قرن۲۱ عصر مغز افزار

الوین و هایدی تافلر در کتاب پیش به سوی تمدن جدید معتقدند که در تاریخ جهان سه موج بزرگ تحول انقلابی را تجدید کرده است. اولین موج، انقلاب کشاورزی است که هزاران سال به طول انجامید. دومین، انقلاب صنعتی است که نماد آن کارخانه های بزرگی است که لوله های آن سر به آسمان گذاشته اند.
اما سومین موج که در حال حاضر در آن قرار داریم، عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است. با وقوع این انقلاب (اطلاعاتی و ارتباطی) و گسترش پردامنه نفوذ رسانه ها، موانع جغرافیایی و سیاسی از پیش رو برداشته شده و بازارهای جهانی واحدی شکل گرفته است.
امروزه نیز برای دسترسی به داده ها و اطلاعاتی که در سراسر جهان منتشر شده است باید از فناوری اطلاعات سود جست و به نظر می رسد بهترین راه پیش افتادن از دیگران، بهره برداری کامل از فناوری اطلاعات است.
● فناوری اطلاعات، یک واقعیت
با این که بسیاری از افراد گمان می کنند با پیشرفت فناوری های جدید و توسعه تکنولوژی اطلاعاتی آینده اجتماع به خطر افتاده و احتمال بیکاری انسان ها افزایش می یابد و پیامدهای منفی بسیاری را در جامعه به دنبال خود دارد. ولی این تکنولوژی به سرعت در حال گسترش است و پیشرفت های این حوزه نشان از یک واقعیت دارد که نیازهای انسان را وارد مرحله جدیدی خواهد کرد.
محمد کبریاء، کارشناس علوم ارتباطات با اعتقاد به این که حرکتی که در جهت آگاهی و افزایش اطلاعات از طریق ارتباطات الکترونیک آغاز شده، متوقف نخواهد شد، به روند فراگیر شدن استفاده از فناوری های نوین و رشد چشمگیر کاربران اینترنت در کشور اشاره کرده و می افزاید: «هم اکنون در کشور ما حدود ۵/۷ میلیون کاربر اینترنتی وجود دارد که با توجه به هزینه ها و محدودیت هایی که در این زمینه وجود دارد، نکته ای جالب توجه است و نشان از رشد فزاینده فناوری های اطلاعاتی در سطح کشور و جهان می دهد. اما با این حال اطلاعات به همان اندازه که می تواند روشنگر باشد، می تواند گمراه کننده بوده و جامعه را دچار یک هیجان کاذب کند.»
● حرکتی پرشتاب
مهندس شاهدی پور، مدیر عامل مرکز تحقیقات و فناوری اطلاعات عصر نوین نیز با اعتقاد به این که برای تحقق جامعه غنی اطلاعاتی و به دنبال آن جامعه مقتدر در عرصه جهانی نیازمند یک سیستم مدیریت فناوری اطلاعات مقتدر هستیم، معتقد است: همان طور که خون مهم ترین عنصر حیات انسان است، اطلاعات نیز خون جامعه اطلاعاتی محسوب می شود چون در جهان هستی همه چیز در حال تغییر و تحول است.
لذا اطلاعات کهنه نیز باید مرتب جدید شوند. شتاب افزایش اطلاعات در جامعه اطلاعاتی شتابی تند شونده است که توقف و کندی در آن راه ندارد. زیرا در غیر این صورت جامعه از حرکت ایستاده و خواهد مرد.
وی درخصوص جامعه اطلاعاتی معتقد است در این جامعه سبک زندگی به تدریج دگرگون شده و تمامی امور تغییراتی اساسی می کند. جامعه اطلاعاتی از این نقطه حرکت می کند که انسان به کمک اندیشه علمی می تواند جهان را شناخته و دگرگون کند و این شناخت و دگرگونی هر لحظه وسیع تر و سریع تر می شود.
شاهدی پور پیاده سازی، توسعه و نگهداری سیستم های مدیریت فناوری اطلاعات را به عنوان یکی از مهم ترین فرآیندهای کاری در مدیریت اطلاعات در عصر حاضر دانسته و معتقد است امروزه سیستم های مدیریت فناوری اطلاعات با توجه به کارایی و عملکردی که دارند به عنوان بخش جدانشدنی از جامعه معرفی می شوند. اهمیت بهره گیری از سیستم های مدیریت فناوری هم به خصوص در سازمان ها و بنگاه هایی بیشتر جلوه می کند که ماهیت اقتصادی دارند و فعالیت آن ها برپایه کسب و کار است.
سیستم با کارایی بالای خود روابط و تعاملات درون و برون جامعه را استاندارد کرده و شیوه برخورد با مسایل و اتفاقات گوناگون در جامعه را پیش بینی کرده و در موقع لزوم ارایه راه حل می کند. وجود این راه حل های جامع و کامل در یک جامعه که از ویژگی همه جانبه نگری و تعامل با ساختار و توانمندی جامعه برخوردار است نیروهای مدیریتی و عملیاتی جامعه را در هنگام پیاده سازی و یا انجام برنامه ها و کارها راهنمایی کرده و از به وجود آمدن نقایص احتمالی جلوگیری می کند.
● اخلاق رایانه ای!
