جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

دنیای بدون مرز با برق


دنیای بدون مرز با برق
در مورد اتصال شبکه های برق بین کشورها، مزایای مختلفی مانند کاهش هزینه های تولید برق، افزایش کیفیت و قابلیت اعتماد خدمات برق رسانی و کاهش ظرفیت ذخیره لازم در شبکه های بین کشورها ذکر شده است.
ضمناً ملاحظات زیست محیطی برای بخش برق، انگیزه دیگری برای یافتن منابع تمیزتر برای تولید برق است چون واردات انرژی تمیز برق، باعث کاهش آلودگی های مربوطه می شود.
در ضمن گروهی از کارشناسان بیان کرده اند که ممکن است در مذاکرات تعیین قیمت، امنیت سیاسی بین کشورهای معامله کننده نیز بهبود یابد. به علاوه آنها معتقدند تشریک مساعی برای توسعه زیربنایی شبکه ها و اجرای روش ها و انجام امور مبادله برق احتمالاً موجب استحکام امنیت در منطقه مورد نظر خواهد شد.
● حوزه عربی مدیترانه
اتصال خطوط برق کشور سوریه به اردن و نیز اتصال شبکه برق سوریه به ترکیه فقط قسمتی از یک پروژه وسیع تر منطقه یی برای اتصال خطوط برق هفت کشور مصر، عراق، اردن، لبنان، لیبی، سوریه و ترکیه (EIJLLST) است.
بلوک جنوب شرق مدیترانه یی آن مربوط به لیبی، مصر، اردن، سوریه و لبنان است. ظرفیت نصب شده برق در این بلوک ۱/۳۱ گیگاوات و تقاضای برق آن حدود TWh ۱۲۷ و بار پیک آن نیز حدود ۱۹ گیگاوات است. طول شبکه برق در کشورهای این بلوک حدود ۷۵۰/۴۶ کیلومتر است.
همان طور که ذکر شد، متصل شدن شبکه برق کشورهای مختلف علاوه بر آنکه دارای مزایا و منافعی برای تولیدکنندگان برق است، برای مشترکین و مصرف کنندگان (خانگی و صنعتی) نیز مفید خواهد بود. به علاوه در مورد مزایای این تبادل انرژی می توان به افزایش قابلیت اطمینان و نیاز کمتر به نصب ظرفیت های جدید و کارایی بیشتر سیستم های برق اشاره کرد.
لیبی در سال ۱۹۹۸ از طریق یک خط دوگانه ۲۲۰ کیلوولت هوایی به شبکه مصر متصل شد و مصر نیز از طریق یک کابل زیردریایی ۴۰۰ کیلوولت که بین بندر عقبه در اردن و سرزمین تابا در مصر کشیده شده است، به شبکه برق اردن متصل است. سیستم برق سوریه نیز از سال ۲۰۰۱ از طریق یک خط ۴۰۰ کیلوولت هوایی بین امان در اردن و منطقه «در علی» در جنوب سوریه، به اردن متصل شده است. سوریه به شبکه لبنان نیز متصل است و ضمناً خطی ۴۰۰ کیلوولت بین این کشور و ترکیه وجود دارد که در حال بهره برداری نیست. البته قرار است پس از اتصال شبکه های تونس و لیبی به یکدیگر، شبکه لیبی به شبکه سوریه و لبنان متصل شود.
اتصال سوریه به همسایگان خود از طریق خطوط ۴۰۰ کیلوولت انجام می پذیرد و برای این اتصال پست هایی در این کشور ساخته شده است. پست دیماس برای اتصال به لبنان، پست «در علی» برای اتصال به اردن، پست آلپو برای اتصال به ترکیه و پست تاییم برای اتصال به عراق است.
با توجه به منافع حاصل از تبادل برق، به نظر می رسد کشورها سعی دارند تعداد حلقه های اتصالی بین خود با شبکه های دیگر را افزایش دهند و بر این اساس می توان در آینده نزدیک، شاهد اتصال شبکه های برق قسمت اعظمی از جهان به یکدیگر بود چون این یک موج جهانی است که کشورهای مختلف از شرق تا غرب جهان در آن درگیر هستند.
● کشورهای عربی حوزه خلیج فارس
از گذشته برنامه مفصلی جهت اتصال شبکه برق کشورهای عربی حوزه خلیج فارس وجود داشته است. این طرح برای اتصال شبکه های برق عربستان، کویت، قطر، بحرین، عمان و امارات طرح ریزی شده است. طول خطوط این شبکه از منطقه الزور در کویت تا منطقه غونان در شرق عربستان سعودی حدود ۹۹۰ کیلومتر خواهد بود. سپس به ترتیب از الجسره به سلوی به طول ۲۷۰ کیلومتر و سپس به دوحه در قطر مرتبط خواهد شد و از آنجا راه خود را به سوی طریف در کشور امارات منحرف کرده و از آنجا به سمت عمان خواهد رفت.
