لاغری به چه قیمت

به نظر می رسد که بی اشتهایی ذهنی در ماجرایی مربوط به وزن خلاصه می شود، با این حال یک بیماری واقعی محسوب می شود و با ناهنجاری شدید روانی بروز می کند. هرچه این بیماری در مراحل ابتدایی تر شناخته شود، درمان آن نیز بهتر صورت می گیرد.
بسیاری از دختران نوجوان تصور می کنند که مشکلاتی راجع به وزن دارند. این مشکل در برخی از آنها به وسواس شدید فکری منجر می شود و آنها را به سمت بیماری بی اشتهایی می کشاند.
بی اشتهایی ذهنی معمولا نتیجه نزاع خانوادگی است که مادر خانواده در این باره نقش بسیار مهمی دارد. امتناع دلخواه و ارادی موادغذایی، در واقع پاسخی به این نبرد روانی است. روانکاوی بیمار دلایل اساسی در مورد رابطه مادر و فرزند و دوگانگی عشق غذا را روشن می کند. از ابتدای تولد، کودک از طریق شیرخوردن با مادر ارتباط برقرار می کند. گاه مادر عشق را با تغذیه کودک اشتباه می گیرد و با بی اعتنایی به او شیر می دهد. همچنین ممکن است اگر مادر زیاد به کودک شیر دهد با این تصور اشتباه که او را بهتر دوست داشته باشد، کودک از شیر خوردن امتناع می کند. این تئوری روانکاوانه بی اشتهایی، نشانه ای مستقیم و بی واسطه از بی اشتهایی ذهنی کودک است که با درمان مادر، مشکل نوزاد نیز برطرف می شود.
● لاغرشدن به هر قیمتی
بیماران متبلا به بی اشتهایی برای لاغرشدن و کاهش وزن خود را از خوردن بسیاری غذاها محروم می کنند و این در حالی است که در واقع لاغر و حتی ضعیف هستند. مقدار غذای آنها به طور غیرطبیعی کم می شود و بسیاری از موادغذایی، خصوصاً چربی و شیرینی ها مطلقاً از برنامه غذایی آنها حذف می شود. این محرومیت های غذایی ممکن است با نوشیدن بسیار زیاد آب و مصرف داروهای ملین به خاطر کنترل وزن نیز همراه باشد. برخی از این بیماران همچنین از مشکلات بیماری جوع رنج می برند که در مدت ابتلا به این مشکل در زمان کوتاه و بدون اشتها مقدار زیادی غذا می خورند. سپس در اغلب موارد به عمد خود را مجبور به برگرداندن غذای خورده شده می کنند.
● عوارض بی اشتهایی ذهنی
لاغرشدن بیش از حد شدید که منجر به سوءتغذیه و از بین رفتن ماهیچه ها می شود، عمده ترین نتیجه این بیماری است. این مسئله می تواند بر عملکرد قلب نیز تأثیر بگذارد (قلب نیز بافت ماهیچه ای است) و اختلالات ضربان و فشار خون پایین را به همراه داشته باشد.
در مورد گوارش نیز، فعالیت روده ها و عمل دفع کاهش می یابد که همین امر، بی اشتهایی را تشدید می کند. سیستم ایمنی بدن تضعیف می شود و احتمال ابتلا به عفونت ها افزایش می یابد. نمایه توده بدن در این بیماران، به کمتر از ۱۳ و حتی کمتر از ۱۱ می رسد و دچار سوءتغذیه شدید می شوند (نمایه توده بدن از حاصل تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم، بر قد بر حسب سانتی متر به توان دو به دست می آید که کمترین مقدار آن برای نشان دادن لاغری ۱۷ است.)
● درمان بی اشتهایی ذهنی
برخلاف عرف، درمان بیماری بی اشتهایی با جدایی و انزوا بیمار از اعضای خانواده صورت می گیرد تا موقعیت جدید برایش بزرگ جلوه کند و این رابطه عشق- نفرت را بشکند. اگر امکان داشته باشد بیرون رفتن از منزل نیز لازم است. با این حال، به رغم وانمود کردن نیاز به استقلال و تنهایی، بیمار جوان از جداشدن از مادر می ترسد و خواستار توجه مکرر و انتظار خدمت همیشگی است. در یک درجه خاص از بیماری، بیمار حتماً باید در بیمارستان بستری شود، زیرا این بیماری در هفت تا ۱۰ درصد موارد به خاطر خودکشی یا سوءتغذیه منجر به مرگ می شود. حداقل یک سوم بیماران مبتلا به بی اشتهایی ذهنی، به خوبی این مشکل را پشت سر می گذارند، به وزن طبیعی می رسند و مشکلات روانشناسی آنها برطرف می شود. یک سوم دیگر از این گروه که رفتارهای غیرطبیعی تغذیه، محرومیت های شدید غذایی یا حملات جوع را دارند، از وضعیت مداوم بیماری رنج می برند و از لحاظ عاطفی، شرایط دشواری را پشت سر می گذارند. بقیه افراد مبتلا نیز گرفتار مشکلات شدید می شوند و به سمت سوءتغذیه شدید و افسردگی مزمن پیش می روند.
با گذشت ۱۰ سال از پیشرفت بیماری پنج تا ۱۵ درصد بیماران فوت می کنند و این رقم پس از ۲۰ سال به ۲۰ درصد می رسد که در واقع آمار نگران کننده ای است. اما خوشبختانه طی چند سال اخیر، علائم این بیماری برای پزشکان، روانشناسان و متخصصان تغذیه به خوبی شناخته شده است. به هر حال هر کدام از ما باید به اطرافیان توجه داشته باشیم و این نکته را بدانیم که هرچه بیماری زودتر تشخیص داده شود، درمان مؤثرتر خواهد بود.
● نقش خانواده
والدین در بروز بی اشتهایی ذهنی نقش دارند و مشارکت آنها در درمان لازم است. عملکرد نادرست خانواده مقدم بر بی اشتهایی است و یا عامل به وجود آمدن مشکل است. آنها باید به طور مداوم در تمام مراحل بیماری شرکت داشته باشند. دوره درمان با کمک والدین، روانشناسان، روانپزشکان و متخصصان تغذیه انجام می گیرد. درمان خصوصاً شامل مشورت های مکرر والدین و پزشکان و مقایسه و بررسی روی فرزند است. روان درمانی بیمار بی اشتها، در مراحل اولیه مشکل است، زیرا بیمار از هر اقدامی در جهت درمان امتناع می کند.

مریم سادات کاظمی

منبع : روزنامه کیهان