انقلاب الکترونیک

بسیاری از متخصصان آینده نگر بر این عقیده اند که در سال های اخیر انقلابی مشابه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته است. انقلاب صنعتی تصویر نهایی و روابط اقتصادی دنیا را متحول ساخت و انقلاب الکترونیک نظیر آن جهان را به «عصر اطلاعات» وارد و بسیاری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر را دستخوش تحولی عمیق نموده است. یکی از ابعاد این تحول، تغییرات عمیقی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکت ها و دولت ها به وجود آمده است. مبادلات تجاری بین افراد با یکدیگر، شرکت ها با یکدیگر و افراد با شرکت ها و دولت ها به سرعت از حالت سنتی خود که عمدتاً مبتنی بر مبادله بر مبنای اسناد و مدارک کاغذی است خارج و به سوی انجام مبادلات از طریق بهره گیری از سیستم های مبتنی بر اطلاعات الکترونیکی در حرکت است.
تجارت الکترونیکیElectronic Commerce) EC)، با استفاده از امکانات و اطلاعات الکترونیکی بستری را به وجود آورده است که به دلیل سرعت، کارایی، کاهش هزینه ها و بهره برداری از فرصت های زودگذر عرصه جدیدی در رقابت گشوده است تا آنجا که گفته می شود عقب افتادن از این سیر تحول نتیجه ای جز منزوی شدن در عرصه اقتصاد جهانی نخواهد داشت. تجارت الکترونیکی که تا چندی قبل به تعداد معینی از شرکت ها محدود می گردید در حال ورود به عصر جدیدی است که در آن تعداد زیادی از اشخاص و مصرف کنندگان حضور دارند. به هر حال با قانونمند شدن تجارت الکترونیک در ایران بستر مناسبی برای استفاده از آن در زمینه های مختلف فراهم شده است. یکی از کاربردهای تجارت الکترونیک، در بیمه ها است و در این راستا «بیمه الکترونیک» از اهمیت شایانی برخوردار است. بیمه الکترونیک جایگزینی برای گردش فعالیت های دستی به منظور انجام کارهای بیمه بر روی محیط شبکه و یا با استفاده از سیستم کارت های هوشمند بوده و عامل مؤثری در تسریع و سهولت فرآیندهای بیمه ای است. بیمه الکترونیک از جمله مواردی است که تاکنون در ایران کمتر مورد استفاده قرار گرفته؛ در حالی که به علت گستره حجم تبادل و ثبت اطلاعات در بیمه، نیازمند استفاده بیشتر از فناوری های نوین در عرصه اطلاعات و اطلاع رسانی در بیمه هستیم. از نکات قابل توجه در بیمه الکترونیک درصورت هماهنگی با سیستم های بانکی، بیمارستانی و... آن است که منجر به ارتقای آن سیستم ها نیز می شود. در این طرح از آنجا که تبادلات مالی فردی و تجاری تحت اینترنت توسط طرح شتاب، یکپارچه سازی بانکداری الکترونیکی و ارائه خدمات پول الکترونیکی در تمام بانک های کشور، قابل انجام است، استفاده از ساختار منطقی به منظور استفاده از رکوردهای الکترونیکی هماهنگ، همانند ساختارهای کاغذی برای مبادلات حساس مانند چک، مستندات حاوی اطلاعات مهم و... ضروری است.از فواید کلیدی استفاده از سرویس های اینترنتی، توانایی ارتباط بیشتر و قویتر با مشتریان است. در این راستا تمام روال های کاری به صورت سیستم های مکانیزه پیاده سازی می شوند به طور مثال فناوری وب به همه افراد تحت پوشش بیمه اجازه می دهد که امکان مشاهده اطلاعات مورد نیاز، انجام عملیات مربوطه و ارائه اطلاعات ویژه مورد نیاز را داشته باشند.
