مدیریت شطرنجی

- توجه و اهمیت شما به فعالیت کارکنان، فراهم ساختن بستر رشد و خلاقیت پرسنل و بکارگیری روشهای انگیزشی از جمله تکنیکهای مؤثر در حفظ نیروهای سازمان هستند
- مدیران نیز برای نیل به اهداف خود باید با مهیا نمودن امکانات و منابع لازم و نیز استفاده بهینه از آنها بستر مناسب برای رسیدن به اهداف را آماده کنند
سالیان دراز است که از بازی شطرنج بعنوان بهترین بازی فکری یاد می شود، با توجه به قوانین و حرکت مهره های آن می توان به پیچیدگیهای تازه ای درباره این بازی پی برد.
در این مبحث با نگاهی متفاوت سعی شده است درسهایی از علم مدیریت یافت، درسهایی که در این بازیِ شیرین در ارتباط با علم مدیریت می توان آموخت و آنها را بکار بست.
● هدفمند بودن حرکت
هدف یک شطرنج باز از بازی، مات کردن حریف مقابل در کنار یک نرمش فکری است. برای هر مهره حرکتی با هدف گسترش بازی، تأمین امنیت شاه و آرایش مهره ها برای حمله یا دفاع تعریف شده است.
مدیر یک سازمان تولیدی یا خدماتی نیز می بایست اهداف بلند و کوتاه مدت خود را با توجه به وضعیت پیرامون ترسیم نموده و برنامه های عملیاتی برای آن را مشخص و بصورت مداوم کنترل نماید.
نکته مهم در تعیین اهداف سازمانی انتخاب صحیح اهداف با توجه به تحلیل بازار و رقبا، مشخص کردن زمان، مجری، منابع، هزینه و تعیین شاخص به منظور اندازه گیری میزان دستیابی به اهداف است.
● سازمان دهی
هر بازیکن با توجه به قانون شطرنج می تواند شاه را با بهره جویی از تمامی مهره ها محصور و تهدید نماید، مسلماً در این بازی برنده کسی خواهد بود که از حرکت مهره ها به نحو مطلوب تری استفاده نماید.
مدیران نیز برای نیل به اهداف خود باید با مهیا نمودن امکانات و منابع لازم و نیز استفاده بهینه از آنها بستر مناسب برای رسیدن به اهداف را آماده کنند. در این زمینه طراحی نمودار سازمانی، تعیین مسئولیتها، شرح وظایف، شناخت فرآیندهای سازمان، تعیین منابع اجرای فرایندهای سازمانی، دستورالعمل های اجرای هر فرایند و پایش شاخص های اندازه گیری اثربخشی اهمیت ویژه ای دارد.
● هدایت مهره ها
به منظور مات کردن حریف کافیست تمام مهره ها را به گونه ای کنار هم قرار دهید که ضمن پشتیبانی آنها از یکدیگر خانه های حرکت شاه حریف مسدود گردد، بدیهی است که شما بدون تعامل مهره ها با یکدیگر به پیروزی نخواهید رسید. (کار گروهی و درک هدف توسط همه)
در یک سازمان نیز اگر کارکنان واحدهای مختلف سرگرم فعالیتهای خویش باشند و در یک راستا هدایت نشوند سازمان به اهداف خویش نایل نخواهد شد.
● برنامه ریزی
مسلماً بدون برنامه ریزی و تنها با جواب دادن بازی حریف، شما به پیروزی نخواهید رسید.
برنامه ریزی در علم مدیریت نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است و مدیران به خوبی می دانند که بدون برنامه ریزی به هیچ هدفی نخواهند رسید.
● پایش و کنترل
در بازی شطرنج برنامه ای که در ذهن شما برای مات کردن حریف مقابل ترسیم می شود مرتباً با توجه به حرکات تدافعی و تهاجمی حریف می بایست تغییر کند وگرنه با همان برنامه اولیه نیل به هدف ممکن نیست.
در علم مدیریت نیز برنامه های تنظیم شده برای دستیابی به اهداف می بایست در دوره های منطقی کنترل و در صورت نیاز به هنگام شود، همچنین عوامل عدم اجرای برنامه شناسایی و با تعریف اقدامات اصلاحی مؤثر، رفع شود.
● حفظ مهره ها
از فنون مهم بازی شطرنج حفظ مهره ها است بدین ترتیب که هر مهره دارای ارزشی نسبی است که بسته به موقعیت بازی متغیر است.
