان زمین شناسی کشور ، عهده دار تشکیل این سازمان گردید و توانست در زمانی کوتاه با گزینش و جلب جوانان مستعد دانش آموخته در رشته علوم زمین و همکاری شماری از کارشناسان سازمان ملل متحد ، این مؤسسه جوان و نو پا را به سطحی شایسته و در خور تحسین ناظران بین المللی برساند و متخصصان کار آمدی در رشته های مختلف علوم زمین تربیت نماید . در کوتاه زمانی برای بخش بزرگی از پهنه گستره ایران زمین ، نقشه های زمین شناسی با مقیاس ۰۰۰۰۰ ۱/۱ و ۰۰۰۰ ۲۵/۱ همراه گزارش های آنها با کیفیتی بسنده در سطح جهانی ، تهیه و انتشار یافت . در زمینه شناسایی و کشف کانسار های معدنی اعم از فلزی و غیر فلزی ، بررسی های دقیق با همکاری واحد های ژئو فیزیک زمین و هوایی و ژئو شیمی به عمل آمد و شماری از ذخایر معدنی کشور شناسایی و گزارش های آنها تهیه و تاثیر زیر بنایی این سازمان در اقتصاد کشور نمایان تر گردید .
بخش زمین شناسی مهندسی سازمان ، با خدمات شایسته و ارزنده خود توانست اهمیت سازمان را در امور فنی کشور بهتر بشناساند . در بخش مرکزی سازمان آزمایشگاه های مختلف و مجهزی در رشته علوم زمین مانند : تجزیه سنگهای معدن و اسپکتروگرافی ، آب شناسی ، کانی شناسی ، ژئو شیمی ، سنگ شناسی، دیرینه شناسی و همچنین کارگاه نیمه صنعتی پر عیار کردن سنگهای معدنی ایجاد شد که نه تنها پاسخ گوی پژو هش های مورد نیاز گروههای صحرایی سازمان می باشد ، بلکه به معدن کاران بخش خصوصی نیز کمک های شایان توجهی مینماید .
در واحد کار تو گرافی ، تهیه نقشه های زمین شناسی با کیفیت بین المللی چاپ و انتشار یافت . کتابخانه سازمان که در کشور ، بهترین مرجع در زمینه علوم زمین شناسی و معادن ایران است به وجود آمد . موزه ای زیبا ازکانی ها و سنگها ، فسیل ها و نیز نمایشگا هی کوچک و دیدنی از ابزار های معدن کاری ایران باستان فراهم گردید . سر انجام در دورانی کوتاه دانسیته های پایه ای زمین شناسی سازمان جهان گسترش یافت و مورد توجه محافل جهانی قرار گرفت که در اوایل سال ۱۳۵۳ در کمیسون بین المللی تهیه نقشه های زمین شناسی جهان CGMW که در پاریس تشکیل شد ، با وجود پیشینه چندین ده ساله سازمان های زمین شناسی در کشور های دیگر منطقه ، تهیه و تلفیق نقشه های زمین شناسی خاور میانه ، به سازمان زمین شناسی ایران واگذار شد .
همکاران و همراهان مهندس نصرالله خادم در طی مدت ۱۴ سال اولیه تاسیس این مجتمع پژوهشی و فنی هرگز فراموش نمی کنند که بنیان گذاری این سازمان و راهبری کارشناسان جوان آن ضمن بهره مند شدن کوتاه مدت از متخصصان سازمان ملل ، به عهده این شخصیت خستگی نا پذیر بود که تا زمان باز نشسته شدن ( مهر ماه ۱۳۵۳) در توسعه و سربلندی آن صادقانه کوشید و به آن عشق ورزید . وی به استعداد جوانان ایرانی در جهت بسندگی کشور و بی نیازی از بیگانگان سخت باور داشت و تا واپسین دم حیات نیز بر آن پای فشرد .
آری چنین بود : این پیر فرزانه در راه پرورش سازمان زمین شناسی کشور از هیچ کوششی فرو گذار نکرد و هر رنجی را با شکیبایی به جان خرید و در برابر نا سپاسی و داوری های نا بجا با لبخندی پر معنا ، بردبار و خاموش ماند . به این سروده حافظ بزرگ ایمان داشت و با منش خود ، آنرا به یاد همگان می آورد .
غبار راه طلب کیمیـای هر روزی است
غلام دولت آن خاک عنبرین بویم
در مهر ماه ۱۳۵۳ از طرف کارکنان سازمان به مناسبت باز نشسته شدن ایشان و تنی چند از پیشکسوتان دیگر ، همایش گرمی در سالن کتابخانه سازمان برگزار شد . در این مراسم جناب آقای مهندس علیپور از طرف کلیه همکاران یادمانی به حضور ایشان تقدیم نمود . مهندس خادم در پایان این گرد همایی مطالب بسیار ارزشمند و پند آموزی بیان فرمود که بر روی نوار ضبط است . اینک بخشی از آن سخنان :
" برگزاری این مراسم و دریافت هدایا بزرگترین پاداش زحمات گذشته ماست . و من شخصا آن را به هر هدیه دیگری که قرار میشد از طرف شخص یا مقام دیگری به من داده میشد ، ترجیح می دهم . من این هدیه را به عنوان شیئی گرانبها که نشانه و یادگار ۱۴ سال همکاری صمیمانه و محبت واقعی شما دوستان می باشد ، نزد خود نگه داشته و عزیز می دارم . من امیدوارم که با نیروی جوان و فعالی که عهده دار امور سازمان گشته ، این راه را به خوبی طی کرده و هر روز خبر های خوشی از سازمان و پیشرفت های آن به گوش همه ما برسد . ما چون در پرورش این نهال سهیم بوده ایم ، بنابر این خوشحال خواهیم شد که بیش از پیش این نهال برومند تر شده و پر ثمر تر گردد . سخن را کوتاه می کنم و فقط می گویم صادقانه و صمیمانه آنچه را می توانستم انجام دهم ، پیاده نمودم"
زنده یاد مهندس نصرالله خادم تا ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۷۸ که چشم از جهان فرو بست ، دلبستگی های خود را به بررسی های علمی و فنی و توجه به پیشرفت های سازمان زمین شناسی و اکتشاف معدنی کشور حفظ نمود .

منبع : سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ـ مدیریت شمال شرق