ارزش واقعی این فناوری زمانی مشخص خواهد شد که نه تنها به مصرف کننده، امکان خودسرویسی (دریافت گزارش، ارسال درخواست، تسویه حساب، اطلاع از تغییرات، شرایط بیمه و سیاست های بیمه و...) را می دهد بلکه در کاهش هزینه های مربوط به بیمه گران نیز تأثیر گذارده است. در این راستا فناوری های مربوط به «شرکت به شرکت» (Business to Business) فرصت بزرگتری برای کاهش هزینه ها است مضافاً بر اینکه سیستم از اشباع شدن اطلاعات جلوگیری می کند چراکه دقیقاً بر اساس نیازهای بیمه گذاران عمل می نماید.در فرآیند بیمه توسط اینترنت و کارت بیمه گذار، فعالیت های بیمه توسط پایگاه اینترنتی بیمه و کارت های هوشمند بیمه گذاران قابل انجام بوده و در کنار این فرایند (جریان کاری)، فعالیت های دستی بیمه نیز قابل اعمال و پیگیری است.تبادل اطلاعات با server بیمه به صورت آن لاین و آف لاین قابل پیاده سازی و از طریق سایت بیمه، ترمینال های کارت خوان و مراکز بیمه انجام می شود. لذا برای امنیت بیشتر انتقال اطلاعات، در زمان عدم تطابق میان اطلاعات(concurrency) تغییرات بر روی server بیمه براساس اولویت ها انجام می پذیرد. ترتیب این اولویت ها براساس سیاست های مؤسسه بیمه تعریف می شود.فعالیت بیمه توسط سایت بیمه با کنترل هویت بیمه گذار آغاز می شود. سپس با تکمیل فرم مربوط به فعالیت بیمه مورد نیاز (پیشنهاد، خسارت و...)، اطلاعات فرم تکمیل شده به server اصلی ارسال می گردد. در این مرحله براساس نوع بیمه نامه درخواست شده، اقدامات لازم و پرداخت حق بیمه توسط طرح شتاب انجام و همزمان با صدور بیمه نامه کارت بیمه گذار نیز صادر می شود. در پی صدور کارت، وضعیت بیمه نامه از طریق سایت بیمه قابل مشاهده است. کارت صادر شده در حکم معرفی نامه برای بیمه گذار است و از طریق آن اطلاعات بیمه نامه نیز قابل مشاهده است.برای انجام فعالیت های بیمه در هر مرحله چه بر اساس اینترنت و چه بر اساس کارت ابتدا باید پذیرش و مدیریت ریسک به منظور جهش های کمتر در طول فرآیندها، توانایی بیشتر برای دنبال نمودن و کنترل فرآیندها و بررسی مشکلات قبل از به وقوع پیوستن آنها توسط بیمه گر انجام پذیرد و سپس فعالیت مورد نظر وارد مرحله تایید شده و ادامه یابد. یک راه حل کلی برای اداره کارهای بیمه در شبکه، اختصاص شخصیت حقوقی برای بیمه گذاران محسوب می شود.
مزایا و منافع استفاده از بیمه الکترونیک از سه منظر بیمه گر، مراکز طرف قرارداد و بیمه گذار قابل بررسی هستند:
▪ مزایای بیمه گر
▪ سرعت بیشتر در فرآیند صدور بیمه و دریافت خسارت
▪ افزایش دقت در فعالیت های بیمه
▪ به روزرسانی سیستم مکانیزه بیمه براساس آخرین امکانات سخت افزاری و نرم افزاری
▪ حذف مراحل زمان بر و هزینه برداری همچون صدور معرفی نامه، استعلام از مراکز و...
▪ کاهش فضای اداری شرکت بیمه گر به واسطه ایجاد فضای مجازی
▪ تشویق بیمه گذاران برای استفاده بیشتر از امور بیمه ای به واسطه اطلاع رسانی کامل
▪ جذب سازمان ها برای عقد قرارداد با بیمه
▪ حفظ بیمه گذاران و مراکز طرف قرارداد فعلی
▪ تسهیل در فعالیت های بیمه از جمله زدن سند، گزارش گیری و...
▪ امکان اعمال کنترل و مدیریت بیشتر در فعالیت های بیمه
▪ امکان انجام فعالیت های بیمه از طریق مراکز بیشتر و دسترسی سهل تر
▪ امکان انجام هوشمند برخی از فرآیند های بیمه از جمله معرفی بیمه گذار به مراکز درمانی فقط با تلفن و یا اینترنت و...
▪ جلوگیری از تقلب و جعل
▪ آنالیز دقیق هزینه ها
▪ یکپارچگی سیستم مکانیزه بیمه در تمام شعب، سایت بیمه و ترمینال های خودپرداز بیمه
▪ مزایای شرکت های طرف قرارداد
▪ امکان شناسایی سریع پوشش های بیمه ای
▪ کاهش زمان بازپرداخت به مرکز از سوی بیمه گر
▪ جلوگیری از تخلف و تقلب
▪ امکان صدور بیمه نامه های خاص در محل مرکز و بدون مراجعه به بیمه گر
▪ شناسایی سریع بیمه گذاران
▪ افزایش مراجعین برای استفاده از امکانات ارائه شده
▪ شناسایی سریع معرفی نامه
▪ کاهش هزینه های اداری مراکز مذکور جهت ارتباط با بیمه گر
▪ افزایش سرعت تعاملات در امور فی مابین مراکز و بیمه گر
▪ مزایای بیمه گذار
▪ افزایش سرعت در شناسایی بیمه گذار واقعی
▪ کاهش دفعات مراجعه حضوری به شعب بیمه
▪ عدم نیاز به تکمیل فرم های دستی
▪ امکان مشاهده مشخصات بیمه نامه های مربوط به بیمه گذار
▪ عدم نیاز به ارائه معرفی نامه
▪ سهولت در پرداخت و دریافت وجوه مرتبط
▪ کاهش زمان و هزینه استفاده از پوشش های بیمه ای و در نتیجه رضایتمندی
▪ افزایش آشنایی با امور بیمه ای توسط سایت بیمه گر
▪ امکان اخذ مشاوره رایگان بیمه ای به واسطه اطلاع رسانی دقیق سایت بیمه گر
▪ امکان برقراری ارتباط مستقیم (به صورت مجازی) با مدیران و مسئولین در هر زمان و مکان
▪ دسترسی سریع به آمار و در نتیجه سرعت در تهیه گزارش ها
▪ چالش های پیش رو
راه اندازی و گسترش تجارت الکترونیکی در کشور از جمله بیمه الکترونیک، با موانع و چالش های عمده ای مانند نوپا بودن زمینه های حقوقی لازم برای استفاده از تجارت الکترونیکی از قبیل مقبولیت اسناد و امضاهای الکترونیکی در قوانین و مقررات جاری کشور، نوپا بودن سیستم انتقال الکترونیکی وجوه و کارت های اعتباری، محدودیت خطوط ارتباطی و سرعت پایین آنها در انتقال داده های الکترونیکی، نبود شبکه اصلی تجارت الکترونیکی در کشور و سخت افزار و نرم افزار مربوط به آن، فراگیر نبودن فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی و مزایای آن، هزینه اولیه ایجاد مراکز تجارت الکترونیکی در شرکت ها، کمبود دانش استفاده از تجارت الکترونیکی در برخی از سازمان های مرتبط با بیمه، تامین امنیت لازم برای انجام مبادلات الکترونیکی و محرمانه ماندن اطلاعات مربوطه و... روبه رو است که در صورت درنظر گرفتن تمهیداتی جهت رفع این موانع، استفاده از بیمه الکترونیک در کشور به صورت فراگیر قابل انجام خواهد بود.
● مفاهیم استفاده شده
▪ بیمه گذار: شخص حقیقی یا حقوقی که اموال، مسئولیت، عمر و غیره خود را بیمه کرده و کارت هوشمند و کلمه رمز عبور به سایت بیمه به آن تعلق می گیرد.
▪ مراکز صدور: علاوه بر کلیه شعب بیمه در سراسر کشور، مراکزی که نسبت به راه اندازی pos در آنها اقدام به عمل آمده است و نیز از طریق شبکه اینترنت (هر کجا و هر مکان) قابلیت واریز وجه و تهیه بیمه نامه وجود دارد.
▪ (Point of sale) :Pos دستگاه های الکترونیکی هستند که جهت خواندن و نوشتن روی کارت ها استفاده می شود. کارت های هوشمند موجود در بازار، همگی دارای دستگاه pos مخصوص به خود هستند.