هزینه این طرح بالغ بر چند میلیارد دلار برآورد شده است. عربستان و کویت با بیشترین سهم در این طرح شرکت کرده اند که این سهم به ترتیب ۶/۳۱ و ۷/۲۶ ذکر شده است. ضمناً کشورهای سهیم در این پروژه تعهد کرده اند که ۴۰ درصد بودجه مورد نیاز را خود تامین کرده و ۶۰ درصد بقیه از طریق وام های بانکی تامین شود. نهایتاً نیز کشورهای عضو خواهند توانست به نسبت سرمایه گذاری خود از تولیدات این شبکه سهم ببرند. برای اطلاعات بیشتر می توان به سایت www.gccia.com.sa رجوع کرد.
گویا این گونه طرح ها برای عربستان جذاب است چون در خبرها آمده بود که وزیر آب و برق عربستان در ملاقات با وزیر برق مصر، امکان اتصال شبکه برق عربستان به مصر از طریق بندر عقبه در اردن را مورد بررسی قرار داده اند چون این طرح باعث کاهش هزینه تولید برق در هر دو کشور خواهد شد. این از آن جهت است که زمان پیک بار در دو کشور متفاوت است. در عربستان این نیاز حداکثری در روز رخ می دهد ولی در مصر این موضوع در شب اتفاق می افتد. در این طرح، اتصال از طریق یک خط ۵۰۰ کیلوولت انجام گرفته و احتمالاً تا سال ۲۰۱۲ عملیاتی خواهد شد.
مطالب فوق الذکر موید نیاز شدید عربستان به برق است که این کشور را مجبور ساخته طی پنج سال آینده، هر ساله حدود پنج میلیارد دلار در بخش برق خود سرمایه گذاری کند. در همین ارتباط نباید اتحاد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را از یاد برد که منجر به از بین رفتن مرزهای جغرافیایی برای شهروندان کشورهای عضو شده و قرار است این کشورها در سال ۲۰۱۰ به یک اتحاد پولی نیز دست یابند. بر این اساس باید در آینده منتظر اتصال بیش از پیش شبکه های برق این کشورها به یکدیگر بود.
به علاوه با اتصال عربستان به شبکه برق مصر می توان گفت که شبکه برق کشورهای عربی خلیج فارس به شبکه مدیترانه و از آنجا به شبکه برق آفریقا متصل خواهد شد.
در همین ارتباط نباید از نظر دور داشت که مسوولان عربستان به تازگی اعلام کرده اند تصمیم دارند طی چند دهه آینده با سرمایه گذاری عمده در زمینه انرژی خورشیدی به یکی از صادرکنندگان این انرژی در مقیاس بزرگ بدل شوند. یک چنین دیدگاه هایی نیازمند شبکه های برق متصل به کشورهای دیگر است تا امر صادرات را آسان کند. قابل ذکر است که در این موضوع عربستان در بین کشورهای عربی تنها نبوده و الجزایر نیز در نظر دارد برق نیروگاه های خورشیدی خود را تا سال ۲۰۱۳ به آلمان و نیز ایتالیا صادر کند که برای این هدف ساخت خطوط انتقال طویلی را در حال برنامه ریزی دارد تا این کشور را قادر سازد به شبکه برق دیگر کشورها متصل شود.
● ایران
در حال حاضر ایران دارای خطوط تبادل برق با کشورهای پاکستان، ترکیه، عراق، افغانستان، ارمنستان، آذربایجان و ترکمنستان است و برخی از این کشورها دریافت کننده برق از ایران و برخی کشورها صادرکننده برق به کشورمان هستند. مسوولان بیان داشته اند که «خالص تراز صادرات و واردات چندان تفاوتی با هم ندارد، به این معنا که تنها ۲/۰ درصد انرژی مصرفی کشور، صادرات ایران به کشورهای منطقه است. در این بین برخی از کشورها در یک فصل برق می دهند و در فصل دیگری برق می گیرند.»
از سوی دیگر در راستای افزایش مناسبات بین المللی و همکاری های منطقه یی، وزارت نیرو اعلام کرده است که در آینده نزدیک شبکه برق کشور از راه کشورهای همسایه به روسیه و سوریه وصل می شود. در مورد دلایل این موضوع بیان شده است که چون شبکه برق روسیه به اروپا وصل است، اگر اتصال میان ایران و روسیه صورت پذیرد، خود به خود شبکه برق ما از طریق روسیه به اتحادیه اروپا وصل می شود که این می تواند به نفع همه باشد.
بنا به اظهارات مسوولان، اتصال به شبکه برق اروپا از دو طریق ترکیه و روسیه امکان پذیر است و در واقع از سمت روسیه این کار را می توان از جمهوری آذربایجان و گرجستان با واسطه قرار دادن ارمنستان انجام داد ولی بیان شده است برای این کار باید پیش نیازهایی در کشور ایجاد شود.
ضمناً برای اتصال به شبکه برق سوریه نیز دو گزینه عراق و ترکیه متصور است، به علاوه گویا ایران درصدد است با کشورهایی که با آنها مرز آبی دارد نیز تبادل برق داشته باشد و به همین منظور مذاکراتی با کشور امارات درباره امکان ایجاد کابل زیردریایی انجام شده است.
در این باره باید متذکر شد که اگر طرح های فوق اجرایی شود، کشور ما به شبکه برق کشورهای حوزه خلیج فارس و مدیترانه وصل شده و متقابلاً این کشورها از طریق ایران نیز به شبکه برق اروپا متصل خواهند شد.
عبدالله مصطفایی
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید