هدیه تولدی برای حسنی مبارک

حسنی مبارک رئیس‌جمهوری مصر، این ماه ۸۰ ساله شد. معمولاً در این سن مردم گوشه‌ای می‌نشینند و درباره آنچه در زندگی انجام داده‌اند و آنچه انجام نداده‌اند فکر می‌کنند.
آنها معمولا نگران قضاوت تاریخ و لقبی هستند که در صفحات نوشته‌های تاریخی به آن داده می‌شود. این برای کسی که ۲۶ سال رئیس‌جمهوری کشوری مانند مصر بوده هم صادق است و باید باشد.
این روزها مردم مصر خیلی مودبانه و به‌صورتی نامحسوس درباره مصر بعد از مبارک سخن می‌‌گویند.
مبارک یک بار در سال ۱۹۹۵ در اتیوپی از یک سوء قصد جان سالم به در برد. یک بار دیگر ۴ سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۹ این اتفاق تکرار شد و در سال ۲۰۰۴ وقتی مشغول سخنرانی بود از حال رفت. این روزها شرایط مصر، مبارک را به یاد فیلم ملک فاروق می‌اندازد.
در آن فیلم ماجرای آخرین شاه مصر در جولای سال ۱۹۵۲ تصویر شده بود که رفته‌رفته مردم به مخالفت با او برخاستند. علت اصلی ناآرامی‌های خیابانی علیه فاروق اقتصادی بود. او با ناباوری شاهد پاره شدن تصاویرش در خیابان‌های پایتخت بود و سرانجام تصمیم گرفت قدرت را به فرزند نوجوانش واگذار کند.
اکنون در مصر رشد اقتصادی رقم سالانه ۷ درصد را نشان می‌دهد و سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۱۱ میلیارد دلار است. مصر در کنار عربستان از قدرت‌های مهم سیاسی جهان عرب است.
مصر با احتیاط و همچون بندبازان ماهر ملی‌گرایی عربی را پاس می‌دارد و در عین حال از آمریکا هم کمک نظامی و اقتصادی دریافت می‌کند. نرخ مبادلات تجاری مصر و آمریکا به ۸ میلیارد دلار می‌رسد.
اما اگر مبارک گزارش‌های رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را بخواند درمی‌یابد که کشورش اکنون یکی از تیترهای خبری مهم جهان است. بیش از ۵۳ درصد از مردم مصر زیر ۲۴ سال سن دارند. ماجراهای پیرامون انتخابات اخیر شهرداری‌ها در مصر نشان داد که بخش عمده‌ای از این جمعیت از مبارک رضایت ندارند.
انتخابات شهرداری‌ها در مصر که ماه گذشته برگزار شد و در نتیجه آن طرفداران رئیس جمهوری ۷۰ درصد آرا را به دست آوردند از آن جهت اهمیت دارد که سران شهرداری‌ها در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۱ حق رأی دارند.
در جریان این انتخابات در شهر صنعتی محله الخبره درگیری میان مردم و نیروهای امنیتی روی داد که به مرگ ۲ کارگر منجر شد.
کارگران از تاثیرات روند خصوصی‌سازی‌ بر زندگی و کسب و کار و درآمدشان گلایه دارند و نگران تورم روبه‌رشد در کشور هستند. در مصر تنها یک اتحادیه کارگری رسمی وجود دارد که آن هم دولتی است. اما بسیاری از کارگران، اتحادیه‌ها و گروه‌های کوچک‌تر تشکیل داده‌اند و در آن عضو هستند.
نگرانی اصلی مبارک بسیج مردم توسط گروه‌های اسلامی است. در گذشته گروه‌های اسلامی تنها در میان طبقه فقیر محبوبیت داشتند اما اکنون در میان طبقه بالا و تحصیل‌کرده جامعه نفوذ کرده اند.