▪ کارت هوشمندsmart cart)۱ :) کارت هایی هستند که توانایی خواندن و نوشتن روی chipهای موجود در آنها وجود دارد و از طریق دستگاه های مختلف می توان به آنها فرمان داد. کارت های هوشمند رفته رفته به عنوان اصلی ترین مدرک احراز هویت افراد شناخته شد و حتی از آنها می توان به عنوان امضا و یا مهرهای الکترونیک یاد کرد چرا که این نوع کارت ها قابلیت ذخیره سازی انبوهی از اطلاعات شخصی صاحب خود را در حجم بسیار کوچکی فراهم می آورند و در کنار این اطلاعات با استفاده از روش های مختلفی اقدام به بالا بردن امنیت اطلاعات داخلی آن می نماید. این کارت ها قابلیت نگهداری اطلاعات را در زمینه اطلاعات پایه شامل اسم، آدرس، جنسیت، تاریخ تولد، کد ۱۱ رقمی و اطلاعات شناسایی (کشوری) مانند شماره شناسنامه، شماره ملی و... دارا هستند. دو مقوله مهم در مورد این کارت ها عبارتند از: ۱- اطلاعات داخلی کارت ها ۲- امنیت اطلاعات داخل کارت ها.در مقوله اول حجم و نوع اطلاعات قابل ذخیره سازی روی کارت مورد توجه قرار می گیرد. به این ترتیب که با توجه به معماری اجزای داخلی کارت (مغناطیس، Microchip) این امکان به وجود می آید که اطلاعات شخصی کاربران کارت به صورت دیجیتالی روی کارت ذخیره بشود. اطلاعات توسط دستگاه های pos که قابلیت پردازش و انجام عملیات روی کارت های هوشمند را دارا هستند، روی کارت ثبت می شوند. حجم اطلاعات قابل ثبت نیز به معماری داخلی و همچنین تکنولوژی های موجود بستگی دارد.در همین راستا کارت های هوشمند دارای حافظه در دو سطح طبقه بندی می شوند که هر سطح دارای سطوح امنیت مختلفی است:
▪ کارت هایی که بر روی آنها نوارهای مغناطیسی وجود دارند و pos ها می توانند با باردار کردن قسمت های خاصی از کارت یک الگو را روی آن مشخص کنند که این الگو توسط posهایی از همان نوع و همان سیستم عامل قابل بازیابی هستند. از انواع دیگر این کارت ها کارت هایی است که به جای مغناطیس از نور برای ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده می شود. بدین صورت که سلسله مراتب کار با این نوع کارت ها همانند کارت های مغناطیسی است و تفاوت آنها در نور لیزر در عملیات خواندن و نوشتن روی کارت در قسمت های مشخص است.
▪ دسته دوم این کارت ها با استفاده از Microchip های تعبیه شده روی آنها قابلیت ذخیره سازی اطلاعات را دارا هستند. دستگاهای pos مربوط به این دسته از کارت ها اطلاعات را مستقیماً در حافظه این نوع کارت ها کپی کرده و پروسسورهای موجود در این نوع کارت ها اطلاعات را ثبت می کنند. این نوع کارت ها از امنیت بالاتری نسبت به انواع دیگر نیز برخوردار بوده و از قسمت هایی مانند پروسسور، حافظه ثابت و حافظه قابل تغییر تشکیل شده اند که همگی این قسمت ها بر روی یک لایه از جنس سیلیکون تعبیه شده و توسط کانکتورهای فلزی روی کارت با دنیای خارج ارتباط برقرار می کنند. آسیب پذیری و عدم اطمینان دسته اول کارت های هوشمند در این دسته بسیار کمتر است و از این حیث کارت های فوق مقبولیت بیشتری دارند.
▪ دسته دیگر شامل کارت هایی هستند که دارای پردازنده بوده و مانند کامپیوتر کوچکی است که به همراه port ورودی و خروجی خود عمل می نماید.
▪ شبکه:offline در شبکه offline تبادل اطلاعات در یک بازه زمانی خاص با توجه به سیاست های در نظر گرفته شده صورت می گیرد؛ به شکلی که اطلاعات بر روی پایگاه داده ترمینال ثبت شده و در زمان های مقرر توسط خطوط ارتباطی PSTN (خطوط تلفن معمولی) به server مرکزی انتقال می یابد. لازم به ذکر است که این روش شبکه نسبت به شبکه Online از امنیت پایین تری برخوردار بوده و با وجود مشکل در خط ارتباطی، اطلاعات در server اصلی به روزرسانی نمی شود. همچنین برای جلوگیری از امکان تقلب مجبور به استفاده از کارت ها و کارت خوان هایی با قابلیت نوشتن و خواندن هستیم که بالطبع هزینه اولیه طرح را تا میزان قابل توجهی بالا می برد.
▪ شبکه:online در شبکه Online تبادل اطلاعات بلادرنگ است و با ورود هر کارت هوشمند اطلاعات به صورت لحظه ای از server مرکزی به ترمینال کارت خوان انتقال می یابد و با کاهش اعتبار و یا به روزرسانی اطلاعات کارت، اطلاعات به صورت مستقیم به روی server مرکزی انتقال می یابد. در این شبکه ایمنی تبادل اطلاعات بالا و ترمینال کارت خوان از نوع فقط خواندنی است. لازم به ذکر است که این شبکه نیازمند یک ارتباط پایدار و قابل اطمینان است که می توان آن را توسط خطوط پرسرعت ADSL یا Wireless برقرار کرد.

نویسنده: سیدامیر آگاه

منبع : شبکه فن آوری اطلاعات ایران