بی سوادی نوین

یک بار دیگر جهان چیزی حدود ۲۰ سال بعد از اینکه یک نظریه پرداز، تحول امری را پیش بینی نمود و آمریکایی ها خود را در قبال آن آماده کردند، به جنب و جوش درآمده است تا خود را در یک جبهه واحد قرار دهد تا مگر به چالش های موجود بر سر راه انقلاب اطلاعاتی مستولی شده و خود را بیمه نماید. چالش های فراوانی در این راه قابل پیش بینی است که تسلط بر آنها نیازمند اجماع جهانی است. مسائلی مانند لزوم هماهنگی در تدوین استانداردهای فنی اینترنت، شکل دادن به مبنا و منابع اینترنت، هماهنگی در سیاست های جلوگیری از انحراف در استفاده از اینترنت، مسائل امنیتی و حفاظتی در شبکه و مقابله با برنامه های مخرب و مسائلی از این دست. هر چند پایه و اساس در جامعه اطلاعاتی، آزادی اطلاعات و جریان یافتن آنها در بزرگراه های اطلاعاتی است ولی لزوم قانومند شدن برخی امور نشان می دهد که باز بودن بی حد و حصر شبکه و فقدان قانونمندی آن می تواند آسیب های مخربی نیز در پی داشته باشد. دولت ها به این نتیجه رسیده اند که می باید نحوه عمل واحدی را برای رویارویی با چالش ها برگزینند و از پراکندگی پرهیز کنند.
برای شکل گیری این عمل واحد، حضور کشورهای جنوب در کنار کشورهای شمال مهم تلقی می شود. علت آن، بین المللی بودن ذاتی اینترنت است. اینترنت به صورت ذاتی و ریشه ای مرز نمی شناسد. یعنی تصور شدنی نیست که یک کاربر تنها به سایت های داخلی دسترسی داشته باشد و برای راه یافتن به سایت های خارجی از گذرنامه یا پاسپورت استفاده کند. به همین دلیل برای آنکه قانونگذاری اطلاعاتی مفید فایده گردد، بایستی عملاً بین المللی باشد. تشکیل اجلاس( WSTS world summitinformation society) در سال ۱۹۹۸ در نشست ITU (اتحادیه بین المللی مخابرات) اعضا به این نتیجه رسیدند که شکاف غنی و فقیر زیاد شده است.
با توجه به نقش آفرینی ابزارهای مخابراتی در عرصه جهانی از جمله اقتصاد بین المللی، این اتحادیه تصمیم گرفت حرکتی برای مهار این شکاف شروع نماید. بر پایه همین ایده بود که سازمان ملل تصمیم گرفت این فکر را قانونمند نماید. مجمع عمومی سازمان ملل برای منظور با صدور قطعنامه ای از ITU خواست تا وظیفه برپایی اجلاس سران را بر عهده بگیرد، اجلاسی که در آن بتوان با حضور سران کشورهای جهان به بیان حساسیت این مسأله پرداخت. علاوه بر آن سازمان ملل از مدت ها قبل خود نیز به فکر چنین حرکتی بود. وقتی بیانیه هزاره در سازمان ملل مطرح بود یکی از بندهای قابل توجه آن دقت در نقش ارتباطات و اطلاعات بود، زیرا این دو می توانستند نقش عمده ای در توسعه پایدار هزاره سوم ایفا کنند. در واقع سازمان ملل پس از تصویب کلیات، پرداختن به جزئیات و عملی کردن این تفکر را به ITU واگذار کرد، زیرا طبق منشور ITO به دلیل اینکه سازمانی تخصصی به شمار می رود وظیفه های اینچنینی را نیز به گردن دارد. پایه و اساس برای این مسأله نیز منشور ملل متحد و اعلامیه جهانی حقوق بشر است. سازماندهی این اجلاس هر چند با ریاست دبیر کل ITU بوده است ولی با حضور سازمان های دیگر از جمله UNESCO، WTPO، UPU، WHO، FAO، ILO، UNEP، UNTDO، IEIA، ICAO و چند سازمان دیگر ابعاد مهم تری به خود گرفت. حضور سازمان های غیردولتی مدعو در کنار دولت ها نشانه دیگری از اهمیت WSIS بود. حمایت از مصرف کنندگان، توجه به نقش ارتباطات و اطلاعات در توسعه فرهنگی، توجه به حریم خصوصی افراد در عرصه ICT و توجه به امنیت و اخلاق و مسائل مربوط به تنوع فرهنگی از جمله دستور کارهایی بود که WSIS به آنها پرداخت. این اجلاس اولین حرکت جهانی نبود، هر چند اولین باری بود که سران کشورها بر سر موضوع جامعه اطلاعاتی گردهم آمده بودند. اقداماتی چون، نیروی ضربت سازمان ملل برای تکنولوژی های ارتباطاتی و تلاش کشورهای صنعتی D۸ در این زمینه کارهایی بود که قبلاً به انجام رسیده بود. قبل از اجلاس ژنو سه نشست تدارکاتی در همین شهر برگزار شده بود.
نشست اول با حضور ۹۵۰ شرکت کننده از ۱۴۲ کشور و همچنین نهادهای بین المللی غیردولتی و مجامع اقتصادی، نشست دوم هم با حضور ۱۵۰۰ شرکت کننده و همچنین نشست سوم که مدتی قبل از اجلاس اصلی در همان شهر برگزار شده بود. پنج اجلاس منطقه ای هم در پنج منطقه از جهان برگزار گردید. این پنج اجلاس در شهرهای باماکو (مالی)، بخارست (رومانی)، توکیو (ژاپن)، باوارو (دومینیکن) و بیروت (لبنان) برگزار شده است. اینها مقدماتی بود تا به وسیله آن دولت ها برای حضور در اجلاسیه نهایی آماده شده و به وحدت عمل منطقه ای دست یابند. این اجلاس مسیری جدید پیش روی سازمان ملل قرار داد تا برای ورود به عرصه ICT آماده شود. هر چند قصد اجلاس WSIS بیشتر ایجاد یک جبهه واحد بود تا بتوان به یک دیدگاه و درک مشترک نائل آمد ولی نتایج دیگری نیز از آن ناشی گردید. از جمله این نتایج می توان به قول همکاری اروپایی ها به آفریقا در زمینه کمک به ایجاد طرح های ICT اشاره کرد. اعلامیه پایانی نیز نشان داد هر چند دولت های متفاوت دیدگاه های مختلفی در مواجهه با اینترنت دارند ولی همچنان امیدواری برای رسیدن به یک اجماع جهانی همچنان باقی است. ایجاد یک مرکز جهانی برای اعمال مدیریت و سیاست گذاری بین المللی برای اینترنت و کمک به فراهم سازی زیرساخت های ارتباطی دولت های فقیر و در حال توسعه از جمله نکات مثبت این اجلاس بود. اجلاس بعدی سران که قرار است سال ۲۰۰۵ در تونس بر پا گردد نیز می تواند نتیجه عملی اولین توافقات را بررسی کرده و مسیری روشن تر را برای جامعه اطلاعاتی ترسیم نماید.

منبع : روزنامه ابرار اقتصادی