اخوان‌المسلمین اگر چه در مصر غیرقانونی اعلام شده اما فعالیت آن به ویژه در اعتراض‌های اخیر به گران شدن نان، محسوس است. دولت تلاش کرد تا با ادامه پرداخت یارانه غذا به ارزش ۱۳.۷ میلیارد دلار از شدت این نارضایتی‌ها بکاهد.
● انتقال قدرت از مبارک به مبارک
با وجود همه این ناآرامی‌ها، آنچه مشخص است اینکه نگرانی اصلی و دستور کار شماره یک مبارک نه کمبود نان است و نه اخوان‌المسلمین، موضوع مهم برای مبارک این ‌روزها آماده شدن برای جانشینی جمال مبارک است. جمال قائم‌ مقام و رئیس کمیته سیاسی حزب حاکم ملی است. او اخیرا به عضویت شورای‌عالی ۵۰ نفره اداره کشور هم درآمده است.
در سال ۲۰۰۰ وقتی شایعه جانشینی جمال منتشر شد، مبارک گفت که نباید شایعات را پذیرفت چرا که بی‌اساس هستند.
چند هفته بعد جمال در نمایشگاه کتاب به خبرنگاران گفت: واقعا موضوع رئیس‌جمهوری شدن من مطرح نیست و پدرم به این مسئله فکر نمی‌کند. اما مصری‌ها این طور فکر نمی‌کنند.
● آمریکا و مبارک
آمریکا نگرانی‌‌های زیادی در مصر دارد. تصمیم‌گیران در واشنگتن درباره چگونگی تعامل با مصر اختلاف نظر دارند. مصر از سال ۱۹۷۹ کمک مالی و نظامی از آمریکا دریافت می‌کند. بعضی می‌گویند که آمریکا باید کمک‌های خود را به مصر قطع کند.
اخیرا کنگره آمریکا اولین گام را برای نظام‌مند کردن ارسال کمک به مصر برداشت. نمایندگان کنگره خواستار آن شدند تا روند ارسال این کمک‌ها با دمکراتیزه کردن مصر همراه و هماهنگ و حتی مشروط شود.
اما مخالفان این اقدام می‌گویند که این کار ضربه به یک متحد آمریکا در خاورمیانه است.
این دسته از سیاستگذاران واشنگتن می‌گویند که ایجاد دمکراسی در مصر به به قدرت گرفتن اسلام‌گرایان منجر می‌شود و این به زیان آمریکاست. آمریکا به مبارک در بسیاری از حوزه‌ها نیاز دارد که یکی از آنها مناقشه فلسطین است. مبارک هم می‌داند که در مقابل واشنگتن نقاط قوت زیادی دارد و از این نقاط قوت به خوبی استفاده می‌کند.
مبارک گاه در مقابل آمریکا قدرت‌نمایی هم می‌کند. در ژوئن سال ۲۰۰۶، دولت مصر اقدامات و فعالیت‌های مؤسسه بین‌المللی جمهوریخواهان را که گروه غیردولتی آمریکایی برای ارتقای دمکراسی است ممنوع کرد.
دلیل این برخورد دولت مصر این بود که یکی از اعضای این گروه در مصاحبه‌ای با روزنامه محلی مصر گفته‌بود مصر به اندازه کافی برای ایجاد تغییرات دمکراتیک تلاش نمی‌کند.
از سوی دیگر آمریکا از مبارک به خاطر جانبداری از متحد آفریقایی‌اش حسن البشیر در سودان ناخشنود است. سودان از نقاط اختلاف آمریکا و مبارک است.
در مناقشه فلسطین هم مبارک از یک سو باید آمریکا را راضی نگه دارد و از سوی دیگر نگران قضاوت افکار عمومی عرب درباره خودش به‌عنوان یک رهبر ملی‌گرای عربی باشد. با این حال مبارک باید لحظات پایانی فیلم ملک فاروق را با دقت و به قصد عبرت نگاه کند.
ملک فاروق با وجود حمایت آمریکا و انگلیس مجبور به کناره‌گیری از قدرت شد. شاید بهترین هدیه تولد برای مبارک نسخه‌‌ای از این فیلم باشد.

ترجمه نیلوفر قدیری

منبع : روزنامه همشهری