در این میان هر چند فناوری اطلاعات تحولات سیاسی و اجتماعی شگرفی را پدید می آورد اما به تبع این تحولات، مشکلات اخلاقی جدید و منحصر به فردی در این حوزه ایجاد می شود.
دکتر حمید شهریاری، معاون پژوهش مرکز تحقیق و توسعه علوم اسلامی در خصوص جایگاه اخلاق فناوری اطلاعات در گفت وگو با مهر می گوید: «اخلاق فناوری اطلاعات یکی از مباحثی است که در اخلاق کاربردی مطرح می شود که از زیرشاخه های فلسفه اخلاق است و به ارزش های عملی رفتار انسان ها در حوزه هایی خاص مربوط می شود.»
با توجه به استقبال وسیعی که جامعه ما و به خصوص قشر جوان از اینترنت و ارتباطات شبکه ای داشته است و تأثیرات عمیق و گسترده ای که فضای سایبر بر وجوه مختلف جامعه ما دارد به جا و لازم است تا مسایل اخلاقی پیرامون فناوری اطلاعات مورد کاوش قرار گرفته و دیدگاه اسلامی ما درباب موضوعاتی جدید که حول این محور پدید آمده روشن گردد.»
وی با تأکید بر این که فناوری اطلاعات تحولات سیاسی و اجتماعی وسیع و شگرفی را پدید آورده می افزاید: «مشکلات اخلاقی جدید و منحصر به فردی در این حوزه فناوری ایجاد شده که نیازمند رسیدگی هستند. فناوری اطلاعات نه تنها بر نحوه افعال و اقدامات روزمره ما تأثیر می گذارد بلکه تلقی ما از آن ها را نیز تغییر داده است. برخی از مفاهیمی که در حوزه فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی کاربردی خاص داشته اند با پیشرفت فناوری اطلاعات دچار چالش هایی شده اند که از آن جمله می توان به مفهوم مالکیت، حریم خصوصی، توزیع قدرت، آزادی های اساسی و مفهوم مسوولیت اخلاقی اشاره کرد.
اگرچه در هر یک از این مفاهیم نیز سوالات جدیدی مطرح شده اند؛ مانند این که متخصصان امور رایانه چه مسوولیت های اخلاقی ای دارند و یا اگر یک نرم افزار رایانه ای خطا کند چه کسی را باید سرزنش کرد و یا ایجاد اختلال در برنامه ها کاری غیراخلاقی است و...»
وی تصریح می کند: «ما به سرعت به جامعه الکترونیکی نزدیک می شویم و ما نیز دچار همان چالش هایی خواهیم شد که مخترعان فناوری اینک یا قبل از این با آن مواجه شده اند. بنابراین باید برای مشکلات فناوری اطلاعات نیز چاره و راهکاری ارایه کنیم که البته این راهکار باید مطابق با موازین دینی، ملی، فرهنگی و اخلاقی خودمان باشد.
● کیفیت تولید علم
با ا ین که طبق اعلام صندوق بین المللی پول، سهم فناوری اطلاعات از تولید ناخالص داخلی ایران فقط ۴/۰ درصد است که در جهان رقم پایینی است اما براساس تحقیقات انجام شده کیفیت تولید علم ایران نزدیک به ۴/۱ برابر علم جهانی است.
براین اساس روند پیشرفت در تولید علم چنان است که رتبه ایران از نظر تعداد مقالات نمایه شده در ISI در سال ۲۰۰۲ تعداد ۴۴ مورد و در سال ۲۰۰۴ ، ۴۱ مورد و تا فوریه ۲۰۰۵ به ۴۵ مورد رسیده است. از نظر کیفی متوسط ISI، مقالات چاپ شده ایران در سال ۲۰۰۴ برابر ۵۷/۱ و همین موضوع برای جهان برای ۱۹/۱ در همان سال است. اما بااین حال به علت بالا بودن تعرفه های گمرکی در ایران که مانع از واردات آزادانه قطعات سخت افزاری رایانه ای به کشور می شود سهم فناوری اطلاعات در تولید ناخالص داخلی ایران پایین است، در حالی که این سهم در کشوری مانند جامائیکا حدود ۱۰ برابر ایران است!
● قرن ،۲۱ عصر دانش محور
به اعتقاد کارشناسان IT قرن ۲۱ را می توان پایان عصر صنعتی و نرم افزار و آغاز عصر دانش محور و مغزافزار دانست و شاید مهم ترین دغدغه امروز جامعه ما نیز این باشد که به دلیل عدم رعایت اصول و قواعد علمی و عدم تلاش مؤثر در فرهنگ سازی مناسب، تاکنون کاربردهای بسیار محدودی از فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه های مختلف صنایع و... شده است و آن طور که بایسته است قابلیت های گسترش و توسعه خود را به دست نیاورده است.
بنابراین به نظر می رسد، آشناسازی مدیران و کارشناسان اجرایی به خصوص در رده های میانی با استراتژی و سیاست های کلان کشور در زمینه فناوری اطلاعات و نقش اساسی آن با اصل توسعه ملی پایدار و همچنین برخوردار شدن از روش ها و توان علمی واحدهای اجرایی در شناسایی نارسایی ها و رفع معضلات برای بهبود مستمر کسب و کار از جمله توانایی های مورد نیاز برای فعالیت در این حوزه است که باید به طور جدی مورد توجه مسوولان قرار گیرد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی ITanalyze