نیروهای انسانی هر سازمان نیز با توجه به مسئولیتها و فعالیتهای محوله دارای ارزش نسبی هستند. فراهم کردن منابع و زمینه های لازم برای اجرای مطلوب امور محوله، نشان دادن توجه و اهمیت شما به فعالیت کارکنان، فراهم ساختن بستر رشد و خلاقیت پرسنل و بکارگیری روشهای انگیزشی از جمله تکنیکهای مؤثر در حفظ نیروهای سازمان هستند.
● حمایت مهره ها
اگر مهره سرباز با حمایت و هدایت شما به انتهای صفحه شطرنج برسد تبدیل به مهره ارزشمندی چون وزیر می شود.
توجه داشته باشید که در یک سازمان نیز اگر نیروهای انسانی به طور مناسبی از طریق سیستم های آموزشی و انگیزشی رشد پیدا کنند، مطمئناً فواید بیشتری برای سازمان به ارمغان می آوردند.
● پیش بینی حرکات بعدی
یکی از مهمترین فنون بازی، بازی خوانی آن است، قبل از هر حرکت می بایست حداقل چند حرکت خود و حریف را در ذهن بررسی و تجزیه و تحلیل کرد و سپس اقدام به بازی نمود.
مدیران نیز باید قبل از اخذ هر تصمیمی پیامدهای آن را تحلیل نموده و با توجه به عواقب آن تصمیمی را اتخاذ نمایند.
● پرهیز از حرکات اضافی
در شطرنج بازی با مهره سفید یک مزیت محسوب می شود زیرا یک حرکت از مهره سیاه پیش بوده و قدرت تهاجم را در اختیار دارد، در بازی باید مراقب هر حرکت بود تا این مزیت را حفظ کرده و با استفاده از آن بازی حریف را به دست گرفت.
در محیط رقابتی نیز اگر مدیران حرکت اضافی از جمله پذیرش تولید محصول بدون تقاضا، اخراج کارکنان مؤثر و ... را داشته باشند برای تضعیف سازمان گام برداشته و چه بسا بازار را به رقبا واگذار خواهند کرد.
● گسترش توأم با تفکر
در بازی شطرنج به منظور استفاده از تمامی مهره ها می بایست آنها را به خانه هایی انتقال و گسترش داد که قابلیت حمله، دفاع و مانور بیشتری را داشته باشند، حال اگر این گسترش بدون اندیشه باشد موجبات از دست دادن بازی را فراهم می آورد.
در محیط کار نیزگسترش منابع سازمان از جمله ساختمانها، تأسیسات، تجهیزات و نیروهای انسانی بدون در نظر گرفتن کیفیت،‌ نوع و میزان خروجی آنها به اتلاف منابع، کاهش بهره وری سازمان و افزایش قیمت تمام شده محصولات یا خدمات منجر می شود.
● مهره ها با تفکر گرفتن
گرفتن مهره های حریف در بازی شطرنج یک مزیت محسوب می شود. در برخی موارد حریف به منظور تخریب سد دفاعی و کشاندن مهره ها به سمت دیگر اقدام به فدا کردن مهره ها می کند و در قبال آن برتری مورد نظر خود را به دست می آورد.
به شما نیز در یک محیط کاری پیشنهاد تولید یک محصول جدید و یا ارائه یک خدمت جدید می شود که اگر نسنجیده و بدون امکان سنجی آن را بپذیرید و در عمل نتوانید خواسته های مشتریان را برآورده سازید در آن صورت خود را برای پذیرش خسارت سنگینی آماده کنید.
● مراقبت از آچمز شدن
آچمز شدن عبارت است از حمله ای که علیه شاه توسط طرف مقابل انجام می شود و در این حالت شاه یکی از مهره های خود (فیل، اسب رخ و یا حتی وزیر) را به اجبار برای محافظت در مقابل خود قرار می دهد.
همانند بازی شطرنج که تنها می بایست مراقب آچمز شدن بود و از آن گریخت در سازمانها نیز باید به فکر مقابله با این گونه تهدیدها و حوادث غیر مترقبه از جمله تغییرات شرایط بازار، پایان عمر محصول، وضعیت رقبا، نارضایتی و استعفای کارکنان و ... بود و طرح های واکنشی با این گونه تهدیدها تهیه شود.
● شکست مقدمه پیروزی
همان طور که یک شطرنج باز می بایست از شکست های خود در بازی ناامید نشده و از آن درس گیرد، در سازمان نیز باید به دنبال علل بروز مشکل بود و با حذف آنها به طور ریشه ای موجبات پیروزی را فراهم آورد.

نویسنده: علیرضا سیدی

منبع : پایگاه اطلاع ‌رسانی مدیران ایران